Odszkodowanie od pracodawcy dopiero po ustaleniach ZUS

Nasz pracownik uległ wypadkowi przy pracy. Zamierza złożyć wniosek do ZUS o przyznanie jednorazowego odszkodowania. Zapowiedział również, że wystąpi do sądu z roszczeniem przeciwko pracodawcy w sprawie wypłaty dodatkowego odszkodowania, bo jego zdaniem to ewentualnie wypłacone przez ZUS będzie zbyt niskie. Czy może wystąpić z takim roszczeniem przed ostatecznym rozstrzygnięciem sprawy o jednorazowe odszkodowanie?

Ustalenie, czy doszło do wypadku przy pracy, należy do pracodawcy. Stwierdzenie, że zdarzenie miało taki charakter, pozwala pracownikowi nabyć prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego określonych w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawa wypadkowa).

Jednym z takich świadczeń jest jednorazowe odszkodowanie, którego przyznanie lub odmowa przyznania oraz ustalenie jego wysokości następuje w drodze decyzji ZUS. Decyzję tę wydaje się w ciągu 14 dni od dnia:

• otrzymania orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej,
• wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Jeżeli decyzja jest pozytywna, to ZUS wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji.

Także roszczenia cywilnoprawne

Jednak poszkodowany pracownik może ubiegać się o świadczenia nie tylko na podstawie ustawy wypadkowej. Może on bowiem skorzystać z uprawnień wynikających z art. 415, 435, 444 i 445 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.). W art. 415 postanowiono, że kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. W art. 435 przewidziano zaś zasadę, że prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Z art. 444 wynika zaś, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną do pokrycia kosztów przygotowania do innego zawodu. Natomiast w art. 445 par. 1 stwierdzono, że w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Odpowiadając na zadane pytanie, warto przypomnieć o stanowisku Sądu Najwyższego przedstawionym w wyroku z 5 lipca 2005 r., sygn. akt I PK 294/04. W tym orzeczeniu stwierdzono m.in., że pracownik, występując z powództwem o zadośćuczynienie, nie może się w postępowaniu sądowym powołać jedynie na wypadek przy pracy, lecz obowiązany jest przy tym do wykazania przesłanek prawnych odpowiedzialności odszkodowawczej:

• ciążącej na pracodawcy odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego,
• poniesionej szkody,
• związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem będącym wypadkiem przy pracy a powstaniem szkody.

Ponadto w orzecznictwie sądowym wskazuje się, że pracownikowi przysługuje z ubezpieczenia wypadkowego m.in. jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, doznanego na skutek wypadku przy pracy (art. 11 i 12 ustawy wypadkowej). Pracownik poszkodowany na skutek wypadku przy pracy uprawniony jest do dochodzenia roszczeń uzupełniających na podstawie przepisów prawa cywilnego w zakresie szkód niepokrytych odszkodowaniem z ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Wysokość uzyskanego z ZUS jednorazowego odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu musi być brana pod uwagę przy określaniu wysokości odszkodowania z art. 444 par. 1 k.c. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 27 maja 2015 r., sygn. akt III APa 3/15).

Konieczna decyzja zakładu

Nie ma więc wątpliwości, że pracownik może występować z dodatkowymi roszczeniami dotyczącymi skutków wypadku. Trzeba jednak podkreślić, że nie może tego zrobić w dowolnym czasie po zdarzeniu, a do takiego wniosku prowadzi stanowisko prezentowane w orzecznictwie sądowym. Warto tu odnotować stanowisko z wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z 30 czerwca 2016 r., sygn. akt IV P 5/16. W podanym orzeczeniu wskazano m.in., że dochodzenie przez pracownika na etapie sądowym roszczeń o odszkodowanie i zadośćuczynienie na podstawie art. 444‒445 k.c. jest przedwczesne, bo pracownik kieruje roszczenia cywilnoprawne jeszcze przed zakończeniem postępowania w sprawie jednorazowego odszkodowania w związku z wypadkiem przy pracy.

Podobnie zatem w opisywanej sytuacji pracownik nie ma pełnej swobody w ubieganiu się o odszkodowanie od pracodawcy. Skoro ustalono, że miał miejsce wypadek przy pracy, to pracownik powinien wystąpić o świadczenie z tytułu jednorazowego odszkodowania z ZUS. Dopiero po zakończeniu tej procedury będzie mógł wystąpić z powództwem przeciwko pracodawcy. ©℗