Siostra ma przyznany umiarkowany stopnień niepełnosprawności i dodatkowo zaburzenia psychiczne. Korzysta z pomocy pracownika socjalnego MOPS. Pewnego dnia zaczęła opowiadać, że z pomocą pracownika z opieki społecznej wzięła kredyt bankowy zabezpieczony hipoteką na jej mieszkaniu. Mam nadzieję, że to nieprawda, lecz jedynie owoc jej wyobraźni – pisze pani Halina. – Jaki jest zakres obowiązków pracownika socjalnego pracującego z podopiecznym? Czy może to być również pomoc w zaciągnięciu kredytu bankowego – pyta zaniepokojona czytelniczka.
Zawód pracownika socjalnego jest zawodem regulowanym, co znaczy że podlega szczególnym regulacjom prawnym, jeśli chodzi o dopuszczenie do jego wykonywania. Kwalifikacje i stawiane pracownikom socjalnym wymagania, a także zadania uregulowane są ustawowo.
Do podstawowych zadań należy praca socjalna, czyli pomoc osobom i rodzinom, grupom bądź środowiskom społecznym, które znajdują się w trudnej sytuacji życiowej. Istotną jego rolą jest też dokonywanie analiz i oceny zjawisk, które powodują zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej oraz kwalifikowanie do uzyskania tych świadczeń. Dlatego pracownicy socjalni muszą przeprowadzić rodzinny wywiad środowiskowy. Zatem bardzo ważne jest, aby pracownik ten miał właściwą wiedzę specjalistyczną z zakresu pomocy społecznej oraz powinien umiejętnie posługiwać się odpowiednimi przepisami prawa. Musi także udzielać informacji, wskazówek i pomocy w zakresie rozwiązywania spraw życiowych osobom, które dzięki tej pomocy będą zdolne samodzielnie rozwiązywać problemy będące przyczyną trudnej sytuacji życiowej. Kolejnym zadaniem jest pobudzanie społecznej aktywności i inspirowanie do działań, współpraca i współdziałanie z innymi specjalistami, wdrożenie oraz rozwijanie programów pomocy społecznej ukierunkowanych na podniesienie poziomu jakości życia i przeciwdziałaniu i ograniczaniu patologii.
Do zadań pracownika socjalnego należy także pomoc w uzyskaniu dla osób będących w trudnej sytuacji życiowej poradnictwa, w tym także w miarę możliwości poradnictwa specjalistycznego, dotyczącego możliwości rozwiązywania problemów i udzielania pomocy przez właściwe instytucje państwowe, samorządowe i organizacje pozarządowe. Poradnictwo specjalistyczne obejmuje poradnictwo prawne, psychologiczne i rodzinne. Poradnictwo prawne realizuje się przez udzielanie informacji o obowiązujących przepisach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego, ochrony praw lokatorów. Poradnictwo psychologiczne to procesy diagnozowania, profilaktyki i terapii. Natomiast poradnictwo rodzinne obejmuje problemy funkcjonowania rodziny, w tym problemy opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną.
Pracownik socjalny musi przede wszystkim kierować się zasadami etyki zawodowej – dobra osób i rodzin, którym pomaga, oraz poszanowania ich godności i prawa tych osób do samostanowienia. Jest zobowiązany zgłaszającym się do niego osobom udzielać pełnej informacji o przysługujących im świadczeniach i dostępnych formach pomocy, a także zachować w tajemnicy informacje uzyskane w toku czynności zawodowych, także po ustaniu zatrudnienia.
Inni pracownicy opieki społecznej, którzy nie posiadają kwalifikacji wymienionych w ustawie, nie mogą być zatrudnieni na stanowisku pracownika socjalnego i nie mogą wykonywać takich zajęć jak praca socjalna i wywiady środowiskowe.
Podstawa prawna
Art. 116, art. 119 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 163).
OPINIA EKSPERTA
Praca socjalna rozumiana jest jako działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi. Praca socjalna świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym. Ta forma pomocy społecznej prowadzona jest także ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji znaczących dla zaspokajania potrzeb członków społeczności.
Kwestia zadań pracownika socjalnego jest uregulowana w ustawie o pomocy społecznej. W opinii Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej – udzielanie pomocy umożliwiającej uzyskanie kredytu bankowego nie mieści się w zakresie zadań pracownika socjalnego.