Co powinien zrobić pracodawca, który wykryje u zatrudnionego stan po użyciu alkoholu? [PORADNIA BHP]

Z poradnika dowiesz się m.in. jakie obowiązki z zakresu BHP ciążą na pracodawcy, który chciałby wprowadzić hulajnogi jako środek poruszania się po zakładzie pracy oraz co powinien zrobić pracodawca, który wykryje u zatrudnionego stan po użyciu alkoholu, a nie dysponuje analizatorem wydechu spektrometrii w podczerwieni.

Poniżej znajdziesz również odpowiedź na pytanie, jakie kwalifikacje musi mieć osoba, której mają zostać powierzone obowiązki przewożenia samochodem osobowym nie więcej niż czterech pracowników.

Przepisy bhp nie określają żadnych szczególnych obowiązków dla pracodawcy, który zamierza powierzyć pracownikom hulajnogi do celów służbowych. Tym samym w opisanym przypadku należy stosować przepisy ogólne.

Zgodnie z art. 229 kodeksu pracy (dalej: k.p.) pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom, na swój koszt, profilaktyczną opiekę lekarską. Na tę opiekę składają się trzy rodzaje badań: wstępne, okresowe oraz kontrolne. Z tym zastrzeżeniem, że wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby:

• przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą;
• przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, chyba że chodzi o prace szczególnie niebezpieczne.

Zgodnie z art. 229 par. 4 k.p. pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.

Aktem prawnym regulującym zagadnienie pracowniczych badań profilaktycznych jest rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (dalej: r.b.l.p.).

Przepis ten poprzez określenie wskazówek metodycznych w załączniku nr 1 stanowi wytyczne dla lekarzy medycyny pracy, dotyczące zakresu i częstotliwości badań profilaktycznych, z tym zastrzeżeniem, że lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne może poszerzyć jego zakres o dodatkowe specjalistyczne badania konsultacyjne oraz badania dodatkowe, a także wyznaczyć krótszy termin następnego badania niż określony we wskazówkach metodycznych, jeżeli stwierdzi, że jest to niezbędne dla prawidłowej oceny stanu zdrowia osoby przyjmowanej do pracy lub pracownika (par. 2 ust. 2 r.b.l.p.). Mimo że ze wskazówek z załącznika nr 1 nie wynika żadne specjalistyczne badanie dla osób wykorzystujących hulajnogę jako środek lokomocji w ramach obowiązków służbowych, to uważam, że realizując obowiązek scharakteryzowania stanowiska pracy, pracodawca powinien w skierowaniu na badania profilaktyczne zamieścić taką informację. Od decyzji lekarza medycyny pracy zależeć już będzie, czy skieruje powyższego pracownika np. na badania okulistyczne.

Niewątpliwie jednak pracodawca nie ma obowiązku kierowania pracownika, który w ramach obowiązków służbowych jeździ na hulajnodze, na żadne specjalistyczne badania lekarskie.

Bez wątpienia pracodawca powinien zapewnić pracownikowi instruktaż stanowiskowy, o którym mowa w rozporządzeniu ministra gospodarki i pracy w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, a także ocenić ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą i zapoznać z nim pracowników (art. 226 k.p.). Wskazane byłoby również opracowanie instrukcji określającej zasady bhp podczas eksploatacji hulajnogi elektrycznej, w tym jej ładowania. Pracodawca zgodnie z art. 2374 par. 2 k.p. jest bowiem obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bhp na stanowiskach pracy.

Przepisy nie wymagają natomiast żadnych szczególnych zabezpieczeń dla użytkowników hulajnóg. Jeżeli jednak pracodawca w wyniku oceny ryzyka zawodowego uzna, że należy takowe zastosować, to powinien to zrobić.

Z uwagi na zagrożenia dla użytkowników tego typu środków lokomocji wskazane byłoby zapewnienie pracownikom środków ochrony indywidualnej w postaci kasków ochronnych. Gdyby jednak taki kask miał być użytkowany przez kilku pracowników, to w takim przypadku pracodawca powinien ustalić zasady ich dezynfekcji oraz zapewnić stosowne środki do tego celu.

Bez wątpienia warto również opracować i spisać zasady korzystania z takich urządzeń – czy to w formie instrukcji, czy też regulaminu. Pozwoli to na egzekwowanie ich od pracowników.

Pracodawca, który nie dysponuje odpowiednim alkomatem do zweryfikowania stanu trzeźwości pracownika, może zwrócić się do policji o pomoc w tej sprawie. Nie musi mieć odpowiedniej aparatury. Tak wynika z nowelizacji przepisów kodeksu pracy (dalej: k.p.), która weszła w życie 21 lutego 2023 r.

Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami kontrola stanu trzeźwości może być przeprowadzana przez pracodawcę w sposób ustalony w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy. Regulacje te powinny obejmować wprowadzenie kontroli trzeźwości grup lub grupy pracowników objętych kontrolą trzeźwości i sposób przeprowadzania takiej kontroli, w tym rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czas i częstotliwość jej przeprowadzania. O wprowadzeniu takiej kontroli pracodawca jest zobligowany poinformować pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy nie później niż dwa tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania. W przypadku zatrudnienia pracownika objętego kontrolą trzeźwości pracodawca powinien przekazać temu pracownikowi przed dopuszczeniem go do pracy informacje dotyczące zasad przeprowadzania takich kontroli w postaci papierowej lub elektronicznej.

Szczegółowe zasady przeprowadzania badania stanu trzeźwości ustala pracodawca, przy czym powinny być one spójne z przepisami rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika. Zgodnie z przepisami zawartymi w rozporządzeniu badanie wydychanego powietrza przeprowadza się przy użyciu urządzenia elektronicznego dokonującego pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu (analizator wydechu), z użyciem ustnika, metodą spektrometrii w podczerwieni lub utleniania elektrochemicznego. Ustnik powinien być przed każdym pomiarem wymieniany, a opakowanie ustnika otwierane w obecności osoby badanej.

Istotne jest, że badania analizatorem wydechu nie powinno być przeprowadzane przed upływem 15 minut od chwili zakończenia spożywania alkoholu, palenia wyrobów tytoniowych, w tym palenia nowatorskich wyrobów tytoniowych, palenia papierosów elektronicznych lub używania wyrobów tytoniowych bezdymnych przez osobę badaną.

Powyższe badanie powinno zostać powtórzone, a czas jego wykonania zależy od metody, z jaką wykonano pierwsze badanie. W przypadku badania analizatorem wydechu metodą:

• spektrometrii w podczerwieni oraz uzyskania wyniku ponad 0,00 mg/dm sześc. – drugiego pomiaru dokonuje się niezwłocznie,
• utleniania elektrochemicznego oraz uzyskania wyniku ponad 0,00 mg/dm sześc. – drugiego pomiaru dokonuje się po upływie 15 minut.

Jeżeli badanie zostało wykonane analizatorem wydechu metodą utleniania elektrochemicznego, a wynik badania wynosił ponad 0,00 mg/dm sześc., to osoba badana może zażądać zweryfikowania badania. Do jego weryfikacji na żądanie osoby badanej należy użyć analizatora wydechu metodą spektrometrii w podczerwieni. Weryfikacja badania następuje za pomocą badania analizatorem wydechu metodą spektrometrii w podczerwieni, przez dokonanie dwóch pomiarów. Drugiego pomiaru dokonuje się niezwłocznie po dokonaniu pierwszego pomiaru.

W przypadku gdy pierwsze badanie dało wynik równy lub większy od 0,10 mg/dm sześc., a w drugim pomiarze wynik 0,00 mg/dm sześc., dokonuje się niezwłocznie trzeciego pomiaru tym samym analizatorem wydechu. Jeżeli wynik trzeciego pomiaru wynosi 0,00 mg/dm sześc., to przyjmuje się, że badanie nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu.

Badanie wydychanego powietrza może być przeprowadzone przy użyciu analizatora wydechu niewyposażonego w cyfrową prezentację wyniku pomiaru, a także bez użycia ustnika, jeżeli producent analizatora wydechu przewiduje taki sposób jego eksploatacji. Jednak jeżeli takie badanie wykaże obecność alkoholu w wydychanym powietrzu, to należy niezwłocznie przeprowadzić badanie analizatorem wydechu metodą spektrometrii w podczerwieni lub utleniania elektrochemicznego.

Gdyby pracodawca nie dysponował takim alkomatem do zweryfikowania stanu trzeźwości pracownika, to wówczas może zwrócić się do policji o pomoc w tej sprawie. Uprawnienie to wynika z art. 221d par. 3 k.p., zgodnie z którym na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.

W analizowanym przypadku, w którym kierowca miałby wozić nie więcej niż czterech pracowników samochodem osobowym, osoba ta nie musi mieć żadnych szczególnych kwalifikacji. Powinna mieć prawo jazdy określonej kategorii (w tym przypadku zapewne B), badania profilaktyczne i szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wynika to z tego, że przewóz pojazdem do dziewięciu osób nie stanowi wykonywania transportu drogowego, o którym mowa w przepisach ustawy o transporcie drogowym. Kierowca takiego pojazdu nie musi zatem posiadać świadectwa kwalifikacji zawodowej. Jedynym wymogiem będzie zatem prawo jazdy odpowiedniej kategorii (w tym przypadku B), o którym mowa w przepisach ustawy o kierujących pojazdami.

Naturalnie pracownik powinien odbyć również szkolenie w dziedzinie bhp oraz uzyskać orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku, o których mowa w przepisach kodeksu pracy. ©℗