Przedsiębiorca nie może być jednocześnie sprawdzany i przez ZUS, i przez urząd skarbowy. Nawet jeśli organ rentowy ma uzasadnione podejrzenie łamania prawa, musi poczekać na zakończenie inspekcji podatkowej.
Przedsiębiorca w każdej chwili może otrzymać zawiadomienie o planowanej kontroli przez różne instytucje. Zazwyczaj informacja o wizycie inspektorów ZUS lub urzędu skarbowego wywołuje popłoch, a przynajmniej pewną nerwowość. Co jednak w sytuacji, gdy jednocześnie chcą nas skontrolować obie instytucje?
Zgodnie z art. 92a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) do kontroli płatnika składek będącego przedsiębiorcą stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: ustawa s.d.g.). Natomiast z art. 82 tej ustawy wynika, że nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy. Wyjątki od tej zasady opisane są z kolei w punktach 1–8 (np. przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia; kontrola dotyczy zasadności dokonania zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie przepisów o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym). Wśród nich nie ma jednak przyzwolenia na łączenie kontroli różnych organów, np. podatkowych i ZUS.
Jeżeli działalność gospodarcza przedsiębiorcy jest już objęta kontrolą innego organu, organ kontroli musi odstąpić od podjęcia czynności. Może natomiast ustalić z przedsiębiorcą inny termin jej rozpoczęcia. Tym samym np. ZUS będzie zmuszony wstrzymać się z planowanymi czynnościami do czasu zakończenia kontroli przez urząd skarbowy.
Gdyby jednak organy nie zastosowały się do tych przepisów, przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez nie czynności z naruszeniem przepisów, np. prowadzenia w tym samym czasie więcej niż jednej inspekcji. Sprzeciw może wnieść w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli. Spowoduje to wstrzymanie podjętych czynności. Skutek ten następuje z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu i trwa do czasu jego rozpatrzenia. Wstrzymany zostanie bieg czasu trwania kontroli.
Ministerstwo Finansów w piśmie z 12 sierpnia 2009 r. (znak PK4/8012/98/ZAP/09/703) wskazało, że jeżeli organ podjął wykonywanie czynności kontrolnych, nie ustalając, czy u przedsiębiorcy, który w chwili podjęcia czynności kontrolnych jest nieobecny, trwa kontrola wykonywana przez inny organ, powinien odstąpić od czynności kontrolnych, a czas trwania wykonanych przez niego czynności powinien zostać wliczony do limitu czasu trwania kontroli przypadającej na ten organ.
Podstawa prawna
Art. 92a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
Art. 82 ust. 1, ust. 2, art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 84c, art. 104 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.).