Osoba prowadząca działalność gospodarczą zatrudnia swoją żonę jako osobę współpracującą. Następnie zakłada z drugą osobą prowadzącą działalność spółkę cywilną. Spółka ta, pod nową nazwą, zatrudnia żonę tego pierwszego jako pracownika. Co powinna zrobić względem ZUS prowadzący działalność mąż, a co spółka cywilna?

EKSPERT WYJAŚNIA
MICHAŁ JAROSIK
ekspert z zakresu ubezpieczeń społecznych
Jeżeli mąż zostanie wspólnikiem w spółce cywilnej, i rozwiąże z żoną umowę o pracę, a następnie żona zostanie zatrudniona przez spółkę, w której jednym ze wspólników jest jej mąż, będzie ona podlegała ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu jako pracownik.
Umowa o pracę jest w tym wypadku zawarta ze spółką cywilną jako odrębnym podmiotem, a nie ze współmałżonkiem prowadzącym działalność gospodarczą. Wobec tego pracodawcą i w konsekwencji płatnikiem składek jest spółka.
Płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za wspólników może być spółka lub mogą oni zgłosić się do ubezpieczeń sami jako osoby prowadzące działalność. Natomiast płatnikiem składek za pracowników zatrudnionych przez spółkę jest spółka.
Jeżeli wspólnicy zgłaszają się sami, każdy z nich składa formularz ZUS ZFA i zgłasza się jako płatnik składek oraz składa formularz ZUS ZUA i zgłasza siebie do ubezpieczeń. Spółka powinna natomiast zgłosić się do ubezpieczeń jako płatnik składek składając formularz ZUS ZPA oraz złożyć formularz ZUS ZUA i zgłosić do ubezpieczeń zatrudnionego pracownika (żonę jednego ze wspólników). Spółka może również zgłosić wspólników. Wówczas składa za każdego z nich formularz ZUS ZUA.
Osoba prowadząca działalność, która opłacała składki za żonę jako za osobę współpracującą, powinna złożyć formularz ZUS ZWUA i wyrejestrować ją z ubezpieczeń. Jeżeli osoba ta chce, aby płatnikiem składek za nią była spółka, powinna złożyć formularz ZUS ZWUA i wyrejestrować się z ubezpieczeń oraz złożyć formularz ZUS ZWPA i wyrejestrować się jako płatnik składek. Drugi ze wspólników również może się sam zgłosić do ubezpieczeń jako płatnik i osoba ubezpieczona lub zostać zgłoszony przez spółkę.
Jeżeli wspólnicy zostali zgłoszeni sami jako płatnicy składek, należne za siebie składki wykazują w składanej za siebie deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA. Należy przy tym zaznaczyć, iż osoby prowadzące działalność - opłacające składki wyłącznie za siebie - są zwolnione z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej za kolejny miesiąc, jeżeli nic nie ulga zmianie w stosunku do danych wykazanych w poprzedniej deklaracji. Deklaracji nie trzeba składać również wówczas, gdy zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego jest spowodowana wyłącznie zmianą minimalnego wynagrodzenia lub przeciętnego wynagrodzenia. Gdy do ubezpieczeń zgłosi ich spółka, spółka składa za każdy miesiąc deklarację ZUS DRA oraz imienne raporty miesięczne za wspólników i pracownika.
PODSTAWA PRAWNA
■ Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 4 grudnia 1998 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących oraz innych dokumentów (Dz.U. nr 149, poz. 982 z późn. zm.).