Dzięki senackiej poprawce dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego otrzymają też osoby, które miały do niego prawo na dzień 2 sierpnia 2022 r. Rodzice apelują jeszcze o rozszerzenie prawa do 24 tygodni urlopu dla opiekunów dzieci niepełnosprawnych. Jest na to zgoda
Już jutro nowelizacją kodeksu pracy, która wdraża m.in. tzw. dyrektywę work-life balance (2019/1158), zajmie się Senat. A niewykluczone, że po uchwaleniu przez wyższą izbę parlamentu jeszcze w tym tygodniu ponownie pochyli się nad nią Sejm. Na rozparzenie czeka kilkanaście poprawek zaproponowanych w ubiegłym tygodniu przez senackie komisje: rodziny, polityki senioralnej i społecznej oraz ustawodawczą, które co do zasady mają poparcie rządu (patrz: ramka).
Najważniejsza z nich, zgłoszona przez senator Ewę Gawędę z PiS, dotyczy rozszerzenia prawa do dziewięciotygodniowej nieprzenoszalnej części urlopu rodzicielskiego również na tych rodziców, którzy nie mogliby skorzystać z tej puli w związku z opóźnioną implementacją dyrektywy. Zmierza ona do tego, aby te 9 tygodni dla ojca objęło również te rodziny, które były uprawnione do urlopu rodzicielskiego 2 sierpnia 2022 r., kiedy to upłynął termin wdrożenia regulacji UE. Zmiana ta uzyskała akceptację rządu. Jej ostateczne wprowadzenie do ustawy wydaje się więc formalnością. O przyjęciu tej poprawki informowaliśmy jako jedni z pierwszych na łamach Gazetaprawna.pl.
Zmiana dla wszystkich, czekamy na więcej
Rodzice, którzy zostali pokrzywdzeni przez opóźnione wejście w życie przepisów, utworzyli na Facebooku grupę pn. „Popieramy walczących o utracony 9-tygodniowy urlop rodzicielski”. Rodzice potrafili się zorganizować w oddolny ruch i wywrzeć nacisk na Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Resort został zasypany e-mailami z indywidualnymi historiami osób, których plany runęły przez to, że rząd nie wdrożył przepisów na czas.
– Dzięki poprawce senator Ewy Gawędy prawo do tych 9 tygodni będą mieć wszyscy rodzice uprawnieni do urlopu rodzicielskiego 2 sierpnia 2022 r. Dotyczy to również rodziców dzieci niepełnosprawnych objętych ustawą „Za życiem” – wskazuje Jakub Baur, jeden z rodziców działających w ramach inicjatywy.
Zgodnie z nowelizacją rodzice dzieci objętych ustawą „Za życiem” mają prawo do dłuższego urlopu rodzicielskiego (dotyczy to dziecka posiadającego zaświadczenie stwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu). Zamiast 41 tygodni (wymiar dla ogółu pracowników) będą oni uprawnieni do aż 65 tygodni urlopu rodzicielskiego.
Okazuje się jednak, że rodzice dzieci objętych tą ustawą, którzy z urlopu korzystali 2 sierpnia 2022 r. (bądź byli do niego uprawnieni), nie będą mogli skorzystać z owych dodatkowych 24 tygodni urlopu. Dotychczasowe poprawki nie objęły bowiem tej kwestii.
– W przypadku dzieci niepełnosprawnych te dodatkowe pół roku robi ogromną różnicę. Takie dzieci mają większe potrzeby m.in. w zakresie codziennej rehabilitacji. Dostępność rodzica w tym zakresie jest nieoceniona, bo te pierwsze tygodnie i miesiące życia są kluczowe dla powodzenia rehabilitacji – zauważa Jakub Baur.
Senatorowie i przedstawiciele rządu już po zakończeniu obrad komisji deklarowali, że problem zostanie wzięty pod uwagę. I wszystko wskazuje na to, że znajdzie odbicie w ustawie.
– Odpowiednie departamenty w ministerstwie już pracują nad tym rozwiązaniem, oceniają jego skutki finansowe. Jeśli uzyska ono ostateczną akceptację, to zostanie zgłoszona odpowiednia poprawka na posiedzeniu plenarnym Senatu. W resorcie rodziny jest wola wprowadzenia takiej zmiany. Potrzeba tu jednak akceptacji ze strony innych ministerstw, bo jest to projekt rządowy – mówi DGP Stanisław Szwed, sekretarz stanu w MRiPS.
Problem z zastępstwami i vacatio legis
Rozszerzenie prawa do dziewięciu tygodni urlopu rodzicielskiego oznacza, że skorzysta z nich więcej ojców (lub matek – jeśli wcześniej to również ojciec wykorzystywał ten urlop). Co więcej, z uprawnienia rodzice będą korzystać nawet po niemal roku od zakończenia dotychczasowej puli urlopu.
Jak wskazuje Robert Lisicki, radca prawny, dyrektor departamentu pracy w Konfederacji Lewiatan, nowe uprawnienie, w tym również jego ostatnie rozszerzenie, nie wzbudza wśród pracodawców kontrowersji. – A nawet przez część firm jest przyjmowane z otwartością, jako nowy benefit pracowniczy. Analizują one te przepisy również w kontekście wsparcia ojców w procesie korzystania z nowego uprawnienia – wskazuje.
Ekspert zaznacza jednak, że podejście do zmian może być różne w zależności od sektora, w którym działa pracodawca. Na dziś nie wiemy, ilu ojców zdecyduje się na skorzystanie z tego dodatkowego urlopu, dlatego trudno oceniać skutki jego wprowadzenia.
– Jednak nawet ci, którzy do zmian podchodzą pozytywnie, dostrzegają, że będzie to pewne wyzwanie organizacyjne. Na te dziewięć tygodni będzie trudniej zorganizować zastępstwo, niż np. na okres rocznego urlopu matki. Braki kadrowe trzeba będzie pokrywać dotychczasowymi zasobami ludzkimi – zauważa.
– Z uwagi na trudności w znalezieniu zastępstwa dla nieobecnego pracownika, pracodawcy liczą na to, że termin na złożenie wniosku o te dziewięć tygodni rodzicielskiego zostanie wydłużony. Obecne 21 dni to bardzo mało czasu, by znaleźć dobre rozwiązanie – dodaje Marzena Pilarz-Herzyk, prowadząca blog Mamaprawniczka.pl.
Zdaniem Roberta Lisickiego ostatnie zmiany otwierają nową przestrzeń dla dyskusji o wydłużeniu vacatio legis ustawy (z 21 dni do co najmniej 4 miesięcy), czego domagają się pracodawcy. – Jednym z argumentów przeciwko skracaniu terminu było to, że przez opóźnienie kolejne grupy osób tracą swoje uprawnienia. Teraz ten argument jest już nieaktualny – zauważa. ©℗
Inne poprawki do ustawy zaproponowane w komisjach
W czasie wspólnego posiedzenia senackich komisji zostały przegłosowane także inne poprawki, dotyczące m.in. uprawnień rodziców adopcyjnych i opiekunów osób niepełnosprawnych.
I tak rozszerzeniu miałby ulec krąg osób uprawnionych do elastycznej organizacji pracy. Wniosek o jej zastosowanie mogliby złożyć nie tylko pracownicy wychowujący dziecko, do ukończenia przez nie ósmego roku życia (tak było w wersji uchwalonej przez Sejm), ale również – jak wskazano w poprawce – „pracownik udzielający wsparcia lub sprawujący opiekę nad innym członkiem najbliższej rodziny lub inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym, posiadającymi orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, również wówczas, gdy ich niepełnosprawność powstała po ukończeniu 18. roku życia”.
Dodano także regulację, zgodnie z którą pracownik uprawniony do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, w dniu wejścia w życie nowelizacji ma prawo złożyć wniosek o ten urlop w terminie 21 dni od tego dnia. Taki urlop ma zostać udzielony najpóźniej do 35 dni od wejścia w życie ustawy. Poprawka ta pozwoli skorzystać z urlopu adopcyjnego tym osobom, które dotychczas nie wystąpiły o niego z uwagi na nieprecyzyjność przepisów k.p.
Pozostałe poprawki dotyczą uszczegółowienia liczenia terminów na złożenie przez rodziców adopcyjnych wniosku o urlop na warunkach macierzyńskiego, a także ujednolicenia regulacji o pracownikach tymczasowych z kodeksowymi (w zakresie korzystania z uprawnień rodzicielskich). Ponadto z kilku przepisów dotyczących rodziców adopcyjnych usunięto wyrazy „rodzic dziecka”, bo uprawnione są tu osoby niebędące rodzicami, ale starające się o adopcję lub działające jako rodzina zastępcza. ©℗
Polecamy: Kodeks pracy 2023 z wyjaśnieniami ekspertów – najnowsze wydanie uwzględniające regulacje związane z pracą zdalną, kontrolą trzeźwości pracowników, umowami na czas określony, urlopami opiekuńczymi i rodzicielskimi Przejdź do sklepu