W zakładzie pracy doszło do wypadku. Został on ujawniony przez pracownika służby bhp, który zwykle wchodzi w skład zespołu powypadkowego. Czy w tej sytuacji ma on prawo podjąć niezwłoczne działania w imieniu zespołu na potrzeby postępowania powypadkowego? Czy jednak powinien się wstrzymać z działaniami do czasu formalnego powołania zespołu powypadkowego przez pracodawcę?

Obowiązkiem każdego pracodawcy jest zapewnienie pracownikom bezpiecznych warunków pracy, tak aby redukować zagrożenie związane m.in. z wypadkami. Dlatego trzeba pamiętać, że wypadek w miejscu pracy, który ostatecznie może być kwalifikowany jako wypadek przy pracy, nie jest prywatną sprawą ani poszkodowanego, ani świadka wypadku. Zasadą jest – o ile stan zdrowia na to pozwala, że poszkodowany powinien niezwłocznie z zawiadomić o zdarzeniu swojego przełożonego – osobę kierującą pracownikami, która ma szczególne obowiązki w obszarze bezpieczeństwa pracy, lub pracodawcę – w sytuacji gdy pracodawca jest przełożonym.

Po zdarzeniu

Bezpośrednio po wypadku nalezy niezwłocznie udzielić pomocy poszkodowanemu, zaś pracodawca powinien zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych. Zabronione jest też uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane. Nie należy ponadto dokonywać zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych oraz zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.
Zasadą jest, że okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy, w skład którego wchodzą pracownik służby bhp oraz społeczny inspektor pracy. W sytuacji gdy pracodawca nie ma obowiązku tworzenia służby bhp, w skład zespołu wypadkowego wchodzi osoba zatrudniona przy innej pracy, której pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp, lub specjalista spoza zakładu pracy. Jeżeli natomiast u pracodawcy nie działa społeczna inspekcja pracy, wówczas w skład zespołu powypadkowego wchodzi przedstawiciel pracowników mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bhp.

Działania niezwłoczne

W praktyce może się zdarzyć, że świadkiem wypadku będzie osoba wykonująca zadania służby bhp lub społeczny inspektor pracy. Wówczas powstaje istotna dla praktyki wątpliwość, a mianowicie, czy niezależnie od niezwłocznych działań podejmowanych na miejscu zdarzenia, takich jak np. zabezpieczenie miejsca wypadku, osoba ta powinna podejmować działania, które co do zasady są zarezerwowane są dla zespołu powypadkowego. W tym miejscu trzeba zauważyć, że okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy. Zespół ten nie powołuje (zbiera) się sam. Oznacza to, że np. społeczny inspektor pracy i pracownik służby bhp, którzy byli świadkami wypadku przy pracy, mają obowiązek podjęcia niezwłocznych działań na miejscu zdarzenia, ale jako działań w ramach powołanego zespołu powypadkowego. Nie został on bowiem jeszcze formalnie przez pracodawcę utworzony. Dopiero wiedza o wypadku pochodząca np. od pracownika służby bhp (niezależnie od informacji przekazanej przez poszkodowanego) obliguje pracodawcę do powołania zespołu powypadkowego.
Ponadto trzeba zwrócić uwagę, że działania w ramach postępowania powypadkowego są realizowane przez zespół, a nie przez poszczególnych członków zespołu powypadkowego. Dlatego nie można uznać za właściwe sytuacji, w której działania powypadkowe podjąłby tylko jeden członek zespołu, a drugi miałby tylko potwierdzić jego ustalenia podpisem na protokole.
Podsumowując te rozważania, należy uznać, że gdy osoba, która zawsze jest powoływana do zespołów powypadkowych, jest świadkiem zdarzenia mogącego być wypadkiem przy pracy, podejmuje działania jako każdy inny świadek, a nie jako członek zespołu. Jako członek zespołu będzie działała dopiero wtedy, gdy pracodawca formalnie ją powoła.
Wyjątkiem będzie sytuacja, gdy u pracodawcy funkcjonuje stały zespół powypadkowy powołany stosownym zarządzeniem wewnętrznym. W takim przypadku, jeżeli członek zespołu jest świadkiem zdarzenia, obok niezwłocznych działań na miejscu wypadku powinien zawiadomić pracodawcę oraz drugą osobę wchodzącą w skład stałego zespołu powypadkowego. Wówczas można przyjąć, że zespół powypadkowy otrzymał wiadomość o zdarzeniu i powinien niezwłocznie przystąpić do ustalania okoliczności i przyczyn zdarzenia. ©℗
!Bezpośrednio po wypadku należy niezwłocznie udzielić pomocy poszkodowanemu, zaś pracodawca powinien zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych.
Podstawa prawna
• art. 234 i nast. ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 510; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 240)