Zakład pracy chronionej musi spełniać wszystkie wymogi wynikające z ogólnych przepisów bhp. Jeżeli istnieją jakieś uchybienia, np. nie ma dostępnej toalety w miejscu wykonywania obowiązków, status ten zostanie odebrany. Fakt, że budynek i pomieszczenia spełniają normy budowlane, nie ma tu znaczenia – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Piekarnia miała status zakładu pracy chronionej (ZPChr), ponieważ zatrudniała na podstawie umowy o pracę niepełnosprawnych pracowników. Utraciła ten status w wyniku kontroli miejscowego inspektoratu Państwowej Inspekcji Pracy. Okazało się, że w pawilonie, który piekarnia wynajmowała i w którym prowadziła działalność, nie ma sanitariatu. Znajdował się on na końcu budynku z pawilonami handlowymi (także tym wynajmowanym przez piekarnię). Aby przejść do toalety, należało pokonać ponad 20 m placu przylegającego do pawilonów.
Inspektor pracy prowadzący kontrolę stwierdził, że obiekt nie spełnia warunków wynikających z par. 1 pkt 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp (Dz.U. 1997 nr 129 poz. 844 ze zm.). Przepis ten nakazuje, aby pomieszczenia higieniczno-sanitarne znajdowały się w budynku, w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim obudowanym przejściem (w przypadku przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń pracy również ono powinno być ogrzewane). Ponieważ toaleta znajdowała się w innej części budynku, niepołączonej z piekarnią żadnym wewnętrznym przejściem, warunek wskazany w ogólnych przepisach bhp nie został spełniony. Wojewoda wydał więc decyzję odbierającą piekarni status ZPChr.
W przypadku zakładów pracy chronionej nie chodzi tylko o to, by budynki spełniały podstawowe wymogi techniczne, ale by spełniały wymogi zawarte w ogólnych przepisach bhp
Pełnomocnicy spółki prowadzącej piekarnię odwołali się od tej decyzji. Wskazywali, że budynek jest postawiony zgodnie z przepisami prawa budowlanego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2351 ze zm.) i skoro został dopuszczony do użytkowania, spełnia wszystkie jego wymogi. Minister rodziny, pracy i polityki społecznej (dziś: minister rodziny i polityki społecznej), który wówczas był organem wyższej instancji, utrzymał jednak w mocy decyzję wojewody. Spółka złożyła więc skargę do sądu administracyjnego, ale tu również nie uzyskała korzystnego rozstrzygnięcia – zarówno stołeczny WSA, jak i Naczelny Sąd Administracyjny oddaliły jej skargi.
NSA wskazał, że status ZPChr może posiadać tylko ten pracodawca, którego zakład pracy spełnia warunki określone w art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 100 ze zm.). Przepis ten stanowi, że obiekty i pomieszczenia użytkowane przez ZPChr muszą odpowiadać przepisom i zasadom bhp, uwzględniać potrzeby osób niepełnosprawnych dotyczące przystosowania stanowisk pracy, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i ciągów komunikacyjnych oraz spełniać wymagania dostępności do nich. Sąd kasacyjny podkreślił, że PIP w sposób niebudzący wątpliwości stwierdziła, że pomieszczenia pracy piekarni nie spełniały tych warunków z powodu utrudnionego dostępu do urządzeń sanitarnych, zwłaszcza WC.
– Skarżący powołał się na przepisy budowlane, na unormowania dotyczące warunków technicznych budynków, wskazując, że pawilon spełnia wszystkie warunki określone w tych przepisach i jest prawidłowo użytkowany. Tyle że w przypadku ZPChr nie chodzi tylko o to, by budynki spełniały podstawowe wymogi techniczne, ale by spełniały one wymogi zawarte w ogólnych przepisach bhp. Organ inspekcji pracy wykazał, że pomieszczenia należące do skarżącego pracodawcy nie spełniają tych wymogów. A zatem ten zakład nie może korzystać ze statusu zakładu pracy chronionej – powiedział sędzia Zbigniew Czarnik. ©℗

orzecznictwo

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 lutego 2023 r., sygn. akt II GSK 1250/19. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia