Dzisiaj w Dzienniku Ustaw ukaże się nowelizacja, która już od 21 lutego zmieni zasady pracy nawet 16 mln zatrudnionych w Polsce
Jak ustalił DGP, poniedziałek, 6 lutego, to ostatni możliwy termin na publikację nowelizacji kodeksu pracy w Dzienniku Ustaw. Oznacza to, że po upływie kolejnych 14 dni, czyli już od 21 lutego 2023 r., wejdą w życie nowe regulacje dotyczące badań trzeźwości pracowników. To już naprawdę ostatni dzwonek na wdrożenie ich do przepisów wewnętrznych firm, które zamierzają badać zatrudnionych na nowych zasadach, bez potrzeby uzyskiwania zgody na taką kontrolę. W myśl nowelizacji te zmiany muszą być najpierw ogłoszone w każdej firmie. W małych przedsiębiorstwach do 50 pracowników nastąpi to obwieszczeniem pracodawcy. W większych firmach nową treść regulaminów pracy należy wypracować w porozumieniu z przedstawicielami pracowników lub związkami zawodowymi, o ile działają takie u danego pracodawcy. Pierwsze badanie trzeźwości czy przeprowadzenie narkotestu będzie jednak możliwe dopiero po upływie dwóch tygodni od ogłoszenia zmian w przepisach wewnątrzzakładowych. Nowe regulacje dają bowiem pracownikom czas na zapoznanie się z nowymi zasadami kontroli ich trzeźwości.
Mało czasu na zmiany
– Wdrożenie nowych zasad prowadzenia kontroli trzeźwości pracowników oraz zleceniobiorców bez pytania ich o zgodę, poza zmianą regulaminów pracy, wymaga od pracodawców wielu dodatkowych dokumentów, w tym np. imiennych upoważnień dla osób, które przeprowadzą je na nowych zasadach, upoważnień do przetwarzania danych osobowych badanych pracowników, czy też protokołu z badania stanu trzeźwości – zauważa dr Magdalena Rycak, radca prawny w Rycak Kancelaria Prawa Pracy i HR. – Pracodawcy muszą też zadbać o odpowiednie warunki tych kontroli, aby przebiegały z poszanowaniem godności badanych. W praktyce oznacza to, że nie powinny one odbywać się na oczach współpracowników badanego. Pracodawcy, którzy będą takie kontrole przeprowadzać, w myśl nowych przepisów muszą wyznaczyć grupy pracowników podlegających prewencyjnej kontroli na trzeźwość i narkotyki, mogą też spotkać się z zarzutami o dyskryminację. Już teraz zatrudnieni dopytują się, dlaczego pracodawca planuje badania tylko części pracowników, a pozostałych już nie. Jest to jednak działanie w pełni uzasadnione.
Zdalna w kwietniu
Pracodawcy mają więcej czasu na przygotowanie się do nowych zasad pracy zdalnej – nowelizacja przewiduje tu dwumiesięczne vacatio legis, które upłynie 7 kwietnia 2023 r. Także w tym przypadku jest jeszcze wiele do zrobienia, bo pracodawcy muszą zmienić podstawę pracy ok. 1 mln zatrudnionych pracujących obecnie z domu. Jednego dnia zniknie bowiem dotychczasowa podstawa prawna przewidziana w art. 3 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.), a w jej miejsce pojawi się nowa, zawarta w nowym rozdziale IIc kodeksu pracy. Także w tym przypadku pracodawcy muszą wcześniej wdrożyć nowe regulacje do przepisów wewnętrznych.
W regulaminach należy uregulować czas pracy zdalnej, ochronę informacji przetwarzanych przez pracownika w domu. Trzeba ustalić dokładny adres świadczenia pracy zdalnej, a także odebrać od pracowników oświadczenia, że mają warunki techniczne i lokalowe do świadczenia takiej pracy.
Nie lada zadaniem będzie także unormowanie w regulaminie zasad ustalania i wysokości zwrotu dodatkowych kosztów pracy zdalnej.
– Nowe przepisy są bardzo niejasne w tym zakresie, oczekujemy więc wytycznych, jak te ryczałty mają być liczone, tak aby za pięć lat nie okazało się, że przyjdzie kontrola skarbówki czy ZUS, która uzna, że zwrot kosztów był za wysoki i od nadpłaty należy uregulować podatek i składki – zauważa Bartosz Tomanek, adwokat, partner zarządzający zespołem PCS | Littler w Gdańsku. – Jak na razie z naszych kontaktów z KAS czy z infolinią ZUS wynika, że nie ma obecnie wytycznych, i nie otrzymaliśmy żadnych wskazówek w tym zakresie. ©℗
Od kiedy nowe przepisy
Publikacja nowelizacji kodeksu pracy z 1 grudnia 2022 r. w Dzienniku Ustaw z 6 lutego oznacza, że poszczególne jej przepisy wchodzą w życie z dniem:
| Data | Czego dotyczy zmiana | Podstawa prawna: |
| 21 lutego | Nowe zasady prewencyjnego badania pracowników alko- i narkotestami bez ich zgody:■ muszą zostać wprowadzone do przepisów wewnętrznych z dwutygodniowym wyprzedzeniem;■ badania mogą być prowadzone tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób, lub ochrony mienia;■ pracodawca musi wskazać grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą i sposób jej przeprowadzania, w tym rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czas i częstotliwość jej przeprowadzania;■ pracodawca nie dopuszcza do pracy osoby, której badanie narkotestem dało wynik pozytywny, a wynik badania alkomatem dał wynik 0,2 promila lub wyższy;■ na żądanie pracodawcy lub pracownika badanie trzeźwości może przeprowadzić organ powołany do ochrony porządku publicznego (Straż Miejska, policja). | Art. 221c–221h ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy |
| 21 lutego | Przedsiębiorcy zyskają możliwość badania narko- i alkotestami osób zatrudnionych na innej podstawie niż umowa o pracę, bez ich zgody:■ przedsiębiorcy będą mogli badać osoby na umowie zlecenia czy prowadzące działalność gospodarczą;■ badanie będzie możliwe pod warunkiem, że przedsiębiorca organizuje ich pracę. | Art. 17 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 165). |
| 21 lutego | Lekarz medycyny pracy może skierować zatrudnionego na dodatkowe badania profilaktyczne:■ dodatkowe badania są dla pracowników dobrowolne,■ mogą odbyć się w czasie pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. | Art. 229 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy |
| 7 kwietnia | W kodeksie pracy pojawi się nowy rozdział IIc, regulujący na stałe zasady pracy zdalnej:■ nowe zasady pracy zdalnej powinny zostać uregulowane w przepisach wewnętrznych pracodawcy, w tym zasady liczenia i wypłaty zwrotu dodatkowych kosztów pracy z domu w formie ryczałtu lub ekwiwalentu;■ pracownicy będą mieli możliwość skorzystania z 24 dni okazjonalnej pracy zdalnej, bez prawa do zwrotu dodatkowych kosztów;■ z przepisów antycovidowych znika dotychczasowa podstawa do świadczenia pracy zdalnie;■ z kodeksu pracy znika też rozdział IIb o telepracy, zatrudniający w ten sposób będą mieli pół roku okresu przejściowego na przekształcenie telepracy w pracę zdalną. | ■ Uchyla się art. 3 w ustawie z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.)■ Art. 6718–6734 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy |
