Rodzina zastępcza to specyficzna forma opieki nad małoletnim. Nie wszyscy mogą ją pełnić.

Polskie prawo pozwala aby rodzinę zastępczą stworzyło tak samo małżeństwo, jak osoba samotna. Taką formą opieki obejmowane są dzieci pozbawione całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. Istnieją trzy modele takiej działalności: rodziny spokrewnione z dzieckiem, niespokrewnione oraz zawodowe. W każdym z przypadków konieczne jest spełnienie określonych wymogów.

Osoby chcące założyć rodzinę zastępczą muszą mieć stałe miejsce zamieszkania w Polsce a także posiadać warunki mieszkaniowe pozwalające na pełnienie tej funkcji wraz stałym źródłem utrzymania, korzystać z pełni praw cywilnych i obywatelskich oraz wywiązywać się z obowiązków alimentacyjnych, jeśli istnieje taka potrzeba.

"1. Rodzinę zastępczą lub rodzinny dom dziecka tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej, z zastrzeżeniem art. 55 i 58.
2. Rodzinę zastępczą spokrewnioną tworzą małżonkowie lub osoba, o których mowa w ust. 1, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka.
3. Rodzinę zastępczą zawodową lub rodzinę zastępczą niezawodową tworzą małżonkowie lub osoba, o których mowa w ust. 1, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka.
Zapewniając odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe, rodzina zastępcza przyjmuje na siebie także obowiązek dbania o rozwój emocjonalny , fizyczny i społeczny dzieci, umożliwienie im zdobycia edukacji i rozwoju zainteresowań a także organizacji czasu wolnego".
USTAWA z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej



Osoby decydujące się na założenie rodziny zastępczej przyjmują na siebie szereg obowiązków wobec dzieci. Poza traktowaniem dziecka z szacunkiem i poszanowaniem wartości muszą mu zapewnić:

- Dostęp do opieki zdrowotnej.

- Dostęp do edukacji, a także wyrównanie braków rozwojowych i szkolnych.

- Zapewnić możliwość rozwoju zainteresowań.

- Zaspokoić potrzeby emocjonalne, bytowe, społeczne i religijne.

- Umożliwić kontakt z bliskimi, jeżeli sąd nie postanowił inaczej.

Rodzicami zastępczymi nie mogą zostać osoby, które kiedykolwiek zostały pozbawione władzy rodzicielskiej. Taką działalnością nie mogą zająć się także osoby, które były skazywane prawomocnymi wyrokami za umyślne przestępstwo. Poza sprawami formalnymi, ważne w tym przypadku jest także zdrowie. Pozytywnej opinii pomocy społecznej nie otrzyma osoba, której stan zdrowia utrudnia lub uniemożliwia właściwą opiekę nad dziećmi.

Zdolność do sprawowania opieki przez rodzinę zastępczą potwierdza zaświadczenie lekarskie oraz opinia psychologa o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej.

Podstawa prawna

USTAWA z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej