Przedsiębiorcy i zleceniobiorcy mają prawo do świadczeń z tytułu macierzyństwa. Jest to jednak możliwe wtedy, gdy złożą wniosek i zostaną objęci ubezpieczeniem chorobowym.
Czy trzeba długo opłacać składki?
Dwa miesiące temu podjęłam pracę na podstawie umowy-zlecenia. Jest to dla mnie jedyne źródło zarobkowania. Zostałam zgłoszona do wszystkich możliwych ubezpieczeń. Okazało się, że spodziewam się dziecka i zastanawiam się, czy mam szansę na zasiłek macierzyński. Czy trzeba przez kilka miesięcy opłacać składki, aby dostać to świadczenie?
Zasiłek macierzyński może otrzymać także zleceniobiorca, który został zgłoszony do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Przysługuje on bez okresu wyczekiwania. Oznacza to, że wypłata tego świadczenia nie zależy od okresu opłacania składek.
Warunkiem nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego w analizowanej sytuacji będzie jednak urodzenie dziecka w czasie ubezpieczenia chorobowego. Jeśli zatem umowa zostanie rozwiązana przed porodem, nie ma szans na otrzymanie tego świadczenia.
Podstawa prawna
Art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).
Czy data złożenia wniosku jest istotna
Jestem ubezpieczona w ZUS z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Otrzymuję obecnie zasiłek macierzyński przyznany na 20 tygodni z tytułu urodzenia syna. Dowiedziałam się, że mogę skorzystać z zasiłku przez kolejne 6 tygodni. Czy obowiązuje jakiś termin na wystąpienie o przedłużenie wypłaty tego świadczenia?
Zasiłek macierzyński za dodatkowy okres przysługuje także osobom ubezpieczonym niebędącym pracownikami. Z uprawnienia tego może zatem skorzystać m.in. osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlegająca dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. W przypadku urodzenia jednego dziecka zasiłek może być wypłacany maksymalnie przez 6 tygodni. Jest przyznawany w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, jednorazowo albo w dwóch częściach, przypadających jedna po drugiej.
Okres wypłaty dodatkowego zasiłku macierzyńskiego musi przypadać bezpośrednio po zakończeniu jego pobierania za podstawowy okres (przy urodzeniu jednego dziecka wynosi on 20 tygodni). Nie może być nawet jednego dnia przerwy. Dlatego pisemny wniosek o świadczenie trzeba złożyć w ZUS przed rozpoczęciem korzystania z niego. ZUS w komentarzu do ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (zamieszczonym na stronie internetowej www.zus.pl) podkreślił, że wniosek złożony po upływie terminu nie stanowi podstawy do przedłużenia okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego, chyba że niezłożenie go wynikało z przyczyn niezależnych od wnioskodawcy. ZUS przypomniał też, że jeżeli ostatni dzień terminu przewidzianego na złożenie wniosku przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, można go złożyć w pierwszym dniu roboczym.
Podstawa prawna:
Art. 29 ust. 5 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).
Art. 1821 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502).
Par. 18 pkt 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1594).
Czy ZUS przejmie wypłatę zasiłku
Jestem zatrudniona na podstawie umowy-zlecenia. Zleceniodawca obiecał mi, że jeśli w czasie ciąży będę pracowała, rozwiąże ze mną umowę dopiero po porodzie, abym dostała świadczenia. Czy to prawda, że w takiej sytuacji ZUS po rozwiązaniu zlecenia będzie mi wypłacał zasiłek macierzyński?
Jeśli urodzenie dziecka nastąpi w czasie obowiązywania umowy-zlecenia i podlegania z tego tytułu ubezpieczeniu chorobowemu, to zleceniobiorca otrzyma zasiłek macierzyński. Płatnikiem tego zasiłku po rozwiązaniu umowy będzie oddział ZUS właściwy dla miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Gdyby jednak wypłatę zasiłku macierzyńskiego w czasie trwania umowy rozpoczął nie zleceniodawca (bo nie zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 osób), ale ZUS właściwy ze względu na jego siedzibę, to oddział ten będzie ją kontynuował za okres po ustaniu ubezpieczenia.
Podstawa prawna
Art. 29 ust. 1 pkt 1, art. 66 ust. 1 pkt 2d ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).
Czy można wydłużyć pobieranie świadczenia o 26 tygodni
Za dwa miesiące urodzę dziecko. Ponieważ prowadzę własną firmę i opłacam składki do ZUS (w tym chorobową), wystąpię o zasiłek macierzyński. Czy mogę go pobierać przez dodatkowe 26 tygodni, jak osoby zatrudnione na umowę o pracę?
Osobom, które prowadzą działalność gospodarczą i podlegają ubezpieczeniu chorobowemu, przysługuje także zasiłek macierzyński przez okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego, czyli w wymiarze do 26 tygodni. Przed wystąpieniem o zasiłek za taki okres przedsiębiorca musi jednak najpierw wykorzystać zasiłek za okres podstawowy (20 tygodni) i dodatkowy (6 tygodni). Zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego może być przyznany przez ZUS jednorazowo. Może być też udzielony w przypadających bezpośrednio po sobie częściach (nie więcej niż w trzech), będących wielokrotnością tygodnia, z których żadna nie może być krótsza niż 8 tygodni.
Podstawa prawna
Art. 29 ust. 5 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).
Art. 1821, art. 1821a ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502).
Czy można złożyć jeden wniosek
Od dwóch lat opłacam składki społeczne z tytułu prowadzonej działalności. Za pół roku urodzę dziecko i chcę skorzystać z urlopu w maksymalnym wymiarze. Wiem, że składa się on z trzech części. Czy mogę złożyć jeden wniosek?
Osoby prowadzące działalność gospodarczą nie nabywają prawa do urlopu. Jest to uprawnienie wyłącznie pracownicze. Przedsiębiorcy mają natomiast prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego. W przypadku urodzenia jednego dziecka zasiłek ten przysługuje maksymalnie przez 52 tygodnie (20 tygodni + 6 tygodni + 26 tygodni).
Osoba prowadząca działalność gospodarczą podlegająca dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu może wystąpić do ZUS z wnioskiem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za każdy z wymienionych okresów osobno. Jeśli jednak chce, może wnioskować od razu o zasiłek macierzyński w pełnym wymiarze – przez 52 tygodnie. Gdy złoży wniosek do ZUS nie później niż 14 dni po porodzie, to otrzyma świadczenie za cały ten okres w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Podstawę tę stanowi przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc porodu. Przez przychód należy rozumieć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe po odliczeniu 13,71 proc.
Podstawa prawna
Art. 3 pkt 4, art. 29 ust. 5, art. 31 ust. 3 pkt 2, art. 48 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).
Art. 1791 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502).
Czy opłacać składki w czasie pobierania zasiłku
Lekarz wyznaczył mi termin porodu na połowę kwietnia. Od ponad dwóch lat opłacam z tytułu prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej wszystkie składki społeczne od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Czy będę je musiała przekazywać również w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego?
Pobieranie zasiłku macierzyńskiego stanowi odrębny tytuł do ubezpieczeń. Osoba pobierająca to świadczenie podlega w tym czasie obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Składki są naliczane od kwoty zasiłku. Finansuje je budżet państwa za pośrednictwem ZUS. Jeśli poród nastąpi w trakcie miesiąca, składki na ubezpieczenia społeczne trzeba opłacić za okres prowadzenia działalności. Podstawę ich wymiaru trzeba zatem ustalić proporcjonalnie. Kwotę minimalnej podstawy wymiaru (tj. 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, czyli w 2015 r. 2375,40 zł) należy podzielić przez liczbę dni danego miesiąca i pomnożyć przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom do dnia porodu. Proporcjonalne ustalenie podstawy wymiaru nie dotyczy składki zdrowotnej. Jeśli poród nastąpi w połowie kwietnia, osoba prowadząca działalność musi opłacić tę składkę za cały miesiąc. Składka zdrowotna jest bowiem miesięczna i niepodzielna.
Podstawa prawna
Art. 29 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).
Art. 6 ust. 1 pkt 19, art. 16 ust. 8, art. 18 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
Art. 79 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).
Czy przysługują dwa świadczenia
Pracuję na pół etatu za 1 tys. zł i prowadzę działalność gospodarczą. Opłacam od swojej firmy wszystkie składki do ZUS. Czy mogę liczyć na dwa zasiłki macierzyńskie?
Z uwagi na wysokość wynagrodzenia z umowy o pracę składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe z działalności są obowiązkowe. Dobrowolne jest w takiej sytuacji tylko ubezpieczenie chorobowe. Jeśli kobieta prowadząca działalność do niego przystąpiła, to po urodzeniu dziecka otrzyma dwa zasiłki – z tytułu ubezpieczenia z umowy o pracę i z działalności.
Podstawa prawna
Art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).
Art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 9 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
Łukasz Guza
Mariusz Stępień
Tomasz Zalewski