Korzystniejszego sposobu ustalania stażu pracy na kolei przez ZUS nie można stosować przy ustalaniu prawa do wcześniejszej emerytury czy emerytury pomostowej – orzekł SN.
Sprawa dotyczyła ustalenia prawa do wcześniejszej emerytury. Wnioskodawcą był kolejarz, który wykazał wprawdzie okres pracy na kolei w szczególnych warunkach (był maszynistą w drużynach trakcyjnych), ale nie wykazał pełnego okresu składkowego uprawniającego go do wcześniejszej emerytury według przepisów rozporządzenia z 1983 r. (wymagany był okres 25 lat, a mężczyzna udowodnił jedynie niecałe 22 lata i 4 miesiące). Jednakże wnioskujący twierdził, że na podstawie art. 43 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych każdy pełny rok zatrudnienia na kolei na parowym, spalinowym lub elektrycznym pojeździe trakcyjnym, w drużynach konduktorskich oraz na stanowiskach manewrowych lub ustawiaczy liczy się jako 14 miesięcy zatrudnienia na kolei. On był zaś zatrudniony jako maszynista pojazdów trakcyjnych w okresie od września 1977 r. do końca roku 1998. I ten okres – jego zdaniem – powinno się liczyć w sposób uprzywilejowany, co oznaczałoby, że do każdego roku pracy na kolei powinno się doliczać dwa miesiące, co w sumie dałoby mu ponad trzy lata dodatkowego stażu i tym samym miałby on prawo do wcześniejszej emerytury (razem z udowodnionymi okresami ubezpieczenia w sumie legitymowałby się okresem składkowym znacznie przekraczającym wymagane 25 lat).
ZUS odmówił jednak przyznania byłemu kolejarzowi emerytury na takich zasadach, a sądy I i II instancji oddalały kolejno odwołanie i apelację, argumentując, że nie było możliwe przeliczenie okresu jego zatrudnienia na kolei z uwzględnieniem przelicznika, o którym mowa w art. 43 pkt 2 ustawy emerytalnej, tj. 1 rok równy 14 miesiącom. Zdaniem sądów przepisy ustawy emerytalnej muszą być interpretowane ściśle, a ten przelicznik, wskazywany przez wnioskodawcę, może dotyczyć tylko osób ubiegających się o emeryturę kolejową określoną w art. 40 ustawy emerytalnej, a o tą wnioskodawca nie występował, gdyż nie spełniał wszystkich warunków do uzyskania emerytury kolejowej (nie mógł bowiem wykazać spełnienia wszystkich warunków do uzyskania tej emerytury przed końcem 2008 r., czego wymagał art. 50 ustawy emerytalnej).
Skargę kasacyjną złożył do Sądu Najwyższego pełno mocnik byłego kolejarza, ale skład orzekający w sprawie uznał, że istnieje na tyle poważny problem prawny, że trzeba go przekazać do rozstrzygnięcia składowi powiększonemu. Trafiło tam w rezultacie pytanie prawne: czy przewidziany w art. 43 ust. 2 ustawy emerytalnej sposób liczenia okresu zatrudnienia na kolei (tj. 1 rok pracy na kolei liczy się jako 14 miesięcy okresu składkowego) znajduje zastosowanie przy ustalaniu 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego jako przesłanki prawa do wcześniejszej emerytury określonej w art. 184 ustawy emerytalnej.
SN, obradując w składzie siedmiu sędziów, udzielił odpowiedzi negatywnej, stwierdzając w uchwale, że przewidziany w art. 43 ust. 2 ustawy emerytalnej sposób liczenia okresu zatrudnienia na kolei nie ma zastosowania przy ustalaniu okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w art. 184 ust. 1 pkt 2 tej ustawy.
To oznacza, że starając się o wcześniejszą emeryturę, czy obecnie emeryturę pomostową, nie jest już możliwe stosowanie korzystniejszego przelicznika okresu zatrudnienia na kolei, okres ten liczy się bowiem na zasadach ogólnych, czyli rok równy 12 miesiącom, tak jak w kalendarzu. ©℗
ORZECZNICTWO
Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 23 listopada 2022 r., sygn. III UZP 5/22 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
