Od 1 stycznia 2023 r. ustawowe minimum będzie wynosiło 3490 zł, a ze zleceń 22,80 zł. Nowością będzie to, że w przyszłym roku wzrośnie ponownie – od lipca odpowiednio do 3600 zł i 23,50 zł. Pracownik, który nie przystąpił do PPK, przy podwyższonych kosztach uzyskania przychodów i złożonym PIT-2 dostanie na rękę w pierwszym półroczu 2715,48 zł, a w drugim 2789,86 zł.
- Płaca minimalna.Tym razem będą aż dwie stawki
- Wpłaty na PPK
- Minimalne wynagrodzenie dla pracowników korzystających ze zwolnień podatkowych
- Niepełny wymiar czasu pracy
- Wynagrodzenie minimalne na przełomie 2022/2023
rozwiń ›
Wynika to z ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, zgodnie z którą, jeżeli prognozowany na rok następny wskaźnik cen wynosi co najmniej 105 proc., to ustala się dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej. Od 1 lipca 2023 r. wynagrodzenie minimalne wyniesie więc 3600 zł, a stawka godzinowa ze zleceń 23,50 zł. Wyższa płaca minimalna pociąga za sobą oczywiście wzrost innych świadczeń ze stosunku pracy, których wysokość odpowiada tej stawce lub jej wielokrotności. Wzrosną też - zależne od krajowego minimalnego wynagrodzenia ‒ wszystkie podstawy, progi i wskaźniki, obowiązujące w prawie pracy i ubezpieczeniach społecznych.
Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia 2023 r. wynagrodzenie minimalne dla pracowników wyniesie 3490 zł miesięcznie, tj. będzie wyższe o 480 zł, a od 1 lipca przy stawce 3600 zł wzrost sięgnie 590 zł w stosunku do 2022 r.
Do obliczenia wysokości wynagrodzenia w celu porównania jej z ustawowym minimum przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych (premie, prowizje, dodatki, nagrody). Jednak przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia nie uwzględnia się:
- nagrody jubileuszowej,
- odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
- wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
- dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej,
- dodatku za staż pracy.
Płaca minimalna.Tym razem będą aż dwie stawki
Od wynagrodzenia minimalnego trzeba odprowadzić przymusowe daniny publicznoprawne, tj. składki społeczne, zdrowotną, zaliczkę na podatek dochodowy, a także wpłatę na PPK, jeśli pracownik wszedł do tego programu oszczędzania. To, co pozostaje dla pracownika do wypłaty, to potocznie kwota netto. Na wysokość kwoty netto wpływają ustawowe wskaźniki podatkowo-składkowe, tj. miesięczne koszty uzyskania przychodów, tzw. kwota zmniejszająca podatek (od lipca 2022 r. wynosi 300 zł miesięcznie zamiast 425 zł) ‒ o ile pracownik jest do niej uprawniony, określona stawka podatku z tabeli skali podatkowej oraz stopy procentowe składek na poszczególne ryzyka ubezpieczeń i wysokość wpłat na PPK.
Od 1 stycznia 2023 r. z wymienionych pozycji żadna nie ulegnie zmianie. Zarówno koszty uzyskania przychodów, jak i skala podatkowa oraz kwota zmniejszająca podatek pozostaną na poziomie obowiązującym od 1 lipca 2022 r. Nowym rozwiązaniem jest natomiast możliwość podziału miesięcznej kwoty zmniejszającej podatek na maksymalnie trzech płatników (więcej na ten temat na str. C5-7, obowiązki płatników). Mając dwóch płatników, można każdego upoważnić do odliczania 150 zł. Przy trzech płatnikach każdy może potrącać po 100 zł. Co ważne, od nowego roku również zleceniobiorcy mogą składać oświadczenia PIT-2, na podstawie którego płatnik będzie stosował wskazaną kwotę zmniejszającą podatek.
Wobec tego wynagrodzenie minimalne netto dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, mającego prawo do:
1) kosztów uzyskania przychodów w wysokości 250 zł,
2) kwoty zmniejszającej podatek poprzez złożenie w zakładzie pracy oświadczenia PIT-2 ‒ 300 zł,
3) stawki podatku 12 proc.,
‒ wyniesie 2709,48 zł, co wynika z poniższej, wzorcowej listy płac (bez PPK o czym niżej). [tabele 1 i 1a s. C2]
Tabela 1. Lista płac od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 r. ©℗
| Elementy | Kwota | Sposób wyliczenia |
| Wynagrodzenie | 3490 zł | 3490 zł |
| Składki na ubezpieczenia społeczne | 478,48 zł | Podstawa wymiaru: 3490 zł• składka emerytalna: 3490 zł x 9,76 proc. = 340,62 zł• składka rentowa: 3490 zł x 1,5 proc. = 52,35 zł• składka chorobowa: 3490 zł x 2,45 proc. = 85,51 złŁączna kwota składek: 478,48 zł |
| Składka na ubezpieczenie zdrowotne‒ do zapłaty do ZUS | 271,04 zł | Podstawa wymiaru: 3011,52 zł (3490 zł po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne, czyli 478,48 zł)3011,52 zł x 9 proc. = 271,04 zł |
| Zaliczka na podatek dochodowy | 31 zł | Przychód do opodatkowania: 3490 zł• podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do pełnych złotych: 2762 zł [3490 zł (przychód) - 250 zł (koszty uzyskania przychodów) ‒ 478,48 zł (składki na ubezpieczenia społeczne)]• zaliczka do urzędu skarbowego: 31 zł (2762 zł x 12 proc.) - 300 zł (kwota zmniejszająca podatek) = 31,44 zł |
| Kwota wynagrodzenia netto | 2709,48 zł | 3490 zł - (478,48 zł - 271,04 zł - 31 zł) |
Tabela 1a. Lista płac od 1 lipca do 31 grudnia 2023 r. ©℗
| Elementy | Kwota | Sposób wyliczenia |
| Wynagrodzenie | 3600 zł | 3600 zł |
| Składki na ubezpieczenia społeczne | 493,56 zł | Podstawa wymiaru: 3600 zł• składka emerytalna: 3600 zł x 9,76 proc. = 351,36 zł• składka rentowa: 3600 zł x 1,5 proc. = 54 zł• składka chorobowa: 3600 zł x 2,45 proc. = 88,20 złŁączna kwota składek - 493,56 zł |
| Składka na ubezpieczenie zdrowotne‒ do zapłaty do ZUS | 279,58 zł | Podstawa wymiaru: 3106,44 zł (3600 zł po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne, czyli 493,56 zł)3106,44 zł x 9 proc. = 279,58 zł |
| Zaliczka na podatek dochodowy | 43 zł | Przychód do opodatkowania: 3600 zł• podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do pełnych złotych: 2856 zł [3600 zł (przychód) - 250 zł (koszty uzyskania przychodów) ‒ 493,56 zł (składki na ubezpieczenia społeczne)]• zaliczka do urzędu skarbowego: 43 zł (2856 zł x 12 proc.) - 300 zł (kwota zmniejszająca podatek) = 42,72 zł |
| Kwota wynagrodzenia netto | 2783,86 zł | 3600 zł - (493,56 zł - 279,58 zł - 43 zł) |
W zależności od wskaźników podatkowych można wyróżnić cztery podstawowe kwoty netto wynagrodzenia minimalnego, choć będzie ich więcej ze względu na możliwość podziału kwoty zmniejszającej przy kilku płatnikach. [tabele 2 i 2a s. C2]
Tabela 2. Wynagrodzenie minimalne netto w 2023 r. (od stycznia do czerwca) ©℗
| Wynagrodzenie brutto | Koszty uzyskania przychodów | Kwota zmniejszająca podatek (PIT-2) | Minimalne wynagrodzenie netto | ||
| podstawowe | podwyższone | tak | nie | ||
| 3490 zł | 250 zł | • | 2709,48 zł | ||
| 3490 zł | 250 zł | • | 2409,48 zł | ||
| 3490 zł | 300 zł | • | 2715,48 zł | ||
| 3490 zł | 300 zł | • | 2415,48 zł | ||
Tabela 2a. Wynagrodzenie minimalne netto w 2023 r. (od lipca do grudnia) ©℗
| Wynagrodzenie brutto | Koszty uzyskania przychodów | Kwota zmniejszająca podatek (PIT-2) | Minimalne wynagrodzenie netto | ||
| podstawowe | podwyższone | tak | nie | ||
| 3600 zł | 250 zł | • | 2783,86 zł | ||
| 3600 zł | 250 zł | • | 2483,86 zł | ||
| 3600 zł | 300 zł | • | 2789,86 zł | ||
| 3600 zł | 300 zł | • | 2489,86 zł | ||
Wpłaty na PPK
Przy obliczaniu wynagrodzeń należy również wziąć pod uwagę uczestnictwo w PPK, które wiąże się z dokonywaniem wpłat. [tabela 3 s. C2]
Tabela 3. Lista płac za styczeń 2023 r.
| Elementy | Kwota | Sposób wyliczenia |
| 1) Wynagrodzenie2) Wpłata na PPK | 3490 zł52,35 zł | Przychód: 3542,35 zł (3490 zł + 52,35 zł) |
| Składki na ubezpieczenia społeczne | 478,48 zł | • składka emerytalna: 3490 zł x 9,76 proc. = 340,62 zł• składka rentowa: 3490 zł x 1,5 proc. = 52,35 zł• składka chorobowa: 3490 zł x 2,45 proc. = 85,51 złŁączna kwota składek: 478,48 zł |
| Składka na ubezpieczenie zdrowotne‒ do zapłaty do ZUS | 271,04 zł | Podstawa wymiaru: 3011,52 zł (3490 zł po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne, czyli 478,48 zł)3011,52 zł x 9 proc. = 271,04 zł |
| Zaliczka na podatek dochodowy | 38 zł | Przychód do opodatkowania: 3542,35 zł• podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do pełnych złotych: 2814 zł [3542,35 zł (przychód) - 250 zł (koszty uzyskania przychodów) ‒ 478,48 zł (składki na ubezpieczenia społeczne)]• zaliczka do US: 38 zł (2814 zł x 12 proc.) - 300 zł = 37,68 zł |
| Kwota wynagrodzenia netto | 2632,68 zł | 3490 zł - [478,48 zł - 271,04 zł - 38 zł - 69,80 zł (wpłata podstawowa pracownika na PPK)] |
Obsługując PPK, trzeba wiedzieć, że:
1) wpłatę podstawową finansują: pracownik w wysokości 2 proc., pracodawca w wysokości 1,5 proc.; podstawę naliczenia wpłaty stanowi zaś wynagrodzenie podlegające oskładkowaniu wypłacone w danym miesiącu, a nie należne za dany miesiąc;
2) od wpłaty finansowanej przez pracodawcę nie pobiera się składek na ZUS; stanowi ona jednak opodatkowany przychód pracownika, który powstaje w miesiącu dokonania wpłat przez pracodawcę do wybranej instytucji finan sowej;
3) wpłata finansowana przez pracownika jest potrącana z jego dochodu po opodatkowaniu. [przykład 1]
przykład 1
Wpłaty za styczeń
Pracownik z minimalnym wynagrodzeniem za pracę przyłączył się do PPK. Poniższa lista płac przedstawia jego rozliczenie uwzględniające wpłatę podstawową w standardowej wysokości:
• 52,35 zł (3490 zł x 1,5 proc.) - pracodawca,
• 69,80 zł (3490 zł x 2 proc.) - pracownik.
Wpłaty zostaną zapłacone do instytucji finansowej w styczniu 2023 r. Na liście płac za styczeń 2023 r. pracodawca wykaże 52,35 zł jako przychód pracownika, a 69,80 zł potrąci z wynagrodzenia styczniowego. ©℗
Wzrost stawki płacy minimalnej oznacza podwyżkę kosztów po stronie pracodawcy. Koszt pracy jednego pracownika to wynagrodzenie miesięczne brutto oraz koszt składek na rzecz ZUS, finansowanych przez pracodawcę jako płatnika:
- składka emerytalna - 9,76 proc.,
- składka rentowa - 6,5 proc.,
- Fundusz Pracy ‒ 2,45 proc.,
- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych ‒ 0,1 proc.
Pracodawca opłaca również pełną składkę na ubezpieczenie wypadkowe zróżnicowaną co do wysokości w zależności od liczby ubezpieczonych i zagrożeń zawodowych. Dla uproszczenia w poniższej kalkulacji została przyjęta składka wypadkowa w wysokości 1,67 proc. [tabela 4] Minimalna pensja będzie pracodawcę kosztowała o 578,28 zł zł więcej w porównaniu do 2022 r., a od 1 lipca kolejne 132,54 zł więcej.
Tabela 4. Koszty pracy po stronie pracodawcy (bez PPK)
| Poszczególne elementy płacy | Płaca minimalna w 2022 r. (3010 zł) | Płaca minimalna od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 r. (3490 zł) | Płaca minimalna od 1 lipca do 31 grudnia 2023 r. (3600 zł) |
| Składki na ubezpieczenia:‒ emerytalne 9,76 proc.,‒ rentowe 6,5 proc.,w części finansowanejprzez pracodawcęRazem | 293,78 zł195,65 zł489,43 zł | 340,62 zł226,85 zł567,47 zł | 351,36 zł234 zł585,36 zł |
| Składka na ubezpieczenie wypadkowe (przyjęte 1,67 proc.) | 50,27 zł | 58,28 zł | 60,12 zł |
| Składka na Fundusz Pracy - 2,45 proc. | 73,75 zł | 85,50 zł | 88,20 zł |
| Składka na FGŚP ‒ 0,1 proc. | 3,01 zł | 3,49 zł | 3,60 zł |
| Razem | 3626,46 zł (616,46 zł + 3010 zł) | 4204,74 zł (714,74 zł + 3490 zł) | 4337,28 zł(737,28 zł + 3600 zł) |
Minimalne wynagrodzenie dla pracowników korzystających ze zwolnień podatkowych
Chodzi o takie zwolnienia jak: ulga dla młodych, ulga relokacyjna, ulga dla pracujących seniorów oraz ulga dla rodzin cztery plus (art. 21 ust. 1 pkt 148 oraz pkt 152‒154 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Osoba zarabiająca minimum, czyli od 1 stycznia 2023 r. 3490 zł brutto miesięcznie, korzystająca z jednej z powyższych ulg otrzyma do wypłaty:
- 2740,48 zł ‒ bez PPK, z oświadczeniem PIT-2,
- 2670,68 zł - z PPK, z oświadczeniem PIT-2.
Wynagrodzenie ulegnie zmniejszeniu wyłącznie o składki na ubezpieczenia społeczne oraz pełną składkę zdrowotną.
Od 1 lipca 2023 r. będzie to odpowiednio 2826,86 zł i 2754,86 zł.
Niepełny wymiar czasu pracy
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, to wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę wysokość minimalnego wynagrodzenia ustalonego dla pełnego etatu. Prawidłowe ustalenie wynagrodzenia minimalnego dla niepełnoetatowca polega na pomnożeniu stawki wynagrodzenia, tj. 3490 zł, oraz 3600 zł przez liczbę godzin do przepracowania w danym miesiącu, odpowiednią dla części etatu i podzieleniu przez liczbę godzin do przepracowania w tym miesiącu, dla pełnego etatu. [przykład 2, tabela 5]
przykład 2
Odpowiednie zmniejszenie
Od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 r. pracownik zatrudniony na 3/4 etatu będzie otrzymywał nie mniej niż 2617,50 zł (3490 zł x 3/4), a od 1 lipca do 31 grudnia 2023 r. nie mniej niż 2700 zł. Można to sprawdzić, biorąc pod uwagę nominał czasu pracy np. w styczniu. Wtedy będzie do przepracowania 168 godzin pracy w pełnym wymiarze, a dla 3/4 etatu - 126 godzin (168 godzin : 4 x 3). Wynagrodzenie minimalne od stycznia do końca czerwca 2023 r. dla 3/4 etatu wynosi więc:
• [(3490 zł x 126 godz.) : 168 godz.] = 2617,50 zł
Z kolei za lipiec 2023 r. przy tym samym nominale czasu pracy wynagrodzenie wyniesie 2700 zł, co wynika z wyliczenia: [(3600 zł x 126 godz.) : 168 godz.] = 2700 zł
W przyszłym roku będą, oprócz wymiaru styczniowego, jeszcze cztery nominały czasu pracy w różnych miesiącach: 152, 160, 176 i 184 godziny. Dla 3/4 etatu wymiar czasu pracy wynosi odpowiednio 114, 120, 132 i 138 godzin. Podstawiając te dane do wzoru, otrzymujemy po kolei (dla 126 godzin wynik już mamy wyżej):
• [(3490 zł x 114 godz.) : 152 godz.] = 2617,50 zł
• [(3490 zł x 120 godz.) : 160 godz.] = 2617,50 zł
• [(3490 zł x 132 godz.) : 176 godz.] = 2617,50 zł
• [(3490 zł x 138 godz.) : 184 godz.] = 2617,50 zł
Dla okresu od lipca do grudnia wynagrodzenie w tych wymiarach będzie wynosiło po 2700 zł. ©℗
Tabela 5. Wynagrodzenie minimalne dla wybranych części etatu w 2023 r. - od stycznia do czerwca ©℗
| Wymiar czasu pracy | Liczba godzin w miesiącu | Kwota wynagrodzenia | |
| Dla części etatu | Dla pełnego etatu | ||
| 1/2 | 7680848892 | 152160168176184 | 1745 zł |
| 1/4 | 3840424446 | 152160168176184 | 872,50 zł |
| 3/4 | 114120126132138 | 152160168176184 | 2617,50 zł |
| 7/8 | 133140147154161 | 152160168176184 | 3053,75 zł |
Od lipca do grudnia będzie to odpowiednio: 1800 zł, 900 zł, 2700 zł i 3150 zł.
Wynagrodzenie minimalne na przełomie 2022/2023
Pracownicy wynagradzani stawką minimalną mają zagwarantowaną wyższą kwotę od 1 stycznia, a w 2023 r. także od 1 lipca. Oznacza to, że wynagrodzenie za grudzień 2022 r. lub czerwiec 2023 r. wypłacone odpowiednio w styczniu 2023 r. lub lipcu 2023 r., zgodnie z przyjętym w firmie terminem wypłat przesuniętym na miesiąc następny, przysługuje jeszcze w wysokości odpowiednio 3010 zł oraz 3490 zł. Wynagrodzenie przysługuje bowiem za pracę wykonaną w danym okresie, czyli w grudniu/czerwcu.
Od wynagrodzenia należnego za grudzień/czerwiec, wypłaconego w styczniu/lipcu w stawkach z grudnia i czerwca, należy też opłacić składkę na Fundusz Pracy.
Inne świadczenia
Wzrost wysokości wynagrodzenia minimalnego podnosi również inne obowiązkowe świadczenia, należności, których podstawą jest płaca minimalna, jej część lub wielokrotność. Kwota minimalnego wynagrodzenia funkcjonuje również jako graniczna, np. przy dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia, a w przepisach ubezpieczeniowych także jako podstawa wymiaru składek na ZUS z niektórych tytułów.
• 1. Dodatek za pracę w porze nocnej
Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje specjalny dodatek do wynagrodzenia z tego tytułu, że wykazuje aktywność w szczególnej porze przeznaczonej na spoczynek. Dodatek przysługuje za każdą godzinę pracy w porze nocnej, w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatek oblicza się, dzieląc minimalną stawkę przez wymiar czasu pracy ustalony dla każdego miesiąca zgodnie z art. 130 kodeksu pracy. Dodatek jest zmienny, bo stanowi 20 proc. otrzymanej stawki godzinowej, która w każdym miesiącu może być inna. [tabela 6]
Tabela 6. Stawki dodatku za pracę w porze nocnej w 2023 r. ©℗
| Miesiąc | Kwota dodatku za 1 godzinę od stycznia do czerwca | Obliczenie |
| Styczeń | 4,15 zł | (3490 zł : 168 godzin) x 20 proc. |
| Luty | 4,36 zł | (3490 zł : 160 godzin) x 20 proc. |
| Marzec | 3,79 zł | (3490 zł : 184 godziny) x 20 proc. |
| Kwiecień | 4,59 zł | (3490 zł : 152 godziny) x 20 proc. |
| Maj | 4,15 zł | (3490 zł : 168 godzin) x 20 proc. |
| Czerwiec | 4,15 zł | (3490 zł : 168 godzin) x 20 proc. |
| Miesiąc | Kwota dodatku za 1 godzinę od lipca do grudnia | Obliczenie |
| Lipiec | 4,29 zł | (3600 zł : 168 godzin) x 20 proc. |
| Sierpień | 4,09 zł | (3600 zł : 176 godzin) x 20 proc. |
| Wrzesień | 4,29 zł | (3600 zł : 168 godzin) x 20 proc. |
| Październik | 4,09 zł | (3600 zł : 176 godzin) x 20 proc. |
| Listopad | 4,50 zł | (3600 zł : 160 godzin) x 20 proc. |
| Grudzień | 4,74 zł | (3600 zł : 152 godziny) x 20 proc. |
• 2. Minimalna podstawa wymiaru zasiłków z ubezpieczenia społecznego
Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą stopie procentowej składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej ze środków pracownika. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy podstawa wymiaru ulega odpowiednio zmniejszeniu, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Powyższe zasady mają zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru takich świadczeń jak: wynagrodzenie chorobowe, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, zasiłek macierzyński, zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego i zasiłek opiekuńczy.
Najniższa podstawa wymiaru zasiłków nie ma zastosowania do ubezpieczonych będących pracownikami, do których wynagrodzenia nie mają zastosowania przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, np. pracowników młodocianych, a także do zleceniobiorców czy osób prowadzących działalność gospodarczą. [tabela 7]
Tabela 7. Minimalna podstawa wymiaru zasiłków w 2023 r. ©℗
| Podstawa ‒ pełny etat | Obliczenie | Podstawa - niepełny etat | ||
| 1/2 | 1/4 | 3/4 | ||
| 3011,52 zł (od stycznia do czerwca) | 3490 zł - (3490 zł x 13,71 proc.) | 1505,76 zł | 752,88 zł | 2258,64 zł |
| 3106,44 zł (od lipca do grudnia) | 3600 zł - (3600 zł x 13,71 proc.) | 1553,22 zł | 776,61 zł | 2329,83 zł |
Pracownikom wynagradzanym stawką minimalną, którzy będą chorować na przełomie roku (np. grudzień‒styczeń), oraz tym, którzy zachorują 1 stycznia 2023 r. lub później, przysługuje świadczenie zasiłkowe z podstawy podwyższonej do tej najniższej. Powyższe dotyczy również okresu czerwiec‒lipiec.
• 3. Podstawa wymiaru składek społecznych początkujących przedsiębiorców
Od 1 stycznia 2023 r. wzrośnie też najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób rozpoczynających działalność pozarolniczą. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, prowadzących pozarolniczą działalność na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej lub przepisów szczególnych (w tym wspólnicy spółek cywilnych), w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.
W okresie od stycznia do czerwca 2023 r. minimalna podstawa będzie wynosiła 1047 zł (3490 zł x 30 proc.), co oznacza jej wzrost o 144 zł w stosunku do 2022 r. (903 zł). Od 1 lipca 2023 r. podstawa będzie jeszcze wyższa i wyniesie 1080 zł. Preferencyjna podstawa wymiaru nie dotyczy składki na ubezpieczenie zdrowotne. [tabela 8]
Tabela 8. Wysokość minimalnych składek społecznych z działalności gospodarczej w 2023 r. ©℗
| Składki na poszczególne ubezpieczenia | Od stycznia do czerwca 2023 r. | Od lipca do grudnia 2023 r. |
| Emerytalne (19,52 proc.) | 204,37 zł | 210,82 zł |
| Rentowe (8 proc.) | 83,76 zł | 86,40 zł |
| Chorobowe (2,45 proc.) ‒ dla osób z ubezpieczeniem dobrowolnym | 25,65 zł | 26,46 zł |
| Wypadkowe ‒ przy założeniu, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność zgłasza do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób (1,67 proc.) | 17,48 zł | 18,04 zł |
| Łączny koszt składek | 331,26 zł (bez składki chorobowej: 305,61 zł) | 341,72 zł (bez składki chorobowej: 315,26 zł) |
• 4. Inne świadczenia/należności zależne od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę
- Maksymalna odprawa pieniężna przysługująca pracownikom z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn innych niż te dotyczące pracownika - od stycznia 2023 r. ‒ 52 350 zł oraz od 1 lipca 2023 r. - 54 000 zł (15-krotność minimalnej stawki);
- odszkodowanie dla pracowników, wobec których pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu - nie niższe niż 3490 zł/3600 zł;
- odszkodowanie dla pracownika, który rozwiązał umowę o pracę z powodu mobbingu - nie mniej niż 3490 zł/ 3600 zł;
- minimalne wynagrodzenie za czas gotowości do pracy i przestoju - 3490 zł/ 3600 zł;
- wynagrodzenie gwarancyjne za niewykonywanie pracy z powodu rozkładu czasu pracy - nie niższe niż 3490 zł/ 3600 zł dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, wynagradzanego w inny sposób niż stałą stawką miesięczną;
- świadczenie pieniężne z tytułu odpłatnej umowy o praktykę absolwencką - 6980 zł i od 1 lipca 2023 r. - 7200 zł (dwukrotność minimalnej stawki);
- minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zawartej umowy zlecenia, w której odpłatności w ogólne nie określono lub określono, ale inaczej niż kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie - 3490 zł/ 3600 zł;
- podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem będących osobami duchownymi, podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej sześciu miesięcy - 3490 zł/ 3600 zł;
- minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla pracowników przebywających na urlopach wychowawczych ‒ 2617,50 zł (3490 zł x 75 proc.), od 1 lipca 2023 r. ‒ 2700 zł (3600 zł x 75 proc.);
- podstawa wymiaru składki na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne dla osób fizycznych, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami sprawującymi osobistą opiekę nad dzieckiem, a które nie spełniają warunków do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, m.in. z tytułu działalności gospodarczej lub współpracy przy niej, umowy zlecenia lub współpracy przy niej (nie mają tytułów wymienionych w art. 6a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) ‒ 2617,50 zł i 2700 zł (75 proc. minimalnego wynagrodzenia);
- minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe dla osób podlegających im dobrowolnie, niemających żadnego tytułu do ubezpieczeń obowiązkowych - 3490 zł/ 3600 zł.
• 5. Kwoty wolne od potrąceń
Wynagrodzenie za pracę podlega ochronie przed potrąceniami polegającej m.in. na stosowaniu kwot wolnych, czyli gwarantowanych, w zależności od rodzaju ujęcia. Obowiązują one zarówno przy potrąceniach przymusowych (np. na podstawie tytułów wykonawczych), jak i dobrowolnych, co do których wymagana jest pisemna zgoda pracownika. Wyjątkiem są należności alimentacyjne, przy których nie ma kwoty wolnej.
▶ Potrącenia przymusowe. Z wynagrodzenia za pracę ‒ po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłaty na PPK u uczestnika ‒ podlegają potrąceniu tylko następujące należności:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
- kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p. (kary porządkowe).
Są to potrącenia dokonywane w podanej kolejności, bez zgody pracownika. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
- minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy i wpłaty na PPK uczestnika ‒ przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimenta cyjne;
- 75 proc. wynagrodzenia określonego wyżej ‒ przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;
- 90 proc. wynagrodzenia w wysokości j.w. ‒ przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p. [tabele 9 i 10 s. C4]
Tabela 9. Kwoty wolne od potrąceń przymusowych w 2023 r. (bez PPK) ©℗
| Rodzaj należności | Podstawowe koszty uzyskania przychodów, PIT-2 | Podstawowe koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2 | Podwyższone koszty uzyskania przychodów, PIT-2 | Podwyższone koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2 |
| Od stycznia do czerwca | ||||
| Należności inne niż alimentacyjne egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych | 2709,48 zł | 2409,48 zł | 2715,48 zł | 2415,48 zł |
| Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi | 2032,11 zł | 1807,11 zł | 2036,61 zł | 1811,61 zł |
| Kary pieniężne porządkowe | 2438,53 zł | 2168,53zł | 2443,93 zł | 2173,93 zł |
| Od lipca do grudnia | ||||
| Należności inne niż alimentacyjne egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych | 2783,86 zł | 2483,86 zł | 2789,86 zł | 2489,86 zł |
| Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi | 2087,90 zł | 1862,90 zł | 2092,40 zł | 1867,40 zł |
| Kary pieniężne porządkowe | 2505,47 zł | 2235,47zł | 2510,87 zł | 2 240,87 zł |
Tabela 10. Kwoty wolne od potrąceń przymusowych w 2023 r. (z PPK ‒ wpłaty podstawowe) ©℗
| Rodzaj należności | Podstawowe koszty uzyskania przychodów, PIT-2 | Podstawowe koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2 | Podwyższone koszty uzyskania przychodów, PIT-2 | Podwyższone koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2 |
| Od stycznia do czerwca | ||||
| Należności inne niż alimentacyjne egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych | 2632,68 zł | 2332,68 zł | 2638,68 zł | 2338,68 zł |
| Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi | 1974,51 zł | 1749,51 zł | 1979,01 zł | 1754,01 zł |
| Kary pieniężne porządkowe | 2369,41 zł | 2099,41 zł | 2374,81 zł | 2104,81 zł |
| Od lipca do grudnia | ||||
| Należności inne niż alimentacyjne egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych | 2705,86 zł | 2405,86 zł | 2711,86 zł | 2411,86 zł |
| Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi | 2029,40 zł | 1804,40zł | 2033,90 zł | 1808,90 zł |
| Kary pieniężne porządkowe | 2435,27 zł | 2165,27 zł | 2440,67 zł | 2170,67 zł |
▶ Potrącenia dobrowolne. Przy potrąceniach dobrowolnych, na których dokonywanie pracownik musi wyrazić pisemną zgodę, również stosuje się kwoty wolne. Wysokość kwot wolnych zależy od tego, na czyją rzecz są dokonywane. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
1) 100 proc. wynagrodzenia minimalnego netto ‒ przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,
2) 80 proc. kwoty określonej w pkt 1 - przy potrącaniu innych należności niż określone wyżej (innych niż na rzecz pracodawcy; np. składka dla związków zawodowych, składka z tytułu polisy grupowego ubezpieczenia na życie). [tabele 11 i 12 s. C4]
Tabela 11. Kwoty wolne od potrąceń dobrowolnych w 2023 r. (bez PPK) ©℗
| Rodzaj należności | Podstawowe koszty uzyskania przychodów, PIT-2 | Podstawowe koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2 | Podwyższone koszty uzyskania przychodów, PIT-2 | Podwyższone koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2 |
| Od stycznia do czerwca | ||||
| Należności na rzecz pracodawcy | 2709,48 zł | 2409,48 zł | 2715,48 zł | 2415,48 zł |
| Należności inne niż na rzecz pracodawcy | 2167,58 zł | 1927,58 zł | 2172,38 zł | 1932,38 zł |
| Od lipca do grudnia | ||||
| Należności na rzecz pracodawcy | 2783,85 zł | 2789,86 zł | 2483,86 zł | 2489,86 zł |
| Należności inne niż na rzecz pracodawcy | 2227,08 zł | 2231,89 zł | 1987,09 zł | 1991,89 zł |
Tabela 12. Kwoty wolne od potrąceń dobrowolnych w 2023 r. (z PPK ‒ wpłaty podstawowe) ©℗
| Rodzaj należności | Podstawowe koszty uzyskania przychodów, PIT-2 | Podstawowe koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2 | Podwyższone koszty uzyskania przychodów, PIT-2 | Podwyższone koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2 |
| Od stycznia do czerwca | ||||
| Należności na rzecz pracodawcy | 2632,68 zł | 2332,68 zł | 2638,68 zł | 2338,68 zł |
| Należności inne niż na rzecz pracodawcy | 2106,14 zł | 1866,14 zł | 2110,94 zł | 1870,94 zł |
| Od lipca do grudnia | ||||
| Należności na rzecz pracodawcy | 2705,86 zł | 2405,86 zł | 2711,86 zł | 2411,86 zł |
| Należności inne niż na rzecz pracodawcy | 2164,69 zł | 1924,69 zł | 2169,49 zł | 1929,49 zł |
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, to kwoty wolne ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Dotyczy to obu rodzajów potrąceń, zarówno przymusowych, jak i dobrowolnych.
Minimalna stawka godzinowa dla zleceniobiorców
Wysokość minimalnej stawki godzinowej z tytułu umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług również zależy od wysokości miesięcznej stawki wynagrodzenia minimalnego. Wyższa stawka pracownicza przekłada się na wzrost wynagrodzenia za jedną godzinę pracy zleconej.
W 2023 r., od 1 stycznia, będzie ona wyższa o 3,10 zł zł niż w 2022 r. i wyniesie 22,80 zł. Od 1 lipca stawka wzrośnie do 23,50 zł.
Przy założeniu, że zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ale nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, stawka minimalna godzinowa, po odliczeniu składek emerytalno-rentowych oraz zdrowotnej i zaliczki na podatek PIT (20-proc. koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2), wyniesie 16,41 zł, a od 1 lipca - 16,97 zł (netto).
Natomiast z ubezpieczeniem chorobowym stawka ta wynosi 15,90 zł, a od 1 lipca - 16,45 zł (netto).
Z kolei zleceniobiorca ubezpieczony ze zlecenia w pełnym zakresie, ale objęty ulgą zerowy PIT, otrzyma na rękę 17,90 zł, a od 1 lipca - 18,45 zł.
Z kolei student/uczeń do 26. roku życia, który nie podlega żadnym ubezpieczeniom w ZUS i korzysta z ulgi podatkowej (zerowy PIT dla młodych), otrzyma pełną stawkę 22,80 zł, a od 1 lipca 23,50 zł.
Warto przypomnieć, że od 1 stycznia 2023 r. zleceniobiorcy będą mogli złożyć swojemu płatnikowi oświadczenie PIT-2, w którym wskażą kwotę zmniejszającą podatek do stosowania przy obliczaniu miesięcznych zaliczek na podatek. Obecnie nie mają takiej możliwości.
Podstawa prawna
• rozporządzenie Rady Ministrów z 13 września 2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. (Dz.U. poz. 1952)
• art. 21 ust. 1 pkt 148 oraz pkt 152‒154 ustawy z 26 lipca 1997 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2180)
• art. 45 i art. 47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 1732)
• art. 871 par. 1 i 2, art. 91, art. 92 par. 1 i 2, art. 129 par. 5, art. 130, art. 1518 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1700)
• art. 8 ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracę z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1969)
• art. 6 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2207)
• art. 5 ustawy 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1244)
• art. 18 ust. 5d, ust. 7, ust. 14 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2185)
• ustawa z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1265)
