TEZA: Użyte w art. 10 ust. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej określenie „zaistniałego stanu faktycznego” winno być rozumiane w taki sposób, iż nie jest istotne, kiedy ów stan faktyczny powstał. Istotne znaczenie ma natomiast to, aby ów stan faktyczny zaistniał rzeczywiście, a skutki jego zaistnienia nadal (tj. również w dacie zgłoszenia wniosku o interpretację) wymagały dokonania interpretacji przepisów, które w ramach subsumcji mają być stosowane w odniesieniu do tego stanu faktycznego. W przeciwnym wypadku nie występowałby bowiem po stronie wnioskodawcy interes prawny w uzyskaniu interpretacji.
Sygn. akt III UK 72/14 WYROK SĄDU NAJWYŻSZEGO z 18 grudnia 2014 r.
STAN FAKTYCZNY
Decyzją z 25 września 2012 r. ZUS odmówił wydania ubezpieczonemu prowadzącemu działalność gospodarczą (zakład budowlany – stolarstwo) interpretacji w sprawie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w okresie przebywania na świadczeniu rehabilitacyjnym. Zdaniem organu rentowego zagadnienie będące przedmiotem wniosku dotyczy okresu od sierpnia 2011 r. do lipca 2012 r., a więc stanu przeszłego, co uniemożliwiało wydanie interpretacji zgodnie z art. 10 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.).
Sąd okręgowy wyrokiem z 21 marca 2013 r. zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał organ rentowy do wydania interpretacji. W ocenie sądu przedsiębiorca, który uzyskał 29 sierpnia 2011 r. prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, powziął wątpliwość, czy w okresie pobierania świadczenia, przy jednoczesnym nieopłacaniu zaliczki na podatek dochodowy winien opłacać składkę na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. Od momentu przyznania świadczenia rehabilitacyjnego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej ubezpieczony odprowadza składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za pracownika, a za siebie odprowadza jedynie składkę na obowiązkowe ubezpieczenia zdrowotne. Za okres od sierpnia 2011 r. do lipca 2012 r. nie opłacił zaliczki na podatek dochodowy, ponieważ jego dochód w tym okresie był na tyle niski, że nie rodził obowiązku uiszczania takiej zaliczki. Stoi zatem na stanowisku, że na mocy art. 82 pkt 10 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.) za okres od sierpnia 2011 do lipca 2012 r. nie miał obowiązku opłacania składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. Sąd okręgowy uznał, że odwołanie ubezpieczonego było uzasadnione, gdyż przewidziana w art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej instytucja pisemnej interpretacji przepisów ma na celu zagwarantowanie przedsiębiorcom pewności i przewidywalności ich sytuacji prawnej w świetle przepisów, które są niejasne lub szczególnie skomplikowane. Sąd doszedł do przekonania, że we wniosku znalazło się przedstawienie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, czego wymaga art. 10 ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, i nie ma znaczenia, że przedsiębiorca po interpretację wystąpił prawie po rocznym okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, a w tym okresie przez cały czas uiszczał składkę na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. Wniosek o interpretację dotyczył zaistniałego stanu faktycznego, który zachował swą aktualność także w dacie zgłoszenia tego wniosku, rodził bowiem określone skutki w zakresie bieżącego oraz przyszłego obowiązku świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej w postaci składek na ubezpieczenie zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. W tej sytuacji organ rentowy powinien dokonać stosownej interpretacji.
Sąd apelacyjny wyrokiem z 19 listopada 2013 r. oddalił apelację organu rentowego, uznając, że ubezpieczony miał interes prawny w uzyskaniu od organu rentowego interpretacji, która umożliwiłaby mu uniknięcie ewentualnych sankcji związanych z nieuregulowaniem składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Świadczenie rehabilitacyjne czy renta

Zobacz również
UZASADNIENIE
Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną organu rentowego, wskazując, że zgodnie z art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (w brzmieniu nadanym mu przez art. 1 pkt 2 ustawy z 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw; Dz.U. nr 141, poz. 888) przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.
Dokonując wykładni zwrotu „zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych”, SN podzielił pogląd wyrażony w postanowieniu SN z 5 grudnia 2013 r., sygn. akt III UK 179/13 (niepublikowane), w którym stwierdzono, że określenie „zaistniałego stanu faktycznego” winno być rozumiane w ten sposób, iż wnioski muszą dotyczyć stanu faktycznego, który już się zdarzył. Nie jest zatem istotne, kiedy ów stan faktyczny zaistniał. Wykładnia art. 10 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie może być również dokonywana w oderwaniu od regulacji zawartej w ust. 1 tego przepisu. Istotne znaczenie ma natomiast to, aby ów stan faktyczny zaistniał rzeczywiście, a skutki jego zaistnienia nadal (tj. również w dacie zgłoszenia wniosku o interpretację) wymagały dokonania interpretacji przepisów, które w ramach subsumcji mają być stosowane w odniesieniu do tego stanu faktycznego. W przeciwnym wypadku nie występowałby bowiem po stronie wnioskodawcy interes prawny w uzyskaniu interpretacji.
Przenosząc na grunt rozpoznawanej sprawy tak rozumianą regulację zawartą w art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, SN wskazał, iż nie miał racji organ rentowy, przyjmując, że stan faktyczny przedstawiony we wniosku ubezpieczonego nie dawał podstaw do wydania interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Należy bowiem podkreślić, że ubezpieczony we wniosku sporządzonym 21 sierpnia, a zgłoszonym w organie rentowym 3 września 2012 r., dotyczącym interpretacji art. 82 pkt 10 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej, odwoływał się wprawdzie do konkretnej sytuacji (stanu faktycznego), która polegała na opłacaniu przez niego składek na ubezpieczenie zdrowotne w okresie od sierpnia 2011 r. do lipca 2012 r., jednakże jak ustaliły sądy obu instancji, pobierał świadczenie rehabilitacyjne jeszcze w sierpniu 2012 r. A zatem obowiązek opłacenia przez niego składki za sierpień 2012 r. w dacie zgłoszenia wniosku o interpretację nie był jeszcze wymagalny, w związku z czym nie został zrealizowany przed dniem zgłoszenia wniosku. Skutki zaistniałego stanu faktycznego nadal wymagały więc dokonania interpretacji przepisów, które miały być stosowane w odniesieniu do tego stanu faktycznego. Ponadto, jak przyjęły sądy obu instancji, potrzeba dokonania interpretacji dotyczyła także przyszłego obowiązku świadczenia przez przedsiębiorcę daniny w postaci składek, gdyż stan jego zdrowia mógł spowodować nabycie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego w przyszłości.
Podsumowanie
● Nieuprawnione jest stanowisko ZUS, zgodnie z którym nie można wydać interpretacji dotyczącej zdarzeń przeszłych.
● Istotne znaczenie ma to, aby stan faktyczny zaistniał rzeczywiście, a jego skutki wymagały dokonania interpretacji przepisów także w dacie zgłoszenia wniosku o jej wydanie.
● Interes prawny wnioskodawcy może polegać na chęci uniknięcia przyszłych sankcji za niedopełnienie obowiązków składkowych w przeszłości.