Do okresu prowadzenia działalności należy też wliczać czas, w którym podejmowane są czynności przygotowawcze do świadczenia usług. Nie trzeba mieć zawartych żadnych umów.
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą. Podlegają one ubezpieczeniom od dnia rozpoczęcia jej wykonywania do dnia zaprzestania, z wyłączeniem okresu, na który prowadzenie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.
Zgodnie z art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Prowadzenie działalności gospodarczej nie jest równoznaczne z osiąganiem dochodów, nie jest ona bowiem związana z ponoszeniem przez przedsiębiorcę ryzyka gospodarczego. Dlatego też zaistnienie strat z tej działalności nie ma znaczenia dla obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym.
Wpis o niczym nie przesądza
Ocena, czy działalność gospodarcza rzeczywiście była wykonywana w danym okresie, bywa często przedmiotem sporów z ZUS. Samo istnienie wpisu do ewidencji o tym nie przesądza, jednakże prowadzi do domniemania prawnego, według którego przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, który nie zgłosił zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności, jest traktowany jako wykonujący taką działalność (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 29 stycznia 2013 r., sygn. akt III AUa 802/12). Może się więc zdarzyć, że dana osoba nie będzie podlegała ubezpieczeniom społecznym, pomimo dokonania wpisu do ewidencji jako osoba fizyczna prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą i założenia firmowego rachunku bankowego, jeśli nie podjęła żadnych innych czynności związanych z założoną firmą. Okoliczności te można wykazać także w postępowaniu przed sądem toczącym się w wyniku odwołania od niekorzystnej decyzji ZUS.
Poszukiwanie klientów
W orzecznictwie podkreśla się, że prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 13 pkt 4 ustawy systemowej obejmuje nie tylko faktyczne wykonywanie czynności należących do jej zakresu, lecz także czynności zmierzających do jej zaistnienia, tzw. czynności przygotowawczych. Tak też wskazywały Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 26 sierpnia 2014 r. (sygn. akt III AUa 277/14) oraz Sąd Najwyższy w wyroku z 25 listopada 2005 r. (sygn. akt I UK 80/05). Zatem również z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych prowadzenie działalności gospodarczej występuje zarówno w okresach faktycznego świadczenia usług, jak i np. w okresach wykonywania czynności z tym powiązanych – takich jak poszukiwanie nowych klientów, zamieszczanie ogłoszeń w prasie, załatwianie spraw urzędowych, oczekiwanie na kolejne zamówienia czy dokonywanie zakupów materiałów. Wszystkie te czynności pozostają bowiem w ścisłym związku z działalnością gospodarczą, gdyż zmierzają do stworzenia właściwych warunków do jej wykonywania. Tak więc faktyczne niewykonywanie działalności usługowej w czasie oczekiwania na kolejne zamówienia lub w trakcie ich poszukiwania nie oznacza zaprzestania prowadzenia takiej działalności i nie powoduje uchylenia obowiązku ubezpieczenia społecznego.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
Art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.).