Zwiększone zapotrzebowanie na produkowane przez nas towary oraz brak rąk do pracy spowodował, że nasi pracownicy bardzo często muszą pracować w godzinach nadliczbowych. Jest to konieczne dla utrzymania normalnego rytmu produkcyjnego. Ostatnio kilkakrotnie zdarzyło się, że pracowali po godzinach także w nocy. Czy z tego powodu należy im się dodatkowe wynagrodzenie?

Pracę w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej pracodawca ma obowiązek rekompensować pracownikom stosowną zapłatą lub udzieleniem czasu wolnego. Zasadą jest, że wynagrodzenie przysługuje za wykonaną pracę. Oznacza to, że za pracę w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej przysługuje przede wszystkim normalne wynagrodzenie, a oprócz tego specjalne, określone przez przepisy dodatki. Za pracę w godzinach nadliczbowych przysługują 50- lub 100-proc. dodatki. Ich wysokość uzależniona jest od tego, kiedy pracownik wykonywał pracę, tj. w dniu roboczym, w dniu wolnym od pracy, w dzień czy w nocy. I tak w przypadku pracy w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy przysługuje dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia. Taki sam dodatek przysługuje za pracę w niedziele, święta, w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Z kolei 50-proc. dodatek do wynagrodzenia przysługuje pracownikowi za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu.
Osobny dodatek do wynagrodzenia przewidują przepisy za pracę w porze nocnej, tj. między godz. 21 a 7 rano, przy czym praca w porze nocnej obejmuje tylko osiem godzin we wskazanym wyżej okresie. Dlatego pracodawcy, którzy mają obowiązek wydania regulaminu pracy, muszą ustalić w nim precyzyjnie porę nocną, a pozostali muszą to uczynić w informacji przekazywanej pracownikom przy zawarciu z nimi umowy o pracę. Za każdą godzinę pracy w porze nocnej pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia ustalonego w sposób określony w ustawie i rozporządzeniu o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Na dzień dzisiejszy minimalne wynagrodzenie wynosi 936 zł.
Ustalenie stawki godzinowej dodatku wymaga podzielenia kwoty minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Należy jednak pamiętać, że liczba godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu, jak też kwota minimalnego wynagrodzenia jest zmienna w czasie. Stawka ta powinna być ustalana dla każdego konkretnego miesiąca. Dodatek do wynagrodzenia przysługuje każdemu pracownikowi, który wykonywał w danym dniu pracę w porze nocnej i przysługuje niezależnie od innych należności, a w szczególności od dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających na porę nocną. Dodatki te bowiem wynikają z niezależnych od siebie podstaw prawnych.
W tym miejscu warto przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z 7 lipca 1997 r. (I PRN 92/77), w którym stwierdzono, że należy odróżnić uprawnienie pracownika do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych od dodatku za pracę w porze nocnej. Zwiększone wynagrodzenie z tytułu pracy w porze nocnej przysługuje pracownikowi za pracę w porze nocnej w ramach normalnie obowiązującego pracownika czasu pracy. Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje natomiast tylko wówczas, gdy obowiązująca pracownika norma czasu pracy została przekroczona.
PIOTR POLAŃSKI
radca prawny prowadzący kancelarię Lex & Ars
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 151, 1511, 1517, 1518 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
■ Par. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 września 2006 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2007 r. (Dz.U. nr 171, poz. 1227).