Pracodawca jest zobowiązany do wpłacenia do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) wydatkowanych pieniędzy zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON) w tej części, która nie została pokryta odpisami amortyzacyjnymi – niezależnie od tego, z jakiego tytułu trafiły one na ten fundusz.
Tak wynika z odpowiedzi Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych (BON) na pytanie zadane przez Ogólnopolską Bazę Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (OBPON.org). Organizacja przedstawiła w niej sytuację firmy, która w ubiegłym roku zrezygnowała ze statusu zakładu pracy chronionej, ale zachowała prawo do prowadzenia ZFRON. Było to możliwe, bo spełniała warunek określony w art. 33b ust. 7b ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tj. Dz.U. z 2021 r. poz. 573 ze zm.), a mianowicie miała minimum 15 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty oraz 18-proc. lub 25-proc. wskaźnik zatrudnienia osób z dysfunkcjami.
Od 1 października br. zatrudnienie w firmie spadnie jednak poniżej 15 etatów. To oznacza utratę uprawnienia do posiadania ZFRON i konieczność przekazania do PFRON niewykorzystanych pieniędzy zgromadzonych na koncie funduszu. Co więcej, zgodnie z art. 33b ust. 7a zwrotowi podlega też kwota odpowiadająca sumie wydatkowanej na nabycie, wytworzenie lub ulepszenie środków trwałych w związku z modernizacją zakładu, utworzeniem lub przystosowaniem stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych, budową lub rozbudową bazy rehabilitacyjnej, wypoczynkowej i socjalnej oraz na zakup środków transportu – w części, która nie została pokryta odpisami amortyzacyjnymi.
Pracodawca też w latach 90. XX wieku wybudował budynek socjalny, kiedy źródłem dochodów ZFRON były m.in. zwolnienia z VAT i podatku od osób fizycznych właścicieli firmy (dziś nie są to źródła zasilające ten fundusz). Przedsiębiorca nie ma zaświadczeń uznających te wydatki za pomoc de minimis, bo dotyczą okresu przed akcesją Polski do Unii. OBPON.org zapytał, czy w takim przypadku firma też jest zobligowana do wpłacenia do PFRON całej niezamortyzowanej kwoty, z której sfinansowano budynek socjalny.
Jak wyjaśnia BON, z art. 33 ust. 7a nie wynika, że na zakres obowiązku wpłaty wpływało źródło ZFRON, z którego sfinansowano przedmiot amortyzacji. Przepis ten mówi jedynie o pieniądzach tego funduszu, odnosi się więc do finansowania nabycia, wytworzenia lub ulepszenia środków trwałych z którejkolwiek z pul ZFRON. Do tych samych wniosków prowadzi analiza wpływu pochodzenia pieniędzy, których użyto do pokrycia wydatku. W konsekwencji obowiązek wpłaty nie zależy od tego, czy zostały wydane środki ZFRON pochodzące z nadwyżki lub ze zwrotu VAT, ze zwolnień podatkowych, z nieopodatkowanych należności budżetowych, opłat, źródeł niepublicznych. Nie ma znaczenia też to, czy wydatek stanowił pomoc publiczną.
Dodatkowo BON zwraca uwagę, że stany i wskaźniki zatrudnienia ustala się w wartościach przeciętnych miesięcznych. Dlatego np. jeśli tylko 1 października br. nie zostaną spełnione, ale średniomiesięcznie w październiku będą, to obowiązek wpłaty nie powstanie.
