Dzieci dopłacają do kosztów całodobowej opieki nad rodzicem w gminnej placówce. Mogą być jednak zwolnione z tego obowiązku ze względu na niski dochód.
Czy przy opłacie obowiązuje próg dochodowy?
Ojciec pana Piotra czeka na umieszczenie w DPS. Czytelnik dowiedział się, że będzie musiał dopłacać do pobytu rodzica w placówce. Obawia się, czy pozwolą mu na to dochody jego rodziny, ponieważ jego żona jest bezrobotna i utrzymują się tylko z jego pensji. Czy niskie dochody mogą spowodować, że nie będzie musiał dopłacać?
Wnoszenie części opłaty przez najbliższych członków rodziny jest uzależnione od wysokości ich dochodu. Mogą być zwolnieni z tego obowiązku, jeżeli nie przekracza on 300 proc. kryterium dochodowego obowiązującego w pomocy społecznej. Dla osoby samotnej próg wynosi 542 zł, dlatego opłaty nie musi wnosić, gdy ma ona mniej niż 1626 zł miesięcznie na swoje utrzymanie. W rodzinach kryterium wynosi 456 zł w przeliczeniu na osobę. To oznacza, że nie trzeba dopłacać do pobytu w DPS, jeżeli dochód nie przekracza 1368 zł. Dodatkowo kwota dochodu, która pozostanie do dyspozycji osoby samotnej lub osoby w rodzinie po wniesieniu opłaty, nie może być niższa od 300 proc. kryterium.
Podstawa prawna
Art. 61 ust. 2 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 163).
Czy trzeba podpisać umowę z domem pomocy
Pani Aleksandra i jej brat będą współfinansować pobyt ojca w DPS. Czy podpiszą z ośrodkiem pomocy społecznej umowę ustalającą szczegółowe warunki ponoszenia odpłatności?
Wysokość opłaty wnoszonej za umieszczenie w placówce całodobowej opieki jest określana w umowie podpisywanej między kierownikiem ośrodka pomocy społecznej a małżonkiem, zstępnymi i wstępnymi. Zarówno jej podpisanie, jak i ustalenie wysokości wnoszonej należności jest poprzedzone przeprowadzeniem z tymi osobami rodzinnego wywiadu środowiskowego, który służy ustaleniu sytuacji dochodowej rodziny. Przepisy ustawy nie określają wzoru takiej umowy, ale z reguły oprócz wysokości opłaty znajdują się w niej dane wnoszących opłatę członków rodziny, sposób i termin jej uiszczania oraz sankcje, które grożą za nieterminowe wpłaty. Co do zasady opłatę przesyła się na konto gminy i to ona przekazuje ją na rachunek bankowy DPS. Umowa jest uaktualniana, gdy zmieni się koszt pobytu w placówce (zgodnie z przepisami jest on ustalany przez podmiot prowadzący na 12 miesięcy, nie później niż do 31 marca danego roku) lub nastąpi zmiana w sytuacji dochodowej członków rodziny.
Podstawa prawna
Art. 103 ust. 2 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 163).
Czy zawsze koszty pobytu ponosi rodzina
Matka czytelniczki wymaga całodobowej opieki. Córka od kilku lat mieszka z rodziną w Anglii i nie może jej zabrać do siebie. Wspólnie z matką postanowiły, że zamieszka w domu pomocy społecznej (DPS). Czy córka będzie współfinansować koszty pobytu matki w takiej placówce?
Osoby, które mieszkają w DPS, są zobowiązane do wnoszenia opłaty, która stanowi równowartość średnich miesięcznych kosztów utrzymania w danej placówce. Co do zasady należność za pobyt pokrywa sam mieszkaniec, tyle że przepisy wskazują, że nie może on płacić więcej niż 70 proc. swojego dochodu. Tymczasem bardzo często się zdarza, że wysokość emerytury lub renty seniora jest niższa niż opłata za DPS. W takiej sytuacji do pokrywania brakującej części są w pierwszej kolejności zobligowani członkowie jego rodziny. Obowiązek współpłacenia został nałożony na małżonka osoby przebywającej w DPS i na zstępnych, czyli dzieci, wnuki przed wstępnymi (rodzice, dziadkowie). Nie oznacza to, że opłatę dzieli się między te osoby po równo, ale obciąża się je w takiej właśnie kolejności. Natomiast w sytuacji, gdy członkowie rodziny z powodów wymienionych w przepisach nie są w stanie współfinansować wydatków na pobyt w DPS lub ich opłata (w połączeniu z kwotą wnoszoną przez seniora) nie pokrywa jeszcze w całości jej wysokości, brakującą różnicę dopłaca gmina, która skierowała daną osobę do placówki całodobowej opieki.
Podstawa prawna
Art. 61 ust. 1 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 163).
Czy można obniżyć opłatę za pobyt w placówce
Pan Krystian i jego siostra spełniają warunki dochodowe, aby dopłacać do pobytu matki w DPS. Czytelnik ma jednak niepełnosprawną córkę, która wymaga stałej rehabilitacji i rodzina pokrywa jej koszty. Czy może w związku z tym ubiegać się o zwolnienie od ponoszenia opłaty za DPS?
Gmina może zwolnić z ponoszenia w całości lub części opłaty za pobyt w DPS, jeżeli zobowiązane do tego osoby złożą wniosek i zajdą szczególne okoliczności uzasadniające taką decyzję. Przepisy wskazują, że może to nastąpić np. wtedy, gdy wnoszą już opłatę za pobyt innych członków rodziny w DPS, ośrodku wsparcia lub w innej placówce. Kolejnym powodem zwolnienia może być długotrwała choroba w rodzinie, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć jej członka, poniesienie strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych. Na ulgę w opłacie może mieć też wpływ to, że osoba zobowiązana do jej wnoszenia jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko, a małżonkowie, zstępni lub wstępni utrzymują się z jednego wynagrodzenia (świadczenia). I uwaga! Jeśli jedna z osób zobowiązanych do współpłacenia (np. jedno z trójki dzieci) została całkowicie lub częściowo zwolniona z wnoszenia należności, to nie oznacza, że zostanie ona zwiększona w odniesieniu do pozostałych.
Podstawa prawna
Art. 64 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 163).
Czy brak kontaktu zwalnia z opłaty
Ojciec czytelniczki zostawił ją i rodzeństwo w dzieciństwie. Nie utrzymywał z dziećmi żadnego kontaktu ani nie płacił na nie alimentów. Teraz gmina chce, aby córka współfinansowała pobyt ojca w DPS. Czy jeśli dziecko zostało porzucone przez jednego z rodziców, będzie jako dorosłe zwolnione z konieczności dokładania się do kosztów jego umieszczenia w placówce?
To, że przebywający w DPS ojciec lub matka nie wywiązywali się wcześniej z obowiązków rodzicielskich, np. porzucili dziecko, stosowali przemoc, uchylali się od płacenia na jego utrzymanie, nie utrzymywali kontaktu, nie stanowi automatycznej przesłanki zwalniającej dorosłe dziecko z konieczności współfinansowania pobytu w placówce dla seniorów. W takich przypadkach syn lub córka może się jednak powołać na przepisy regulujące możliwość zwolnienia z opłaty w całości lub części. Zawarty w nich katalog sytuacji pozwalających na zastosowanie takiej ulgi ma bowiem charakter otwarty, zależy to więc od uznania gminy.
Podstawa prawna
Art. 64 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 163).
Czy gmina będzie dochodzić należności
Pani Gabriela nie zgadza się na dopłacanie do pobytu w DPS ojca. Odmówiła podpisania umowy o ustalenie wysokości opłaty. Czy w takiej sytuacji ośrodek pomocy społecznej będzie domagał się od niej zwrotu pieniędzy, które w jego zastępstwie gmina musiała wydać na pokrycie kosztów utrzymania rodzica czytelniczki?
Gdy osoby zobowiązane do współpłacenia za pobyt w placówce całodobowej opieki uchylają się od podpisania umowy z ośrodkiem pomocy społecznej i płacenia (również wtedy, gdy ją podpisały, ale nie chcą płacić), należność za DPS wnosi gmina, z której został skierowany senior. Wówczas samorząd ma prawo dochodzić zwrotu poniesionych na ten cel wydatków. Odbywa się to na podstawie przepisów dotyczących postępowania egzekucyjnego w administracji. Termin zwrotu pieniędzy i wysokość są ustalane w decyzji administracyjnej wydawanej dla członka rodziny seniora. Jednak w szczególnie uzasadnionych przypadkach ośrodek pomocy społecznej może odstąpić od żądania zwrotu należności, rozłożyć ją na raty lub odroczyć termin płatności.
Podstawa prawna
Art. 61 ust. 3 i art. 104 ust. 1, art. 3–4 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 163).
Czy dalszy krewny też może dopłacać
Ciotka pani Agaty została właśnie umieszczona w DPS. Seniorka przepisała siostrzenicy swoje mieszkanie, a ta chciałaby częściowo dopłacać do jej pobytu w placówce. Czy może to robić, mimo że nie jest wymieniona wśród osób zobowiązanych do współfinansowania kosztów mieszkania w DPS?
Przepisy przewidują, że opłatę za pobyt w placówce całodobowej opieki mogą ponosić też inne osoby niż małżonek seniora, jego wstępni i zstępni. Mogą to więc być również dalsi krewni lub osoby obce. Stosowana jest wobec nich ta sama procedura związana z ustalaniem wysokości opłaty, podpisywaniem umowy z ośrodkiem pomocy społecznej oraz dochodzeniem przez gminę należności w sytuacji, gdyby nie wywiązywały się one z tego obowiązku, tak jak w przypadku najbliższej rodziny.
Podstawa prawna
Art. 61 ust. 2a–2c i ust. 3 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 163).