TEZA: Dopuszczenie do podania przeterminowanego leku przez odpowiedzialnego za gospodarkę lekami lekarza stanowi ciężkie naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego.
Sygn. akt I PK 85/14
WYROK SĄDU NAJWYŻSZEGO
z 12 listopada 2014 r.
STAN FAKTYCZNY
Pracownicę szpitala specjalistycznego upoważniono do gospodarowania lekami narkotycznymi na potrzeby oddziału. Dostęp do kasetki z lekami mieli również inni lekarze, którzy pobierali je po dokonaniu wymaganych adnotacji w ewidencji. Zdarzało się, że ewidencję wypełniała pracownica na podstawie pisemnego zlecenia podania leku pacjentowi wystawionego przez innego lekarza.
Podczas kontroli gospodarki lekami narkotycznymi prowadzonej przez Inspekcję Nadzoru Farmaceutycznego okazało się, że w kasetce znajdował się przeterminowany lek, a oddział nie dysponował na dzień kontroli ani jedną ampułką o dacie ważności umożliwiającej podanie go pacjentom. Kontrola wykazała, że przeterminowany lek został podany trzem pacjentom. Jako że w dwóch z trzech przypadków decyzję o wydaniu przeterminowanego leku podjęła pracownica odpowiedzialna za gospodarkę tymi środkami, pracodawca rozwiązał z nią umowę o pracę bez wypowiedzenia. Jako przyczynę wskazano ciężkie naruszenie podstawowego obowiązku.
Rozpoznając sprawę z odwołania pracownicy, sąd rejonowy uznał, że rozwiązanie umowy było zgodne z prawem. Wykonywała zawód szczególnego zaufania, z czym wiąże się obowiązek szczególnej staranności. Jako osoba odpowiedzialna za gospodarkę lekami narkotycznymi na oddziale miała obowiązek kontrolowania ich dat ważności, z kolei jako lekarz ponosiła odpowiedzialność za pacjentów, których naraziła na utratę zdrowia. Zachowanie pracownicy stanowiło ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków, uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy.
Sąd okręgowy zmienił zaskarżony wyrok, przywracając pracownicę do pracy oraz uznając, że pracodawca nie zgłaszał zarzutów do sposobu, w jaki pracownica wywiązywała się z obowiązku gospodarowania lekami narkotycznymi. Kontrola apteczek oddziałowych w zakresie dat przydatności leków należała do obowiązków kierownika szpitalnej apteki, a w sprawie ustalono, że nie wiedział on nawet, gdzie znajduje się apteczka z lekami narkotycznymi, i nigdy jej nie sprawdzał. Gospodarka tymi środkami musi być prowadzona przez całą dobę, a poza pracownicą nie było osób wyznaczonych do kontroli leków narkotycznych. Co więcej pozostali lekarze pobierający te środki nie uzupełniali wpisów do książki, więc obowiązek ten spadał na pracownicę, która zajmowała się tym w wolnych chwilach, a gospodarka tymi środkami nie była prawidłowo zorganizowana przez pracodawcę.
Skargę kasacyjną od tego wyroku wniósł pracodawca, podnosząc zarzut naruszenia art. 52 w związku z art. 100 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502) oraz art. 4 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i dentysty (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 277, poz. 1634 ze zm.).
UZASADNIENIE
Sąd Najwyższy uznał zarzut skargi kasacyjnej za uzasadniony. Pracownica była odpowiedzialna za prawidłową gospodarkę lekami narkotycznymi na oddziale, otrzymywała stosowne upoważnienie i podpisała oświadczenie o przejęciu odpowiedzialności za prawidłową gospodarkę tymi środkami. Wobec tego nie budzi wątpliwości, że prawidłowa gospodarka lekami narkotycznymi była podstawowym jej obowiązkiem, który został naruszony wskutek doprowadzenia do wydania pacjentom przeterminowanego leku.
Rozstrzygnięcia wymaga jedynie ciężar tego naruszenia, przy czym w sprawie ustalono, że przeterminowany lek został podany trzem pacjentom, z czego w dwóch przypadkach jego podanie zleciła pracownica. Choć gospodarka lekami i nadzór nad nią pozostawiał w szpitalu wiele do życzenia, nie ma to wpływu na ocenę naruszenia obowiązków przez lekarza. Pracownica posiadała duże doświadczenie, tytuł doktora oraz drugi stopień specjalizacji, powinna więc mieć wystarczającą wiedzę, by świadomie sprawować bieżącą kontrolę dat ważności leków oraz zdawać sobie sprawę z tego, że przeterminowane leki nie powinny być wydawane pacjentom. Te kwestie są bowiem oczywiste nie tylko dla lekarzy specjalistów.
Nie bez znaczenia są również skutki podania przeterminowanych leków narkotycznych, gdyż spowodowało to stan zagrożenia dla interesu pracodawcy oraz zdrowia i życia pacjentów. Okoliczność ta wpływa na ocenę ciężkości naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. W tym kontekście odnoszenie się do przepisów ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty jest zbędne, gdyż dopuszczenie do podania przeterminowanego leku pacjentowi stanowi jaskrawy przykład ciężkiego naruszenia podstawowego obowiązku lekarza. Oceny tej nie może zmienić brak sprecyzowania szczegółowych obowiązków w tym zakresie, obowiązki innych pracowników czy brak kontroli ze strony pracodawcy.