Praca za granicą
Gdy zleceniobiorca faktycznie przepracował dwa miesiące poza granicami kraju, to nawet jeśli wynagrodzenie za cały ten okres otrzyma przed rozwiązaniem umowy, nie można uznać, że w pierwszym miesiącu podstawa wymiaru składek była zerowa.
Tak postanowił ZUS w interpretacji indywidualnej przepisów. O jej wydanie wystąpiła firma, która wysyła zleceniobiorców do pracy w UE. Zwykle zawiera ona z nimi umowy na dwa miesiące. Wynagrodzenie za pierwszy miesiąc wypłaca do 10. dnia następnego miesiąca, a za drugi miesiąc do jego końca. Natomiast diety przekazuje jednorazowo – do ostatniego dnia drugiego miesiąca.
Zdaniem przedsiębiorcy przy naliczaniu składek stosuje się par. 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 ze zm.). W związku z tym zatrudniający odlicza od sumy przychodów równoważność diety w tym miesiącu, w którym jest ona wypłacana, przy czym jednocześnie pilnuje, by tak uzyskana kwota nie była niższa od przeciętnego wynagrodzenia. W efekcie w pierwszym miesiącu zleceniobiorca nie otrzymuje żadnego świadczenia i wykazywany jest przychód zerowy.
ZUS zakwestionował taki sposób wyliczeń. Przypomniał, że w myśl par. 2 ust. 1 pkt 16 przywołanego rozporządzenia z podstawy wymiaru składek wyłączona jest część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju. Przysługuje ona za łączny czas pobytu podwładnego poza granicami kraju, obejmujący dni jego zatrudnienia. Ustalona w ten sposób miesięczna podstawa wymiaru składek nie może być jednak – po odjęciu równowartości diet od przychodu – niższa od kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Powyższe regulacje dotyczą także – na podstawie par. 5 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia – w zleceniobiorców, którym zleceniodawca rekompensuje zwiększone koszty utrzymania w związku ze świadczeniem usług za granicą.
ZUS podkreślił, że w przypadku pracowników czy zleceniobiorców, do których stosuje się analizowany par. 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia, istotny jest okres, za jaki dokonywana jest wypłata przychodu. Odejmuje się bowiem równowartość diet za każdy dzień pobytu. Dochodzi tym samym do złamania zasady przychodowości. Nie jest zatem ważne, kiedy przychód został faktycznie wypłacony (postawiony do dyspozycji), lecz jakiego okresu dotyczy. Błędne jest więc uznanie przez przedsiębiorcę, że podstawa wymiaru składek w pierwszym miesiącu jest zerowa, gdyż świadczenia są wypłacane w drugim miesiącu. ZUS podał w interpretacji przykład prawidłowych wyliczeń. I tak jeśli zleceniobiorca przepracuje dwa pełne miesiące, a wynagrodzenie za nie otrzyma w miesiącu trzecim, to od wynagrodzenia należnego za pierwszy przepracowany miesiąc należy odjąć równowartość diet za każdy dzień pobytu w tym okresie i porównać do kwoty przeciętnego wynagrodzenia za pełny miesiąc. Analogicznie należy postąpić w przypadku drugiego miesiąca. Następnie należy zsumować obie kwoty, co daje podstawę wymiaru w trzecim miesiącu, od której należy rozliczyć składki na ubezpieczenia.
Decyzja oddziału ZUS w Gdańsku z 21 stycznia 2015 r. (DI/100000/43/1437/2014).