Pani Edyta zaczęła współpracować z firmą na podstawie umowy o dzieło. – Jednocześnie zostałam zobligowana do podpisania osobnego zobowiązania o zakazie konkurencji i do przychodzenia do pracy na osiem godzin, od dziewiątej do siedemnastej. Czy szef miał do tego prawo – pyta czytelniczka.
Wręczanie umowy o dzieło zamiast o pracę to teraz bardzo popularne praktyki stosowane w wielu firmach pragnących zaoszczędzić. Jednocześnie posiadacz takiej umowy ma przychodzić do biura, ale nie ma możliwości korzystania ze zwolnień – bo wtedy odlicza się mu nieprzepracowane dni od wynagrodzenia, podobnie zresztą bezpłatne ma urlopy.
Zobowiązania wynikające z umowy o dzieło określa Kodeks cywilny. Jak sama nazwa wskazuje, że jej przedmiotem jest konkretne dzieło, a więc rezultat, efekt określonych czynności, za który otrzymuje się ustalone w umowie wynagrodzenie. Poza pojedynczymi przypadkami od umowy o dzieło nie płaci się składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
Pani Edyta pracując na podstawie umowy o dzieło, nie jest pracownikiem firmy, a więc formalnie nie musi w niej spędzać ośmiu godzin. Umowa określa po prostu termin wykonania dzieła, a jego miejsce czytelniczka może sobie wybrać. Absolutnie też nie musi ograniczać się do jednego pracodawcy. Jeśli tylko jest w stanie podołać większej liczbie obowiązków, może nawiązać współpracę z większą liczbą firm. Z drugiej jednak strony istnieją wyrok i orzeczenia Sądu Najwyższego dopuszczające umieszczenie zakazu konkurencji nie tylko w umowie o pracę, ale również w umowie-zleceniu i o dzieło. Sam zaś kodeks cywilny dopuszcza swobodę zawierania umów, co oznacza, że strony mogą je ułożyć tak, aby im najlepiej odpowiadała. W praktyce więc szef firmy X mógł skłonić panią Edytę do podpisania umowy o zakazie konkurencji. Mało tego, mógł również umieścić klauzulę zobowiązującą do zapłacenia kary określonej, gdyby go złamała! Wiele firm taki zakaz konkurencji przekazuje współpracującym na umowy cywilnoprawne w formie ustnej – ci jednak tak się boją utraty zarobku, że się do niego bez sprzeciwu stosują.
Podstawa prawna
Art. 3531, art. 627 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r. poz. 121). Art. 1011 i 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 r. poz. 1502). Uzasadnienie do wyroku Sądu Najwyższego z 11 września 2003 r., sygn. akt III CKN 579/01, OSNC 2004/10/167. Orzeczenie Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2013 r., sygn. akt V CSK 30/13.