W jaki sposób ustalić wysokość należnego pracownikowi 50+ świadczenia chorobowego i za ile dni powinno ono wynieść 80, a za ile 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku?
PROBLEM: Zatrudniony w naszej spółce pracownik stał się niezdolny do pracy wskutek choroby od 9 grudnia ubiegłego roku i była to jego pierwsza niezdolność do pracy w 2014 r. Wskazana niezdolność do pracy trwała nieprzerwanie od 9 grudnia 2014 r. do 6 lutego 2015 r., w całości przypadając na okres pobytu w szpitalu (60 dni). Pracownik ten w 2011 r. ukończył 50. rok życia. Wynagrodzenie za pracę, a tym samym zasiłki z tytułu niezdolności do pracy, wypłacamy za dany miesiąc w terminie do 5. dnia następnego miesiąca. Za grudzień 2014 r. w dniu 5 stycznia br. wypłaciliśmy zatrudnionemu;
● za okres od 9 do 22 grudnia (14 dni) – wynagrodzenie chorobowe – 80 proc. podstawy wymiaru,
● za okres od 23 do 31 grudnia (9 dni) – zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu).
W jaki sposób powinniśmy ustalić wysokość należnego pracownikowi świadczenia chorobowego za styczeń i luty br. i za ile dni powinno ono wynieść 80, a za ile 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku?
ODPOWIEDŹ
Postąpiliście państwo prawidłowo wypłacając pracownikowi świadczenia chorobowe za grudzień ubiegłego roku we wskazanej wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Jako że cały okres niezdolności do pracy przypadał na pobyt w szpitalu i dotyczył pracownika po 50. roku życia, to za styczeń, a następnie za luty powinniście państwo pracownikowi wypłacić:
● za okres od 1 do 19 stycznia (19 dni) – zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru,
● za okres od 20 stycznia do 6 lutego (18 dni) – zasiłek chorobowy – 70 proc. podstawy wymiaru.
Zatrudniony wyczerpał tym samym uprawnienie do wyższego zasiłku w związku z pobytem w szpitalu w br. W efekcie, przyjmując dodatkowe założenie, polegające na tym, że Państwa pracownik ponownie stanie się niezdolny do pracy w marcu br. i cały miesiąc marzec będzie przebywał w szpitalu, przysługiwać mu będzie:
● za okres od 1 do 14 marca (14 dni) – wynagrodzenie chorobowe – 80 proc. podstawy wymiaru,
● za okres od 15 do 31 marca (17 dni) – zasiłek chorobowy – 70 proc. podstawy wymiaru.
Zgodnie z art. 92 par. 1 pkt 1 kodeksu pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia, w związku z chorobą zakaźną, trwającej łącznie do 33 dni w roku kalendarzowym, a w przypadku pracownika po 50. roku życia – trwającej łącznie do 14 dni w roku kalendarzowym. Pracownikowi, który ukończył 50. rok życia, prawo do czternastodniowego okresu wypłaty wynagrodzenia chorobowego przysługuje począwszy od następnego roku kalendarzowego po roku, w którym ukończył on 50 lat. Co do zasady wynagrodzenie chorobowe przysługuje w wysokości 80 proc. wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u pracodawcy przepisy płacowe przewidują je w wyższej wysokości. W trzech przypadkach wynagrodzenie chorobowe przysługuje w wysokości 100 proc. wynagrodzenia i dotyczy to; niezdolności do pracy przypadającej w okresie ciąży, spowodowanej wypadkiem w drodze do pracy i z pracy oraz niezdolności przewidzianej dla dawców komórek, tkanek i narządów. Wysokość zasiłku chorobowego wynosi natomiast:
1) 80 proc. podstawy wymiaru,
2) 70 proc. podstawy wymiaru za okres pobytu w szpitalu,
3) 100 proc. podstawy wymiaru,
jeżeli niezdolność do pracy:
● przypada na okres ciąży,
● powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo
● powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek tkanek i narządów lub poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.
Wysokość zasiłku chorobowego została zatem przez ustawodawcę określona na analogicznym poziomie jak ma to miejsce w przypadku wynagrodzenia chorobowego, z jednym tylko wyjątkiem. Zasiłek chorobowy przysługujący standardowo w wysokości 80 proc., za czas pobytu w szpitalu wynosi 70 proc. podstawy. Dotyczy to jednak wyłącznie zasiłku chorobowego, a nie dotyczy wynagrodzenia chorobowego. W związku z powyższym, kierując się zasadą równego traktowania, ustawodawca w sposób szczególny potraktował pracowników po 50. roku życia. Miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu od 15. do 33. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, wynosi 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku (art. 11 ust. 1b ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – dalej: ustawa zasiłkowa). Okres, za który pracownikowi przysługuje wyższa wysokość zasiłku chorobowego w związku z pobytem w szpitalu, jest liczony począwszy od pierwszego dnia niezdolności do pracy przypadającej po okresie 14 dni wypłaty przez pracodawcę wynagrodzenia za czas choroby, o którym mowa w art. 92 kodeksu pracy. Wyższa wysokość zasiłku chorobowego ma zastosowanie do niezdolności do pracy z powodu choroby przypadającej po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50. rok życia. Te z pozoru proste regulacje powodują jednak wiele trudności w sytuacji, gdy niezdolność pracownika po 50. roku życia przypada na przełomie roku i wiąże się z jego pobytem w szpitalu.
Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS, zawartymi w komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie WWW.zus.pl, w przypadku gdy niezdolność do pracy pracownika, który ukończył 50. rok życia, trwa na przełomie roku, a w roku, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby przez okres dłuższy niż 14 dni, ale nie dłuższy niż 33 dni (pracownik w dniu 31 grudnia ma prawo do zasiłku chorobowego), okres, za który przysługuje wyższa wysokość zasiłku chorobowego w związku z pobytem w szpitalu, jest liczony od 1 stycznia. Zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru przysługuje maksymalnie przez 19 dni, nie dłużej niż do 33. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym.
PRZYKŁAD 1
Wyższe świadczenie
Pracownik, o którym mowa w problemie (po 50. roku życia), był niezdolny do pracy w okresie od 9 grudnia 2014 r. do 6 lutego 2015 r. (pierwsza niezdolność do pracy w 2014 r.), częściowo w tym okresie przebywając w szpitalu, a częściowo w domu, w sposób następujący:
● w okresie od 9 grudnia 2014 r. do 3 stycznia 2015 r. (26 dni) – okres niezdolności do pracy przypadał na pobyt w szpitalu,
● w okresie od 4 stycznia do 29 stycznia 2015 r. (26 dni) – okres niezdolności do pracy przypadał na pobyt w domu,
● od 30 stycznia do 6 lutego 2015 r. (8 dni) – okres niezdolności do pracy przypadał na pobyt w szpitalu.
Ponieważ niezdolność do pracy pracownika trwała na przełomie roku i w 2014 r. pracownik chorował dłużej niż 14 dni, ale nie dłużej niż 33 dni (w dniu 31 grudnia miał prawo do zasiłku chorobowego), to okres, za który przysługuje wyższa wysokość zasiłku chorobowego w związku z pobytem w szpitalu (80 zamiast 70 proc.), jest liczony od 1 stycznia. Zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru przysługuje maksymalnie przez 19 dni, nie dłużej niż do 33. dnia niezdolności do pracy w roku 2015. Oznacza to, że pracodawca powinien pracownikowi wypłacić:
● za okres od 9 do 22 grudnia 2014 r. (14 dni) – wynagrodzenie chorobowe – 80 proc. podstawy wymiaru,
● za okres od 23 do 31 grudnia 2014 r. (9 dni) - zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu),
● za okres od 1 do 3 stycznia 2015 r. (3 dni) - zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu),
● za okres od 4 do 29 stycznia 2015 r. (26 dni) – zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (leczenie domowe),
● za okres od 30 stycznia do 2 lutego 2015 r. (4 dni) – zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu),
● za okres od 3 do 6 lutego 2015 r. (4 dni) - zasiłek chorobowy – 70 proc. podstawy wymiaru.
Zatrudniony wyczerpał tym samym uprawnienie do wyższego zasiłku w związku z pobytem w szpitalu w br. Przyjmijmy analogicznie jak poprzednio dodatkowe założenie, polegające na tym, że zatrudniony ponownie stanie się niezdolny do pracy w marcu br. i cały marzec będzie przebywał w szpitalu. Nabędzie wówczas prawo do:
● wynagrodzenia chorobowego – 80 proc. podstawy wymiaru – za okres od 1 do 14 marca (14 dni),
● zasiłku chorobowego – 70 proc. podstawy wymiaru – za okres od 15 do 31 marca (17 dni).
Przedstawiona zasada ustalania okresu, za który przysługuje wyższa wysokość zasiłku chorobowego w związku z pobytem w szpitalu, ma również zastosowanie w przypadku, gdy niezdolność do pracy pracownika trwa na przełomie roku kalendarzowego, jeżeli w roku, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby przez okres dłuższy niż 33 dni, a kolejna niezdolność do pracy powstała po przerwie i trwała nie dłużej niż 33 dni na przełomie kolejnego roku kalendarzowego.
PRZYKŁAD 2
Hospitalizacja
Pracownik, o którym mowa w problemie (po 50. roku życia), był niezdolny do pracy w okresie od 21 listopada 2013 r. do 15 lutego 2014 r. i cały wskazany okres przebywał w szpitalu (87 dni). Jako że była to pierwsza niezdolność do pracy pracownika w 2013 r., to pracodawca wypłacił mu:
● wynagrodzenie chorobowe – 80 proc. podstawy wymiaru – za okres od 20 listopada do 4 grudnia 2013 r. (14 dni),
● zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu) – za okres od 5 do 23 grudnia 2013 r. (19 dni),
● zasiłek chorobowy – 70 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu) – za okres od 24 grudnia 2013 r. do 15 lutego 2014 r. (54 dni).
Ponownie pracownik przebywa w szpitalu od 9 grudnia 2014 r. do 6 lutego 2015 r. (60 dni). Za okres wskazanej niezdolności do pracy, powstałej po przerwie, pracownikowi przysługuje:
● za okres od 9 do 22 grudnia 2014 r. (14 dni) – wynagrodzenie chorobowe – 80 proc. podstawy wymiaru,
● za okres od 23 do 31 grudnia 2014 r. (9 dni) – zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu),
● za okres od 1 do 19 stycznia 2015 r. (19 dni) – zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu),
● za okres od 20 stycznia do 6 lutego 2015 r. (18 dni) – zasiłek chorobowy – 70 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu).
PRZYKŁAD 3
Ponowna niezdolność do pracy
Pracownik po 50. roku życia (50 lat ukończył w 2008 r.) był niezdolny do pracy w okresie od 17 listopada 2014 r. do 6 lutego 2015 r. (82 dni). Była to jego pierwsza niezdolność do pracy w 2014 r. i w całości (od 17 listopada do 6 lutego) przypadała na pobyt w szpitalu. Za okres tej niezdolności do pracy pracownikowi należy wypłacić:
● wynagrodzenie chorobowe za okres od 17 do 30 listopada 2014 r. (14 dni) w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru,
● zasiłek chorobowy za okres od 1 do 19 grudnia 2014 r. (19 dni) w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru,
● zasiłek chorobowy za okres od 20 grudnia 2014 r. do 6 lutego 2015 r. (49 dni) w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru.
Przyjmijmy założenie, że pracownik ponownie stanie się niezdolny do pracy od 1 marca 2015 r. i od tego dnia do 15 kwietnia będzie przebywał w szpitalu (46 dni). Za okres wskazanej niezdolności do pracy, która wystąpi po przerwie, pracownik nabędzie prawo:
● do wynagrodzenia chorobowego za okres od 1 do 14 marca 2015 r. (14 dni), a następnie
● do zasiłku chorobowego za okres od 15 marca do 2 kwietnia 2015 r. (19 dni) w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru, a następnie
● do zasiłku chorobowego za okres od 3 do 15 kwietnia 2015 r. – w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru.
Podstawa prawna
Art. 11 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. 159).