Czy pracodawca przed zatrudnieniem nowego pracownika musi skierować go na badania lekarskie? Kto będzie ponosił koszty takich badań: pracodawca czy pracownik?

Dopuszczony do wykonywania pracy może być tylko pracownik, który ma aktualne zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do jej wykonywania i jest odpowiednio przeszkolony. Pracodawca nie może zatrudnić pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, które stwierdzałoby brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.
Zatem przed rozpoczęciem pracy pracownik musi być skierowany na badania lekarskie. Osoba przyjmowana do pracy jeszcze przed zawarciem umowy musi się poddać wstępnym badaniom lekarskim w celu określenia jej zdolności do pracy na określonym stanowisku. Jednakże osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy, na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę, zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą nie podlegają wstępnym badaniom.
Skierowanie na badanie wystawia pracodawca, określając w nim m.in. rodzaj badania, rodzaj wykonywanej pracy, stanowisko oraz czy występują warunki szkodliwe dla zdrowia oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na stanowisku, na które pracodawca zamierza zatrudnić pracownika. Badania wstępne przeprowadzane są na koszt pracodawcy.
Zarówno pracownik, jak i pracodawca w przypadku jeśli nie godzą się z treścią wydanego przez lekarza zaświadczenia, mogą w ciągu siedmiu dni od dnia wydania zaświadczenia wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania. Odbywa się to za pośrednictwem lekarza, który wydał zaświadczenie. Ponowne badania przeprowadza się w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy właściwym ze względu na miejsce wykonywania pracy bądź na siedzibę jednostki organizacyjnej, w której zatrudniony jest pracownik. Ponowne badanie powinno zostać przeprowadzone w ciągu 14 dni od dnia złożenia wniosku. Orzeczenie lekarskie wydane na podstawie badania przeprowadzonego w trybie odwoławczym jest orzeczeniem ostatecznym.
Warto wskazać, iż pracodawca, zlecając wykonanie badań wstępnych, jak również okresowych i kontrolnych, zleca ich wykonanie na podstawie umowy zawartej pomiędzy pracodawcą a podstawową jednostką służby medycyny pracy, czyli zakładem opieki zdrowotnej, utworzonym w celu sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, jednostką organizacyjną zakładów opieki zdrowotnej, wydzieloną w celu realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, jak również lekarzem wykonującym indywidualną praktykę lekarską, indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską lub wykonującym zawód w formie grupowej praktyki lekarskiej (jednakże lekarze powinni spełniać dodatkowe kwalifikacje, aby móc przeprowadzić badania wstępne, np. powinni posiadać specjalizację w dziedzinie medycyny pracy).
Należy także zaznaczyć, iż pracodawca jest obowiązany przechowywać wszelkie orzeczenia wydane na podstawie badań lekarskich, w tym także wstępne badania.
Pracodawca może dopuścić pracownika do pracy, jeśli w orzeczeniu lekarskim nie ma przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. W innym przypadku pracodawca narusza przepisy prawa.
DOROTA NOSEK
radca prawny, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy
PODSTAWA PRAWNA
■ Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. nr 24, poz. 141 z późn. zm.).
■ Ustawa z 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz.U. z 2004 r. nr 125, poz. 1317).
■ Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.).