Od stycznia 2014 r., na podstawie kontraktu menadżerskiego, zatrudniamy członka zarządu. Osoba ta prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zarządzania i z działalności opłaca za siebie składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne. Czy w takim przypadku z umowy-zlecenia osoba ta powinna zostać zgłoszona tylko do ubezpieczenia zdrowotnego?
Co do zasady osoba prowadząca działalność gospodarczą, która jednocześnie wykonuje umowę zlecenia ma prawo wyboru, z którego z tych dwóch tytułów chce podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom.
Stosownie do art. 9 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych umowa zlecenia może zostać wybrana jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń, o ile podstawa wymiaru składek z tej umowy (wypłacone zleceniobiorcy wynagrodzenie) będzie równa co najmniej minimalnej podstawie, jaka daną osobę obowiązuje z działalności.
W przypadku menedżerów prowadzących działalność gospodarczą istotne znaczenia ma również fakt, że menedżer jest jednocześnie członkiem zarządu. W wyroku z 12 listopada 2014 r. sygn. akt I UK 126/14 Sąd Najwyższy uznał, że osoba która na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej wykonuje umowę kontraktu menedżerskiego i pełni obowiązki członka zarządu, nie podlega ubezpieczeniom społecznym z działalności, a jej tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń jest umowa kontraktu menedżerskiego (umowa o świadczenie usług), co oznacza, że osoba ta powinna podlegać ubezpieczeniom jako zleceniobiorca.
W tym wyroku SN uznał, że co do zasady powierzenie zarządzania przedsiębiorstwem w sposób odpowiadający umowie o świadczenie usług może nastąpić na podstawie umowy menedżerskiej zawieranej z osobą fizyczną osobiście lub z taką osobą w ramach prowadzonej przez nią działalności objętej wpisem do ewidencji działalności gospodarczej w zakresie zarządzania.
Gdy umowa jest zawierana między przedsiębiorcami i w związku z tym czynności związane z zarządzaniem realizowane są w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, nic nie stoi na przeszkodzie, by osoba prowadząca taką działalność podlegała ubezpieczeniu społecznemu jako przedsiębiorca. Takie stanowisko wypływa z wyroku Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2008 r., sygn. akt I UK 138/08 (OSNP 2010/11-12/144).
Zdaniem SN sytuacja się zmienia, gdy konieczne staje się określenie jako podmiotu ubezpieczeń społecznych osoby zarejestrowanej jako prowadząca działalność gospodarczą w zakresie zarządzania, a wykonującej zarząd na podstawie stosunku organizacyjnego z podmiotem zarządzanym. Prowadzenie działalności oznacza wykonywanie umowy w imieniu własnym, samodzielne podejmowanie decyzji, ale też ponoszenie ryzyka oraz pełną odpowiedzialność cywilną i publicznoprawną. Samodzielności takiej nie wykazują członkowie zarządu spółki, którzy zawarli umowy menedżerskie, będąc członkami zarządu.
Ich status jako piastunów osoby prawnej, wyznaczany przez przepisy kodeksu spółek handlowych powoduje, że ani na rzecz spółki, ani w jej interesie nie mogą działać we własnym imieniu.
Każda czynność zarządu jest wykonywana w imieniu zarządzanej spółki, więc występujący w roli przedsiębiorcy-menedżera członek zarządu jako piastun osoby prawnej może działać tylko jako jej organ (spółka sama), a więc w jej imieniu i na jej rachunek. W rezultacie, choćby kontrakt menedżerski został zawarty w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez członka zarządu spółki kapitałowej, zarządzanie spółką na podstawie takiego kontraktu nie jest prowadzeniem działalności gospodarczej, stanowiącym tytuł do podlegania ubezpieczeniu społecznemu
W związku z powyższym, jeżeli zatrudniony menedżer w ramach prowadzonej działalności świadczy wyłącznie usługi związane z zarządzaniem spółką, to jego jedynym tytułem do ubezpieczeń jest kontrakt menedżerski, co oznacza, że osoba ta powinna zostać zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego jako zleceniobiorca. Wówczas od kwoty wypłacanego menadżerowi wynagrodzenia powinny być naliczane oraz opłacane składki na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne.
Jeżeli w ramach działalności menedżer nie tylko świadczy usługi związane z zarządzaniem, ale wykonuje również działalność w innym zakresie i przychody z tych innych usług są w zakresie podatkowym traktowane jako przychody z działalności, występuje zbieg tytułów do ubezpieczeń. Wówczas działalność gospodarcza może zostać wybrana jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń, a ze zlecenia może być za menedżera opłacana wyłącznie składka na ubezpieczenie zdrowotne.
Podstawa prawna
Art. 9 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).