● Do kiedy przysługuje renta rodzinna po ojcu
● Pobieram rentę rodzinną po zmarłym ojcu. Obecnie studiuję na IV roku, a w lutym kończę 25 lat. ZUS odmówił mi prawa do renty już od marca, podczas gdy moja znajoma pobierała rentę do skończenia studiów, nawet po ukończeniu 25 lat. W uzasadnieniu decyzji ZUS napisał, że nie spełniam warunków do otrzymania renty. Z czego wynika ta różnica, przecież ja też studiuję?
Joanna Śliwińska
radca prawny
Prawo do renty rodzinnej mają dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, do ukończenia 16 lat, do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie do ukończenia 16 lat lub do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia.
Tak więc zasadniczo renta rodzinna przysługuje do 16. roku życia, chyba że dziecko uczy się. Wtedy prawo do renty przedłuża się do ukończenia nauki, jednak nie dłużej niż do ukończenia 25. roku życia. Ustawa przewiduje jednak wyjątek od tej zasady. Prawo do renty rodzinnej może zostać przedłużone po 25 urodzinach, o ile wypadły one podczas nauki na ostatnim roku w szkole wyższej. Student będzie więc pobierał rentę przez cały ostatni rok nauki. W zależności od rodzajów studiów może to być V rok studiów jednolitych, III rok studiów jednostopniowych lub II rok studiów dwustopniowych. W każdym razie o znaczeniu pojęcia „ostatni rok studiów” decyduje regulamin uczelni. Sądy uznają również, że jeśli student ukończy 25 lat, po ukończeniu nauki na przedostatnim roku studiów, a przed rozpoczęciem zajęć na ostatnim roku, nie traci uprawnienia do renty rodzinnej. Może więc wystąpić sytuacja, gdy pobierający rentę student ukończył 25 lat, np. na początku października ostatniego roku akademickiego, co spowoduje przyznanie mu renty na cały ostatni rok. Będzie więc ją pobierał prawie do ukończenia 26 lat.
W opisanym w pytaniu przypadku 25. urodziny wypadają na IV roku, a więc przedostatnim roku nauki. Nie ma więc podstaw formalnych do przedłużania okresu pobierania renty. Być może wydaje się to niesprawiedliwe, ale trzeba zwrócić uwagę na przyczynę takiego sformułowania przepisów. Ustawodawca chciał bowiem zapewnić uczącym się osobom środki finansowe do czasu zakończenia studiów, podczas których, przynajmniej teoretycznie, trudno jest podjąć pracę zarobkową. Z drugiej zaś strony uprawnienie to musiało zostać wyważone w pewien sposób, ponieważ w przeciwnym wypadku stanowiłoby duże pole do nadużyć.
Podstawa prawna
Art. 68 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).
● Członek rady nadzorczej spółki z o.o. z tytułu pełnionej funkcji otrzymuje wynagrodzenie miesięczne w wysokości 500 zł. Ten sam członek rady nadzorczej jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w innej firmie i na jej podstawie otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 5000 zł. Czy spółka z o.o. powinna za takiego członka rady nadzorczej opłacać składki na Fundusz Pracy?
Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego
Tak. Spółka z o.o. powinna opłacać składki na Fundusz Pracy za członka rady nadzorczej, gdyż w jego przypadku suma kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe przekracza kwotę minimalnego wynagrodzenia.
Członek rady nadzorczej, który z tytułu pełnionej funkcji otrzymuje wynagrodzenie, począwszy od 1 stycznia 2015 r. jest objęty obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, nawet jeżeli posiada inny tytuł do tych ubezpieczeń. W konsekwencji, jeżeli członek rady nadzorczej jest objęty obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, a jego podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia, w przeliczeniu na okres miesiąca, jest co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia, konieczne jest opłacanie za takiego członka rady nadzorczej składki na Fundusz Pracy.
Dotyczy to również takiego członka rady nadzorczej, który z tytułu pełnionej funkcji otrzymuje wynagrodzenie niższe od minimalnego wynagrodzenia, jeżeli jednocześnie podlega on obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu (np. stosunku pracy), a suma kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia, w przeliczeniu na okres miesiąca, jest co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 22 i art. 9 ust. 9 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).
Art. 104 ust. 1 pkt 3 i ust. 3 oraz art. 107 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 674 ze zm.).
● Pracownik poinformował nas, że od 14 stycznia br. ma lekki stopień niepełnosprawności. Czy mamy o tym poinformować ZUS? Czy ta informacja ma wpływ na opłacanie za niego składek do ZUS? Jakie dokumenty należy złożyć za styczeń?
Andrzej Radzisław
radca prawny
Płatnik, zgłaszając ubezpieczonego do ZUS na formularzu zgłoszeniowym ZUS ZUA (gdy dana osoba podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu) lub ZUS ZZA (gdy podlega tylko zdrowotnemu), podaje właściwy dla osoby kod tytułu do ubezpieczeń. Kod ten składa się z 6 cyfr. Pracownicy są zgłaszani z kodem rozpoczynającym się cyframi 01 10.
Natomiast w piątym polu kodu podaje się informację czy ubezpieczony ma lub nie ma prawa do emerytury lub renty, a w 6 czy ma lub nie - stopień niepełnosprawności. Pracownik, który nie ma prawa do emerytury lub renty oraz stopnia niepełnosprawności jest zgłaszany z kodem 01 10 00.
Jeżeli zatrudniony uzyskuje stopień niepełnosprawności, to informacja ta powinna zostać przekazana przez płatnika do ZUS. W sytuacji zmiany kodu tytułu ubezpieczeń płatnik składa formularz ZUS ZWUA, wyrejestrowując pracownika z kodem, z którym został zgłoszony i podając jako datę ustania ubezpieczeń 14 stycznia 2015 r., a następnie ponownie przekazuje zgłoszenie do ubezpieczeń ZUS ZUA z właściwym kodem, w którym podany jest już stopień niepełnosprawności. Jako datę powstania obowiązku ubezpieczeń podaje 14 stycznia 2015 r.
Pracodawca, jako płatnik, za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniom przekazuje do ZUS dokumenty rozliczeniowe - ZUS RCA za osobę, która podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu oraz ZUS ZZA za osobę, która podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Na formularzach rozliczeniowych podawany jest kod tytułu, z którym ubezpieczony został zgłoszony.
Z uwagi na zmianę kodu tytułu ubezpieczeń w trakcie miesiąca płatnik za styczeń powinien złożyć za pracownika zarówno raport ZUS RCA z kodem 01 10 00, jak i raport ZUS RCA z kodem 01 10 01.
Fakt posiadania stopnia niepełnosprawności nie ma wpływu na podleganie ubezpieczeniom społecznym. Z przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że każda osoba będąca pracownikiem obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym (tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu). Stopień niepełnosprawności nie ma więc wpływu na opłacanie za taką osobę składek.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).
● Mam 60 lat. Od kilkunastu lat pracowałem w pewnej firmie. Przez ostatni rok spadła liczba zamówień i właściciel wręczył mi wypowiedzenie. Stwierdził, że musi kogoś zwolnić, a ja będę miał chociaż prawo do świadczenia przedemerytalnego, bo rozwiązanie umowy o pracę następuje z winy pracodawcy. Czy rzeczywiście otrzymam takie świadczenie?
Joanna Śliwińska
radca prawny
W przypadku rozwiązania umowy o pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy świadczenie przedemerytalne przysługuje osobom, które spełniają następujące warunki:
wukończyły 55 lat (kobiety) albo 60 lat (mężczyźni),
wposiadają okres uprawniający do emerytury – 30 lat (kobiety) albo 35 lat (mężczyźni) i
wbyły zatrudnione w zakładzie pracy co najmniej 6 miesięcy,
lub
wbyły zatrudnione w zakładzie co najmniej 6 miesięcy i
wposiadają okres uprawniający do emerytury – 35 lat (kobiety) albo 40 lat (mężczyźni).
W tym przypadku problem nie leży jednak w określeniu stażu pracy, ale ustaleniu zakresu pojęcia „przyczyn dotyczących zakładu pracy”. Wbrew twierdzeniom pracodawcy, nie oznaczają one bowiem każdej sytuacji, w której umowa o pracę rozwiązywana jest przez pracodawcę.
Definicji tego pojęcia należy poszukiwać w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zgodnie z którą za takie przyczyny można uznać:
wrozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (popularnie zwanymi zwolnieniami grupowymi) lub zgodnie z przepisami kodeksu pracy z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników,
wogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych,
wśmierć pracodawcy lub gdy odrębne przepisy przewidują wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w wyniku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i niezaproponowania przez tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy,
wrozwiązanie stosunku pracy przez pracownika na podstawie art. 55 par. 11 kodeksu pracy, z uwagi na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika.
W tym przypadku został zwolniony jeden pracownik, co wyklucza zakwalifikowanie jego zwolnienia w ramach zwolnień grupowych. Nie zaszły też inne przesłanki pozwalające na formalne przyjęcie, że to wypowiedzenie zostało złożone z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Mimo posiadania wymaganego stażu pracy czytelnik nie otrzyma więc świadczenia przedemerytalnego.
Podstawa prawna
Art. 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 170 ze zm.).
Art. 2 ust. 1 pkt 29 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 674 ze zm.).
● Prowadzę działalność gospodarczą od 1 kwietnia 2011 r. i od tego dnia jestem zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Z uwagi na to, że jestem w ciąży, 5 stycznia 2015 r., po uprzednim wyrejestrowaniu się z dotychczasowych ubezpieczeń, złożyłam w ZUS formularz ZUS ZUA, w którym jako dzień objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym wskazałam 1 stycznia 2015 r. Czy w tej sytuacji zostanę objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od 1 czy też dopiero od 5 stycznia 2015 r.?
Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego
Przedsiębiorca zostanie objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia złożenia wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, a więc od 5 stycznia 2015 r. Zgodnie z art. 14 ust. 1 i 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. Jednak objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4.
Przedsiębiorca, który jest objęty obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Zasadniczo objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje nie wcześniej niż od dnia złożenia do ZUS wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia wskazanego we wniosku, wcześniejszego niż dzień jego złożenia w ZUS, jest możliwe tylko wówczas, gdy złożenie w ZUS wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem nastąpi w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych po stronie przedsiębiorcy. Podkreślenia przy tym wymaga, że w każdym przypadku objęcie przedsiębiorcy dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym może nastąpić najwcześniej od dnia powstania po jego stronie obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.
Jeżeli zatem po stronie przedsiębiorcy obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych powstał 1 kwietnia 2011 r., a wniosek o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym złożył w ZUS 5 stycznia 2015 r., tym ostatnim ubezpieczeniem zostanie objęty od 5 stycznia 2015 r.
Przedsiębiorca, który już podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu i chce przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, musi wyrejestrować się z dotychczasowych ubezpieczeń, a następnie zgłosić się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Dokonywanej w takim przypadku procedury „przerejestrowania” nie należy jednak utożsamiać z powstaniem obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, gdyż ten zasadniczo po stronie przedsiębiorcy powstaje w dniu rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej.
Podstawa prawna
Art. 11 ust. 2, art. 14 ust. 1 i 1a oraz art. 36 ust. 14 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).