Osoba na tym stanowisku z założenia ma być jak dyrektor generalny urzędu. Jednak to, czy otrzyma takie uprawnienia, zależy od wójta
Chociaż stanowisko sekretarza gminy (powiatu lub województwa) z założenia ma być łącznikiem pomiędzy kadencjami, to trudno wyobrazić sobie sytuację, że nowo wybrany wójt (burmistrz, prezydent miasta, starosta lub marszałek województwa) nie będzie chciał zmienić osoby pełniącej tę funkcję. Trzeba jednak pamiętać, że ustawa o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.) formułuje szczególne wymagania dotyczące obsadzenia tego etatu.
To obowiązek
Utworzenie stanowiska sekretarza jest obowiązkowe. Dotyczy to urzędu gminy, starostwa powiatowego czy urzędu marszałkowskiego. Dlatego w nowelizacji u.p.s. z 10 maja 2013 r. w art. 5 dodano ust. 1a, który mówi, że nabór kandydatów na wolne stanowisko sekretarza przeprowadza się nie później niż w ciągu 3 miesięcy od zwolnienia stanowiska. Jednocześnie w ust. 1b tego artykułu wyraźnie zabrania się obsadzenia etatu sekretarza w drodze powierzenia pełnienia obowiązków.
Wymogi selekcyjne
Na stanowisku sekretarza może być zatrudniona osoba mająca co najmniej:
wczteroletni staż pracy na stanowisku urzędniczym w samorządzie (w tym co najmniej dwuletni staż pracy na kierowniczym stanowisku urzędniczym) lub
wczteroletni staż pracy na stanowisku urzędniczym w samorządzie oraz co najmniej dwuletni staż pracy na kierowniczym stanowisku urzędniczym w innych jednostkach sektora finansów publicznych.
Oprócz tego sekretarz musi spełnić – jako pracownik samorządowy – wymagania określone w art. 6 u.p.s., czyli:
wbyć obywatelem polskim,
wmieć pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystać z pełni praw publicznych,
wmieć kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy na określonym stanowisku,
wnie być skazanym prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
wcieszyć się nieposzlakowaną opinią,
wmieć wykształcenie wyższe pierwszego lub drugiego stopnia w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym.
Niedookreślone kompetencje
Pragmatyka pracowników samorządowych nie wymienia wszystkich kompetencji sekretarza. Wskazuje jedynie w art. 5 ust. 4, że kierownik urzędu może upoważnić sekretarza do wykonywania w jego imieniu zadań, w szczególności:
wz zakresu zapewnienia właściwej organizacji pracy urzędu,
wrealizowania polityki zarządzania zasobami ludzkimi.
Z założenia ma więc pełnić funkcję, tak jak w służbie cywilnej, dyrektora generalnego urzędu. Nie oznacza to jednak, że tak będzie w każdym przypadku. To, czy otrzyma takie uprawnienia, zależy bowiem od dobrej woli wójta.
Zgodnie z art. 33 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.) wójt może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim imieniu zastępcy wójta lub sekretarzowi gminy. Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 31 sierpnia 2012 r. (sygn. akt II OSK 1252/2012, LexPolonica nr 5139541), zadaniami wójta są sprawy z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi oraz sprawy związane z organizowaniem pracy urzędu. Tego rodzaju uprawnienia mogą być przeniesione jedynie na rzecz sekretarza gminy lub zastępcy wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Nie jest więc dopuszczalne powołanie pełnomocnika, który miałby wykonywać te kompetencje w imieniu kierownika urzędu.
Powierzenie wykonywania określonych czynności przez wójta zastępcy lub sekretarzowi gminy nie oznacza, że dochodzi do przeniesienia uprawnień na ten organ. Podmiot, na którego rzecz nastąpiło przeniesienie zadań, działa zawsze w imieniu wójta.
Z ustaw ustrojowych powiatu i województwa wynika, że sekretarz nie wchodzi w skład zarządu. Uczestniczy natomiast w jego pracach oraz może uczestniczyć w obradach rady powiatu (sejmiku województwa) i jej komisji z głosem doradczym.
Brak konkretnych kompetencji ustalonych w u.p.s., a także w ustawach ustrojowych samorządu (ich zakres zależy bowiem od swobodnej decyzji pracodawcy) powoduje, że pozycja sekretarza może być w poszczególnych jednostkach krańcowo różna – od bardzo silnej, równej dyrektorowi generalnemu urzędu w administracji rządowej, po bardzo słabą, bez żadnych uprawnień lub z bardzo ograniczonymi.
Wymagana apolityczność
Z art. 5 ust. 5 u.p.s. wynika, że osoba na stanowisku sekretarza nie tylko musi być apolityczna, lecz także ma zakaz tworzenia partii politycznych lub przystępowania do nich. Wymóg ten w założeniu ma usprawnić funkcjonowanie urzędu i polityki kadrowej, a także zapewnić większą stabilizację i niezależność tego stanowiska.
W przypadku gdy osoba wybrana na stanowisko sekretarza jest członkiem partii, najpóźniej z dniem przystąpienia do pełnienia obowiązków powinna z niej wystąpić. Należy jednak pamiętać, że jak zauważył wrocławski wojewódzki sąd administracyjny w wyroku z 9 czerwca 2011 r. (sygn. akt III SA/Wr 294/11, www.orzeczenia.nsa.gov.pl), obowiązek apolityczności nie może być rozumiany szeroko jako wyzbycie się wszelkich poglądów i sympatii politycznych oraz ich ewentualnego wyrażania na zewnątrz. [przykład]
Ważne
Sekretarz jest zatrudniany na podstawie umowy o pracę. Niewykluczony jest więc terminowy kontrakt
PRZYKŁAD
Udział w wyborach
Sekretarz powiatu wziął udział w wyborach samorządowych. Jego kandydatura znalazła się na listach jednej z partii, ale nie był jej członkiem. Zdarzenie to nie może być przyczyną zwolnienia sekretarza z pracy. Ustawa o pracownikach samorządowych zakazuje jedynie zakładania partii politycznej i członkostwa w niej. Natomiast w świetle tej regulacji kandydowanie w wyborach jest dopuszczalne (wyrok Sądu Najwyższego z 7 lutego 2013 r., sygn. akt III PK 25/2012, Lex Polonica nr 5794633).
Podstawa prawna
Art. 5 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1202 ze zm.).
Art. 33 ust. 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1591 ze zm.).
