Podmioty niestosujące ustawy będą musiały się z tego wytłumaczyć. To jedna z wielu zmian, które wchodzą w życie 4 czerwca. Nie wywołają rewolucji, ale wyjaśnią niektóre wątpliwości.

Pierwsza część zmian w ustawie o pracowniczych planach kapitałowych (dalej: ustawa o PPK) wprowadzonych ustawą z 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027 (Dz.U. poz. 1079) wchodzi w życie 4 czerwca 2022 r. Potrzeba ich wprowadzenia wyniknęła z doświadczeń praktycznych, jakie po kilku latach obowiązywania ustawy zdobyły podmioty zatrudniające (dla uproszczenia – pracodawcy), instytucje finansowe, a także Polski Fundusz Rozwoju. Nowelizacja odpowiada na pytania, które dotychczas były bez odpowiedzi.

niestosujący ustawy

Ustawa o PPK zwalnia niektóre podmioty zatrudniające z obowiązku prowadzenia pracowniczego planu kapitałowego (PPK). Takiego obowiązku nie mają:
  • mikroprzedsiębiorcy, tj. zgodnie z definicją zawartą w art. 7 ust. 1 pkt prawa przedsiębiorców przedsiębiorca, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:
– zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
– osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 mln euro,
jeżeli wszystkie osoby zatrudnione złożą podmiotowi zatrudniającemu odpowiednią deklarację o rezygnacji z wpłat na PPK;
  • osoba fizyczna zatrudniająca inne osoby fizyczne, o ile współpraca między nimi nie jest wykonywana w ramach działalności gospodarczej.
Dotychczas podmioty te mogły po prostu nie wdrażać PPK, przy czym nie musiały informować Polskiego Funduszu Rozwoju o podstawach do zastosowania wyłączenia. Przypomnijmy, że niezawarcie umowy o zarządzanie PPK, w przypadku gdy podmiot zatrudniający miał jednak taki obowiązek, grozi karą grzywny w wysokości do 1,5 proc. funduszu wynagrodzeń. Niedopełnienie takich obowiązków jak np. odprowadzanie wpłat jest zagrożone grzywną w wysokości od 1000 zł do 1 000 000 zł.
Dotychczas jednak nie było mechanizmu, który umożliwiałby PFR (powołanemu do realizacji określonych czynności w ramach systemu PPK) sprawdzić, na jakiej podstawie dany podmiot jest uprawniony do niestosowania ustawy o PPK.. Od 4 czerwca na podstawie nowo dodanego art. 8 ust. 5c podmioty korzystające z tego wyłączenia będą musiały przekazać na wezwanie PFR oświadczenie, że spełniają warunki, by PPK nie prowadzić.

mniej informacji dla pracodawcy

Do 4 czerwca instytucje finansowe (zarządzające PPK) mają obowiązek poinformowania pracodawców o wypłacie, wypłacie transferowej lub zwrocie środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została przeprowadzana taka operacja. Informacja ta nie ma jednak znaczenia praktycznego dla pracodawcy, dlatego ten obowiązek instytucji finansowych został uchylony. Zatrudniający nie będą więc już informowani o wypłacie, wypłacie transferowej lub zwrocie, dokonanych przez uczestników.

dopłata roczna

Uczestnikowi PPK co roku przysługuje dopłata roczna z Funduszu Pracy w wysokości 240 zł. Warunkiem jest jednak wpływ na PPK wpłat podstawowych i dodatkowych finansowanych przez podmiot zatrudniający oraz uczestnika w odpowiedniej wysokości w danym roku kalendarzowym. Dotychczas stawiało to w gorszej sytuacji uczestników PPK, których pracodawcy na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy o PPK zwolnili się z finansowania wpłat podstawowych. Zgodnie z tym przepisem podmiot zatrudniający, który prowadzi PPK, a następnie utworzył pracowniczy program emerytalny (PPE) i odprowadza na ten program składki podstawowe w wysokości co najmniej 3,5 proc. wynagrodzenia w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 15 ustawy o pracowniczych programach emerytalnych, może w porozumieniu z działającą u niego zakładową organizacją związkową nie finansować – od miesiąca następującego po miesiącu, w którym PPE został zarejestrowany przez organ nadzoru – wpłat podstawowych i wpłat dodatkowych do PPK za osoby zatrudnione, które przystąpiły do PPE. Artykuł 13 ust. 3 pozbawiał wówczas uczestników dopłaty rocznej.
Twórcy nowelizacji słusznie zauważyli, że zwolnienie się przez pracodawcę z finansowania przez niego wpłat do PPK nie powinno wpływać na uprawnienia uczestnika do otrzymania dopłaty rocznej. Dlatego też art. 13 ust. 3 zostaje uchylony. Tak więc po wejściu w życie noweli uczestnicy będą mieli prawo do dopłaty rocznej, nawet jeśli wpłaty nie osiągnęły zakładanych w ustawie o PPK wymaganych progów, o ile zostało to spowodowane porozumieniem pracodawcy ze związkami zawodowymi.

uczestnicy po 55. roku życia

Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z ustawy o PPK osoby zatrudnione stają się domyślnie uczestnikami PPK, ale z uczestnictwa w nim mogą zrezygnować, składając odpowiednią deklarację. Są jednak wyjątki. Zasada ta nie dotyczy bowiem osób, które najpóźniej w pierwszym dniu zatrudnienia ukończyły 70. rok życia – podmiot zatrudniający nie może zawrzeć dla nich umowy o prowadzenie PPK. Z kolei w przypadku osoby, która ukończyła 55. rok życia, ale nie ukończyła 70. roku życia, pracodawca zawiera taką umowę wyłącznie na wniosek takiej osoby. Do 4 czerwca obowiązuje jeszcze art. 15 ust. 3 ustawy o PPK, zgodnie z którym podmiot zatrudniający zawiera umowę o prowadzenie PPK dla osób wymienionych w ust. 2 (chodzi o osoby powyżej 55. roku życia), jeżeli w okresie 12 miesięcy poprzedzających pierwszy dzień zatrudnienia osoba ta była zatrudniona w tym podmiocie zatrudniającym łącznie przez co najmniej trzy miesiące. Budziło to wątpliwości, na jakich zasadach można zapisywać do PPK osoby powyżej 55. roku życia. Aby wątpliwości te wyeliminować, ust. 3 został uchylony.

termin zawarcia umowy o prowadzenie ppk

Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o PPK w brzmieniu obowiązującym do 4 czerwca podmiot zatrudniający zawiera umowę o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej po upływie trzeciego miesiąca zatrudnienia w podmiocie zatrudniającym, ale nie później niż do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin trzech miesięcy zatrudnienia. Po zmianach podmiot zatrudniający będzie mógł zawrzeć taką umowę już po 14 dniach zatrudnienia. Co ważne, nie zostaje skrócony termin na jej zawarcie – nadal terminem tym będzie 10. dzień miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin trzech miesięcy zatrudnienia.

oświadczenie o zawartych umowach

Zgodnie z obowiązującym jeszcze brzmieniem art. 19 ust. 1 ustawy o PPK uczestnik składa podmiotowi zatrudniającemu oświadczenie o zawartych w jego imieniu umowach o prowadzenie PPK w terminie 7 dni po upływie 10 dni miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin 3 miesięcy zatrudnienia. Po kilku latach obowiązywania przepisu w tym kształcie ustawodawca doszedł do wniosku, że tak skomplikowany sposób obliczania tego terminu nie jest uzasadniony. W nowym brzmieniu tej regulacji uczestnik będzie miał obowiązek złożenia tego oświadczenia w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy o prowadzenie PPK na jego rzecz.
Podmiot zatrudniający niezwłocznie po otrzymaniu tego oświadczenia musi poinformować uczestnika o obowiązku złożenia w jego imieniu wniosku o wypłatę transferową środków zgromadzonych na jego rachunkach PPK prowadzonych przez instytucje finansowe, z którymi umowy o prowadzenie PPK zawarły na jego rzecz i w jego imieniu inne podmioty zatrudniające, na jego rachunek PPK prowadzony przez instytucję finansową, z którą umowę o prowadzenie PPK zawarł obecny pracodawca.

termin obowiązywania deklaracji o wpłacie

Wpłaty na PPK są finansowane zarówno przez pracodawcę, jak i pracownika. Jeśli pracownik zdecydował się na uczestnictwo w PPK, z jego wynagrodzenia jest obowiązkowo potrącana wpłata podstawowa w wysokości 2 proc. wynagrodzenia, chyba że wynagrodzenie uczestnika osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia (wówczas wpłata może zostać zmniejszona nawet do 0,5 proc. wynagrodzenia). Uczestnik może ponadto zadeklarować wpłatę dodatkową w wysokości do 2 proc. wynagrodzenia. Dotychczas nie było jednak określone, od kiedy obowiązuje deklaracja takiej wpłaty. Przepisy więc doprecyzowano, wprowadzając art. 27 ust. 3a, zgodnie z którym wpłata dodatkowa w wysokości zadeklarowanej przez uczestnika PPK obowiązuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uczestnik PPK złożył deklarację wpłaty dodatkowej – podobnie jak w przypadku innych deklaracji składanych przez uczestników. ©℗
TERMINY DOKONYWANIA WPŁAT
Ustawa o PPK w brzmieniu obowiązującym do 4 czerwca przewiduje różne terminy dla pierwszych wpłat na PPK danego uczestnika i dla wpłat kolejnych. Zgodnie z art. 28 ust. 1 wpłat dokonuje się, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał stosunek prawny wynikający z umowy o prowadzenie PPK. Termin dla kolejnych wpłat określono w ust. 4, z którego wynika, że wpłaty te dokonywane są w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały obliczone i pobrane. Takie rozróżnienie nie ma jednak uzasadnienia, dlatego terminy te zostają ujednolicone. Znowelizowany ust. 1 od 4 czerwca będzie stanowił, że pierwsze wpłaty oblicza się i pobiera od wynagrodzenia wypłaconego uczestnikowi po powstaniu stosunku prawnego wynikającego z umowy o prowadzenie PPK i są one dokonywane w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały obliczone i pobrane.

błędne informacje

Artykuł 28 ust. 6 ustawy o PPK przewiduje, że podmiot zatrudniający nie ponosi odpowiedzialności za brak lub błędne obliczenie, pobranie lub dokonanie wpłaty, jeżeli jest to spowodowane przekazaniem przez osobę zatrudnioną błędnych informacji, skutkujących błędnym ustaleniem dotyczącym obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Do 4 czerwca ostatnie zdanie ust. 6 przewiduje ponadto, że wpłaty, które wskutek okoliczności, o których mowa w zdaniu poprzedzającym, okazałyby się nienależne w całości lub w części, podlegają zwrotowi na rzecz finansującego daną wpłatę. Od 4 czerwca zdanie to zostaje wykreślone.

wpłata powitalna

Oprócz wpłat finansowanych przez pracodawcę i uczestnika oraz dopłaty rocznej na rachunek PPK uczestnika trafia także wpłata powitalna w wysokości 250 zł. Przysługuje ona osobie, która przez co najmniej trzy pełne miesiące kalendarzowe pozostaje uczestnikiem PPK, jeżeli w tym okresie dokonano wpłat podstawowych przez niego finansowanych za co najmniej trzy miesiące. Artykuł 31 ust. 1 ustawy o PPK przewiduje, że minister właściwy do spraw pracy przekazuje taką wpłatę w terminie 30 dni po zakończeniu kwartału, który uprawnia do jej uzyskania. W tym samym terminie powinna być zaewidencjonowana na rachunku PPK. W praktyce mogło to jednak powodować problemy, ponieważ przekazanie wpłaty powitalnej następuje za pośrednictwem PFR. Dlatego termin ewidencjonowania wpłaty został nieco przesunięty – do 45 dni od zakończenia kwartału, w którym pracownik zyskał prawo do wpłaty. ©℗
Podstawa prawna
• art. 12–13, art. 15–16, art. 19, art. 27–28, art. 31 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1342; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1079) – w brzmieniu od 4 czerwca 2022 r.
• art. 2 ust. 1 pkt 15 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2139)
• art. 7 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 974)