Od 2015 roku wniosek o specjalny zasiłek opiekuńczy będą mogły składać nie tylko osoby, które zrezygnowały z zatrudnienia, aby opiekować się osobą niepełnosprawną, ale również opiekunowie, którzy w ogóle nie podejmowali pracy.

Nowe przepisy są wynikiem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który zakwestionował część nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych. Na jej podstawie osoby uprawnione do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego utraciły je bezterminowo i ostatecznie.

Prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługuje więc osobom innym niż te, które mają prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, a mianowicie osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Uprawnionymi do niego są także małżonkowie, którzy zrezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się:

  • orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo
  • orzeczeniem o niepełnosprawności, wobec której orzeczono też konieczność sprawowania stałej bądź długotrwałej opieki lub pomocy w związku z jej znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczność stałego współdziałania na co dzień jej opiekuna w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Od 1 stycznia 2015 roku zmieniają się jednak przepisy i o zasiłek będą mogły się starać nie tylko osoby, które w celu sprawowania opieki zrezygnowały z pracy, ale także te, które z powodu sprawowania stałej opieki nad osobą niepełnosprawną w ogóle nie podjęły zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.

Ponadto od przyszłego roku o specjalny zasiłek opiekuńczy będą mogli ubiegać się również rolnicy, ich małżonkowie i domownicy.

O przyznaniu prawa do zasiłku decyduje także kryterium dochodowe - łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie może przekroczyć kwoty 664 zł (wysokość na okres od 1 listopada 2014 r. do 31 października 2015 r.). Jeżeli próg ten zostanie przekroczony, zasiłek przysługuje, jeżeli uprawniony dostawał go w poprzednim okresie zasiłkowym.

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 520 zł miesięcznie.

Kto nie dostanie specjalnego zasiłku opiekuńczego

Jednak specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę:

  • ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,
  • podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów,
  • ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego,
  • legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Ponadto świadczenie to nie zostanie przyznane, gdy:

  • osoba wymagająca opieki została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej, w rodzinnym domu dziecka albo - w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji - w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu;
  • na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury;
  • członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do otrzymywania dodatku do zasiłku rodzinnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego;
  • na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do otrzymywania dodatku do zasiłku rodzinnego, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub prawo do świadczenia pielęgnacyjnego;
  • na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz.U. 2014 poz. 567)

Ustawa z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1548)

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59)