Taką wykładnię przepisów przedstawia Ministerstwo Infrastruktury. Wbrew niektórym ekspertom do tych kierowców nie można bowiem stosować reguł dotyczących innych pracowników w podróży służbowej.
Wątpliwości, czy wypłacać diety za czas przejazdu od miejsca wyjazdu do granicy Polski, pojawiły się wraz z wejściem w życie zmian dotyczących podróży służbowych kierowców, które wynikały z wdrożenia kolejnej części pakietu mobilności w UE. Pierwsza ze zmian polega na zmianie definicji podróży służbowej określonej w art. 2 pkt 7 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1412; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 209; dalej: ustawa), która została powiązana tylko z krajowymi przewozami drogowymi. W art. 21a ustawy przyjęto, że jedynie kierowcy wykonującemu krajowe przewozy drogowe w podróży służbowej przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w art. 775 par. 3‒5 kodeksu pracy (dalej: k.p.). W odniesieniu do przewozów międzynarodowych w art. 21b ust. 1 ustawy przyjęto zaś, że kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 775 par. 1 k.p. Biorąc zatem pod uwagę takie brzmienie przepisów, trzeba uznać, że kierowca wykonujący zadania służbowe w przewozach międzynarodowych nie jest w podróży służbowej ani w rozumieniu art. 2 pkt 7 ustawy, ani w rozumieniu art. 775 par. 1 k.p. A to oznacza, że nie powinien otrzymywać w ogóle świadczeń z tytułu podróży służbowych nawet za odcinek krajowy podróży, czyli do momentu przekroczenia granicy polskiej.
Bez podziału
Pogląd taki potwierdziło również Ministerstwo Infrastruktury w swoim stanowisku z 12 kwietnia 2022 r., wskazując, że każdy przejazd, który ma związek z przewozem zagranicznym, traktowany jest jako przewóz międzynarodowy. [stanowisko] Zatem przewóz zagraniczny rozpoczyna się już od wyjazdu z bazy transportowej lub magazynu kontrahenta w Polsce. Nie ma w tym przypadku podziału na odcinki krajowy i międzynarodowy. Ministerstwo odwołało się w swoim stanowisku do definicji międzynarodowych przewozów wynikających z unijnych aktów prawnych z 2009 r., które wchodzą w skład tzw. unijnego pakietu drogowego, [ramka] a więc rozporządzeń:
- Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z 21 października 2009 r. dotyczącego wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych (Dz.Urz. UE z 2009 r. L 300, s. 72; dalej: rozporządzenie nr 1072/2009);
- Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1073/2009 z 21 października 2009 r. w sprawie wspólnych zasad dostępu do międzynarodowego rynku usług autokarowych i autobusowych i zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 561/2006 (Dz.Urz. UE z 2009 r. L 300, s.88; dalej: rozporządzenie nr 1073/2009).
Z definicji przewozu międzynarodowego wynika ogólna reguła, że początek przewozu i koniec przewozu przypada w innym państwie członkowskim i nie ma żadnych podstaw do dzielenia takiego przewozu na część krajową i zagraniczną. [przykład]
Przykład
Świadczenie dodatkowe
Kierowca wykonał przewóz dwustronny Polska-Niemcy i przebywał na terenie Niemiec dwa dni. Przejazdy po Polsce do granicy z Niemcami i załadunki/rozładunki u kontrahentów zajęły mu odpowiednio 10 i 9 godzin. Po 2 lutego 2022 r. przewóz taki jest traktowany w całości jako przewóz międzynarodowy i kierowca nie powinien mieć naliczonej diety krajowej za odcinki przypadające w Polsce. Naliczenie takiej diety i jej wypłacenie w praktyce będzie uznane za świadczenie dodatkowe pracodawcy, a więc niespełniające przesłanek do wyłączenia z opodatkowania i podstawy wymiaru składek ZUS.
Zgodnie z kodeksem pracy
Inaczej sytuacja wygląda w przypadku podróży służbowych zagranicznych odbywanych przez innych pracowników niż kierowcy, a więc zgodnie z definicją podróży wynikającą z art. 775 par. 1 k.p. W tym przypadku bowiem czas podróży zagranicznej liczy się w przypadku komunikacji lądowej od chwili przekroczenia granicy państwowej w drodze za granicę do chwili jej ponownego przekroczenia w drodze powrotnej do kraju (par. 12 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej; Dz.U. poz. 167, dalej: rozporządzenie). Zatem każdą podróż dzielimy w praktyce na trzy odcinki: na podróż krajową, zagraniczną i ponownie podróż krajową. W tym przypadku jest więc dokładnie odwrotnie niż u kierowców.
Błędne interpretacje
Niestety pojawia się wiele stanowisk ekspertów, którzy błędnie przyjmują, że do rozliczania kierowców wykonujących przewozy międzynarodowe powinno się stosować par. 21 rozporządzenia. Wynika z niego, że w przypadku odbywania podróży zagranicznej w połączeniu z przejazdem na obszarze kraju przepisy rozdziału 2, czyli dotyczącego podróży krajowych, stosuje się odpowiednio, co oznacza, że przejazdy przez Polskę przy wyjazdach zagranicznych należy uznać za podróż krajową. Eksperci ci podnoszą, że w efekcie, mimo iż podróże zagraniczne nie są u kierowców uznawane za delegacje, to dojazd do granicy i powrót od granicy stanowią przejazdy krajowe, a tym samym powinny być uznane za delegacje.
Podejście to jest jednak błędne, ponieważ, jak wskazano wyżej, art. 21b ust. 1 ustawy wskazuje, że kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 775 par. 1 k.p. Wyłączenie nie dotyczy więc tylko podróży zagranicznej, bo całe zadanie, jakim jest przewóz międzynarodowy rozumiany zgodnie z przepisami unijnych rozporządzeń, nie jest uznane za podróż służbową. Kierowca taki nie powinien więc otrzymać diet z tytułu krajowych podróży służbowych.©℗
Stanowisko Ministerstwa Infrastruktury z 12 kwietnia 2022 r. w sprawie podróży służbowych kierowców
DGP: Czy po zmianach wprowadzonych od 2 lutego 2022 r. kierowcom wykonującym zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych należy wypłacać diety krajowe za przejazdy z bazy do granicy RP? Czy też może kierowcy tacy nie mają prawa także do diet krajowych, gdyż zadanie służbowe w ramach przewozu międzynarodowego zaczyna się od wyjazdu z bazy firmy transportowej?
MI: Zgodnie z ustawą o czasie pracy kierowców kierowcy wykonującemu krajowe przewozy drogowe w podróży służbowej przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w przepisach kodeksu pracy.
Kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej w rozumieniu kodeksu pracy.
Zgodnie z definicją przewozu międzynarodowego przywołaną w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/20092 oraz nr 1073/20093 oraz zgodnie z praktyką służb kontrolnych każdy przejazd, który ma związek z przewozem zagranicznym, traktowany jest jako przewóz międzynarodowy, podczas którego muszą być spełnione wszystkie warunki wykonywania takiego przewozu, np. w zakresie posiadania w pojeździe i okazywania do kontroli odpowiedniego wypisu z licencji wspólnotowej.
Definicje z przepisów unijnych
Przewóz międzynarodowy rzeczy oznacza (art. 2 pkt 2 rozporządzenia nr 1072/2009):
a) przejazd pojazdu z ładunkiem, gdy miejsce wyjazdu i miejsce przyjazdu znajdują się w dwóch różnych państwach członkowskich, z tranzytem przez jedno lub więcej państw członkowskich lub państw trzecich, albo bez takiego tranzytu;
b) przejazd pojazdu z ładunkiem z państwa członkowskiego do państwa trzeciego lub w odwrotnym kierunku, z tranzytem przez jedno lub więcej państw członkowskich lub państw trzecich, albo bez takiego tranzytu;
c) przejazd pojazdu z ładunkiem między państwami trzecimi z tranzytem przez terytorium jednego lub więcej państw członkowskich; lub
d) przejazd bez ładunku w związku z przewozem, o którym mowa w lit. a, b i c.
Przewóz międzynarodowy osób oznacza (art. 2 pkt 1 rozporządzenia nr 1073/2009):
a) przejazd pojazdu, w przypadku gdy miejsce odjazdu i miejsce docelowe znajdują się w dwóch różnych państwach członkowskich, z tranzytem lub bez tranzytu przez co najmniej jedno państwo członkowskie lub państwo trzecie;
b) przejazd pojazdu, w przypadku gdy miejsce odjazdu i miejsce docelowe znajdują się w tym samym państwie członkowskim, obejmujący zabieranie lub dowożenie pasażerów w innym państwie członkowskim lub państwie trzecim;
c) przejazd pojazdu z jednego państwa członkowskiego do państwa trzeciego lub w odwrotnym kierunku, z tranzytem lub bez tranzytu przez co najmniej jedno państwo członkowskie lub państwo trzecie; lub
d) przejazd pojazdu między państwami trzecimi z tranzytem przez co najmniej jedno państwo członkowskie. ©℗
poleca
