Wejście w życie Polskiego Ładu spowodowało zmniejszenie kwot, które na nie wpływają. Wprowadzono więc niezbędne przepisy pozwalające na zmianę ich finansowania.

Jedną ze zmian podatkowych wynikających z Polskiego Ładu, tj. ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, było podniesienie kwoty wolnej od podatku dochodowego od osób fizycznych. Skutkiem ubocznym tej zmiany było znaczące ograniczenie kwoty środków wpływających na zakładowe fundusze: zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON) i zakładowy fundusz aktywności (ZFA), które dotychczas były zasilane częścią lub całością kwot zaliczek na PIT nieodprowadzanych do urzędu skarbowego. Wspomniane zmiany podatkowe modyfikowały trzon konstrukcji PIT, więc zniwelowanie niekorzystnych zmian wymagało wprowadzenia osobnego rozwiązania. Prezentujemy najważniejsze informacje pozwalające dysponentom ZFRON i ZFA na płynną zmianę źródeł zasilających te fundusze.
Pozostawione wsparcie
Na podstawie pozostawionego art. 38 ust. 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655; dalej: ustawa o PIT) zakład pracy chronionej (ZAZ) i pracodawca prowadzący zakład pracy chronionej (ZPCH) zatrzymują w zakładzie pracy zaliczki na podatek dochodowy od wszystkich zatrudnionych. ZAZ przekazuje kwotę równą kwocie tych zaliczek w całości na ZFA, a ZPCH dzieli ją i przekazuje 60 proc. tej kwoty na ZFRON w terminie siedmiu dni od ich uzyskania, a 40 proc. – na PFRON w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu ich uzyskania.
Zbyt obszerny wniosek o rekompensaty z PFRON
Zbyt obszerny wniosek o rekompensaty z PFRON

Zobacz również
Z uprawnienia określonego w art. 38 ust. 2a ustawy o PIT korzystają byłe ZPCH, tj. pracodawcy, którzy utracili status ZPCH w okresie pięciu lat, licząc od końca roku, w którym utracili status zakładu pracy chronionej, o ile mają co najmniej 15-etatowe zatrudnienie ogółem (ZOG) i co najmniej 25-procentowy wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych (ZON/ZOG). Zatem w 2022 r. były ZPCH może korzystać z tego uprawnienia, gdy utracił status ZPCH nie wcześniej niż 1 stycznia 2017 r. (rok utraty 2017 + pięć pełnych lat następujących po nim – lata 2018–2022). Byłe ZPCH dzielą kwoty zaliczek zatrudnianych osób niepełnosprawnych między ZFRON i urząd skarbowy (US) w zależności od wskaźnika ZON/ZOG:
  • 25 proc. na ZFRON i 75 proc. do US, przy 0,25 ≤ ZON/ZOG < 0,3
  • 50 proc. na ZFRON i 50 proc. do US, przy 0,3 ≤ ZON/ZOG < 0,35
  • 75 proc. na ZFRON i 25 proc. do US, przy 0,35 ≤ ZON/ZOG < 0,4
  • 100 proc. na ZFRON przy ZON/ZOG ≥ 0,4.
Wszystkie zwolnienia obejmują zaliczki za miesiące od początku roku do miesiąca włącznie, w którym dochód osoby zatrudnionej uzyskany od początku roku u tego płatnika przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej.
Zatem nawet po zmianach wynikających z Polskiego Ładu zaletami art. 38 ust. 2 i 2a ustawy o PIT są: automatyzm wsparcia (brak wniosków), podwyższenie progu podatkowego (co teoretycznie wydłuża okres korzystania z tego instrumentu), objęcie uprawnieniem dochodów ogółu zatrudnionych w ZAZ i ZPCH. Poważną wadą jest natomiast zwiększenie kwoty wolnej od podatku (co zmniejsza wpływy na ZFRON i ZFA).
Jako alternatywa
Z uwagi na wspomnianą wadę wprowadzono alternatywne rozwiązanie łagodzące w art. 33b ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 573; dalej: u.r.o.n.). Przewiduje ono, że:
  • dysponent ZFRON lub ZFA składa do PFRON prosty wniosek Wn-P-ZF w formie pisemnej lub elektronicznej (jako załącznik do podania ogólnego w ePUAP) – w terminie do 7. dnia miesiąca następującego po okresie sprawozdawczym;
  • PFRON rozpatruje wniosek w trybie kodeksu postępowania administracyjnego i:
– sprawdza, czy wszystkie pola pozwalające na obliczenie kwoty środków i identyfikację wnioskodawcy zostały wypełnione (jeżeli nie, to wzywa go do uzupełnienia wniosku),
– w 14 dni od złożenia Wn-P-ZF przekazuje na rachunek bankowy ZFRON lub ZFA środki równe iloczynowi 4 proc. najniższego wynagrodzenia i stanu osób niepełnosprawnych zatrudnianych przez dysponenta (ZON),
– ujawnione przez PFRON ex post nadwyżki środków otrzymanych nad prawidłowo naliczonymi stają się wpłatą na PFRON, a gdy będzie ona nieznaczna – potrąca się ją z kolejnych wypłat środków.
Wprawdzie celem art. 33 u.r.o.n. jest łagodzenie zmian podatkowych dla dysponentów ZFRON i ZFA, to środki z art. 33b u.r.o.n. nie są ani dopłatą do zaliczek, ani dofinansowaniem do wynagrodzeń. Są jedynie dodatkowym źródłem zasilającym ZFRON i ZFA i na etapie wnioskowania o te środki nie określa się również ich późniejszego przeznaczenia. Skutkuje to np. tym, że nie występuje podwójne finansowanie w razie objęcia artykułem 33b u.r.o.n. także stycznia i lutego 2022 r., za które pracodawca skorzystał z uprawnień przewidzianych w art. 38 ust. 2 i 2a uPIT, ani nie uznaje się omawianych środków za pomniejszenia w poz. 53 INF-D-P.
W momencie wpływu omawianych środków na rachunek bankowy ZFRON dzieli się je na pule zgodnie z art. 33 ust. 3 u.r.o.n., a następnie wydatkuje na cele z katalogu ogólnego ZFRON oraz na cele określone w art. 68gd u.r.o.n. (w trybie określonym w tym przepisie), względnie na cele związane z usuwaniem skutków powodzi. Pieniądze te można wydatkować od dnia ich uzyskania, tj. od dnia ich wpływu na rachunek bankowy ZFRON lub ZFA, do dnia wyznaczonego zgodnie z art. 33 ust. 4c u.r.o.n. Uzyskane w danym roku kalendarzowym środki, o których mowa w art. 33b u.r.o.n., które nie zostały wykorzystane do 31 grudnia następnego roku, podlegają wpłacie PFRON. Zatem np. środki uzyskane w 2022 r. należy wydatkować do 31 grudnia 2023 r., a część niewydatkowaną zadeklarować w deklaracji DEK-2-a za grudzień 2023 r. i wpłacić ją do PFRON do 20 stycznia 2024 r.
Biorąc pod uwagę to, że środki, o których mowa w art. 33b u.r.o.n., są źródłem zasilającym ZFRON i ZFA (por. art. 33 ust. 2 pkt 1 u.r.o.n.), należy je tak traktować także podczas ustalania, czy stanowią one pomoc publiczną. W przypadku środków ZFA taka sytuacja w ogóle nie zachodzi z uwagi na decyzję Komisji Europejskiej. Natomiast dysponent ZFRON traktuje środki z art. 33b u.r.o.n. tak, jak inne środki ze źródeł publicznych. Ocena tego, czy są pomocą publiczną, następuje podczas ich wydatkowania – gdy wydatek stanowi przysporzenie korzyści pracodawcy, to jest on pomocą de minimis, a w pozostałych przypadkach – pozapomocowym wsparciem. Dlatego do wniosku Wn-P-ZF nie dołącza się informacji o uzyskanej pomocy de minimis, a w samym wniosku – nie przedstawia żadnych danych odnoszących się do pomocy publicznej. O wydanie zaświadczenia o pomocy de minimis dla wydatków z tych środków występuje się do prezesa zarządu PFRON, a dniem uzyskania pomocy jest dzień dokonania wydatku (a nie dzień wpływu środków na rachunek bankowy ZFRON).
Kto może otrzymać
Środki, o których mowa w art. 33b u.r.o.n., może otrzymać dysponent ZFRON lub ZFA, a więc pracodawca, który ma odpowiedni status (gdy poz. 18 Wn-P-ZF = 1, 2, 3, 4, 5 lub 6), a nie utracił prawa do dysponowania zakładowym funduszem (gdy poz. 19 Wn-P-ZF = 1).
Odpowiedni status ma:
  • pracodawca prowadzący ZPCH – bez względu na to, czy jego struktura zatrudnienia odpowiada warunkom określonym w art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. a, art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b czy art. 30 ust. 2 u.r.o.n. (poz. 18 Wn-P-ZF = 1, 2 lub 3);
  • pracodawca, który utracił status zakładu pracy chronionej, a składa Wn-P-ZF w okresie pięciu lat, licząc od końca roku, w którym utracił ten status, a jednocześnie ma strukturę zatrudnienia określoną w art. 33 ust. 7b lub w art. 33 ust. 7b i art. 68gg u.r.o.n. (poz. 18 Wn-P-ZF = 4 lub 5),
  • zakład aktywności zawodowej (poz. 18 Wn-P-ZF = 6).
Zgodnie z art. 68gg u.r.o.n. okresowo – w związku z epidemią lub stanem zagrożenia epidemicznego – 25-procentowy wskaźnik, o którym mowa w art. 33 ust. 7b u.r.o.n., został obniżony i wynosi 18 proc. Zatem pracodawcy o tym wskaźniku i co najmniej 15-etatowym zatrudnieniu ogółem (ZOG) również mogą – inaczej niż w przypadku zastosowania art. 38 ust. 2a ustawy o PIT – uzyskać środki z art. 33b u.r.o.n. Dla nich poz. 18 = 5.
Dane dotyczące zmian statusu z poz. 18 (przyznanie lub utrata statusu czy wydanie decyzji, o której mowa w art. 30 ust. 2 u.r.o.n.) wykazuje się incydentalnie w poz. 41–43 Wn-P-ZF.
Natomiast utrata prawa do dysponowania ZFRON lub ZFA następuje w przypadkach skutkujących przekazaniem do PFRON niewykorzystanych środków funduszu wraz z niezamortyzowaną częścią na podstawie art. 29 ust. 3b, 3c lub 3g u.r.o.n. lub art. 33 ust. 7 i 7a u.r.o.n. (np. likwidacja czy upadłość). Wtedy poz. 19 Wn-P-ZF jest równa 0, a środki nie przysługują.
Zgodnie z art. 33b ust. 6 u.r.o.n. status dysponenta ZFRON lub ZFA ustala się według stanu istniejącego w ostatnim dniu każdego miesiąca, którego dotyczył wniosek Wn-P-ZF. Należy zwrócić uwagę na to, że ocena tego, czy wnioskodawca ma status dysponenta ZFRON lub ZFA, jest więc przeprowadzana statycznie w takim sensie, że okoliczności występujące ex post w odniesieniu do badanego dnia badania statusu – nie wpływają na tę ocenę. Jest to konstrukcja odmienna od stosowanej powszechnie w u.r.o.n. Skutkuje to przede wszystkim ograniczeniem korekt statusu (oraz ponownej oceny tego, czy środki przysługiwały wnioskodawcy) do błędów popełnionych przy wypełnianiu poz. 18 i 19 Wn-P-ZF. Nie będą tu miały znaczenia wsteczne zmiany tego statusu. Oznacza to również brak kaskadowych, negatywnych dla adresata prawa, skutków zmian statusu ex post (np. zwrot rozdysponowanych środków ZFRON, korekty wpłat na PFRON, powstanie zaległości wobec PFRON i związana z tym utrata prawa do dofinansowania, o którym mowa w art. 26a u.r.o.n.).
Takie postępowanie jest uzasadnione również na tle orzecznictwa (np. wyrok SN z 22 października 1998 r., sygn. akt III RN 62/98, uchwała NSA z 5 maja 2001 r., sygn. akt FPS 7/01), które wskazuje, że do czasu wydania decyzji stwierdzającej utratę statusu organy nie mogą dokonywać samodzielnych ustaleń co do spełniania warunków dla ZPCH, bowiem należy to do wyłącznej kompetencji podmiotu przyznającego status. Oznacza to, że do czasu wydania ww. decyzji pracodawca korzysta ze statusu (co nie uniemożliwia wspomnianym organom wystąpienia do wojewody z wnioskiem o wszczęcie postępowania ws. stwierdzenia utraty statusu). W przypadku art. 33b ust. 6 u.r.o.n. dodatkowo usztywniono tę konstrukcję. Również z tego powodu dane o zatrudnieniu w tabeli T1 Wn-P-ZF uprawdopodobniają spełnianie warunków, a niespełnienie ich wymaga od PFRON ustalenia, czy adresat ma stosowną decyzję dotyczącą statusu. [przykłady 1 i 2]

przykład 1

Nabycie statusu ZPCH…
7 czerwca 2022 r. upływa termin złożenia wniosku Wn-P-ZF za maj 2022 r. Pracodawca nabył status ZPCH w dniu 4 czerwca 2022 r. (nigdy wcześniej nie był ZPCH). Mimo że w dniu złożenia wniosku miał status dysponenta ZFRON, to nie miał go w ostatnim dniu okresu sprawozdawczego, tj. 31 maja 2022 r. Dlatego po raz pierwszy złoży wniosek za czerwiec 2022 r.

przykład 2

…i jego utrata
7 czerwca 2022 r. upływa termin złożenia Wn-P-ZF za maj 2022 r. Pracodawca utracił status ZPCH 1 września 2022 r. z mocą od 1 marca 2022 r. Wypełniając wniosek 7 czerwca 2022 r., pracodawca wie, że 31 maja 2022 r. miał status ZPCH. W poz. 18 Wn-P-ZF wpisał 1, 2 lub 3. W związku z art. 33b ust. 6 u.r.o.n. po otrzymaniu decyzji wojewody stwierdzającej utratę statusu pracodawca nie koryguje poz. 18 (na wartość 4 lub 5), ponieważ w dniu 31 maja 2022 r. jego status jako pracodawcy to pracodawca prowadzący ZPCH (a nie były ZPCH). Nie traci także prawa do otrzymanych środków, tym bardziej że jako były ZPCH i dysponent ZFRON nadal ma prawo do tych środków. ©℗
Analogicznie należy oceniać zmiany ex post poz. 19 Wn-P-ZF występujące po ostatnim dniu okresu sprawozdawczego. Należy jednak zauważyć, że w tym przypadku rzadko występują zmiany skutkujące wstecznie, a dodatkowo obowiązek wpłaty – określonej np. w art. 33 ust. 7 i 7a u.r.o.n. – występuje do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczą okoliczności powodujące obowiązek jej dokonania (np. likwidacja, ogłoszenie upadłości).
Ponadto należy odróżnić brak statusu dysponenta ZFA lub ZFRON od sposobu gospodarowania tymi funduszami. W szczególności utworzenia rachunku bankowego zakładowego funduszu ani wykonania pierwszej operacji na ZFRON lub ZFA nie można utożsamiać ze staniem się dysponentem tych funduszy. Warto też zwrócić uwagę na to, że np. ZFRON nie jest tożsamy z rachunkiem bankowym ZFRON. Na przykład w siedmiodniowym okresie, o którym mowa w art. 33 ust. 3 pkt 3 u.r.o.n., środki do przekazania na rachunek ZFRON są co do zasady środkami tego funduszu i pracodawca nie może ich w tym okresie wydatkować z naruszeniem przepisów dotyczących ZFRON. Dlatego brak rachunku ZFRON nie dowodzi nieutworzenia ZFRON. Z kolei utworzenie rachunku bankowego ZFRON potwierdza utworzenie ZFRON. Na prawo do dysponowania ZFRON i ZFA (ani na prawo do omawianych środków) nie ma również wpływu np. powstanie obowiązku wpłat z tytułu nieterminowego przekazania środków na ZFRON czy dokonywanie zwrotu całej otrzymanej kwoty środków w ramach wpłaty, o której mowa w art. 33 ust. 4c u.r.o.n.
Przyczyną korekt statusu dysponenta ZFRON lub ZFA we wniosku Wn-P-ZF pozostaje niezgodność stanu dotyczącego statusu dysponenta ze stanem faktycznym istniejącym w ostatnim dniu okresu sprawozdawczego. Przykładami błędnego wypełnienia poz. 18, 19, (41), 42 lub 43 Wn-P-ZF mogą być: błędy pisarskie, nieprawidłowe ustalenie przez były ZPCH danych dotyczących zatrudnienia ogółem i zatrudnienia osób niepełnosprawnych w tabeli T1 (odpowiednio E1+W1 oraz E2+W2) lub niedostrzeżenie upływu pięcioletniego okresu wnioskowania dla byłych ZPCH.
Ustalanie statusu wnioskodawcy na ostatni dzień okresu sprawozdawczego oznacza również, że przed tym dniem nie można złożyć wniosku Wn-P-ZF, ponieważ dotyczy on stanów zaistniałych, a nie przewidywanych.
Jak to obliczyć
Zgodnie z art. 33b ust. 1 u.r.o.n. kwota środków jest ustalana co miesiąc i jest równa iloczynowi stanu zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych dysponenta (ZON) oraz 4 proc. kwoty najniższego wynagrodzenia. Najniższe wynagrodzenie (poz. 20 Wn-P-ZF) jest równe minimalnemu wynagrodzeniu za pracę z grudnia roku poprzedzającego rok okresu sprawozdawczego z poz. 2 Wn-P-ZF. Wynika to z art. 2 pkt 1 u.r.o.n. Jeżeli np. poz. 2–1 Wn-P-ZF = 2022, to najniższe wynagrodzenie pobiera się z grudnia 2021 r. Dla wniosków za okresy sprawozdawcze przypadające w 2022 r. najniższe wynagrodzenie jest więc równe 2800 zł, a kwota 4 proc. najniższego wynagrodzenia to 112 zł (0,04 x 2800).
Zatrudnienie osób niepełnosprawnych ogółem, przez które mnoży się 4 proc. najniższego wynagrodzenia, obejmuje osoby z orzeczeniami, o których mowa w u.r.o.n. Mogą je uzyskać również obcokrajowcy i uchodźcy (orzeczenia z państw trzecich nie przekładają się na orzeczenie o stopniach niepełnosprawności). Stan ten ustala się w wartościach przeciętnych w etatach, stosując wyłączenia ze stanów zatrudnienia określone w art. 21 ust. 5 u.r.o.n. (nie stosuje się wyłączeń z ZON ze względu na narodowość lub status uchodźcy), a w przypadku dysponentów funduszu rehabilitacji – również art. 28 ust. 3 u.r.o.n. Zatem ZAZ wliczy do tego zatrudnienia tylko pracowników w rozumieniu art. 2 kodeksu pracy, a dysponenci ZFRON – pracowników i wykonawców pracy nakładczej, o których mowa w art. 28 ust. 3 u.r.o.n. Dane te wykazuje się w Wn-P-ZF w tabeli T1: pracowników w etatach – w komórce E2, a wykonawców w etatach – w komórce W2.
Załóżmy, że pracodawca zatrudnia w etatach przeciętnie miesięcznie: 100 pracowników ogółem (E1 w tabeli T1), w tym 75 niepełnosprawnych (E2 w T1) oraz 10 wykonawców pracy nakładczej (W1 w T1), w tym 10 niepełnosprawnych (W2 w T1).[przykłady 3, 4 i 5]
Weryfikacja i wpłaty
Wprawdzie wnioskowanie o środki (bez względu na wartość poz. 1 Wn-P-ZF) opiera się na danych deklarowanych przez pracodawcę, jednak nie oznacza to niesprawdzalności zgodności tych danych z rzeczywistością. Na bieżąco, przed wypłaceniem środków, sprawdzenie następuje głównie co do danych rejestrowych, a w odniesieniu do danych dotyczących zatrudnienia sprawdzenie dotyczy tylko sytuacji budzących wątpliwości, np. na tle wcześniejszych danych z INF-1. Zasadniczo jednak weryfikacja środków następuje po ich wypłaceniu. Jest tak dlatego, że nowy instrument ma być alternatywą dla wsparcia automatycznego, o którym mowa w art. 38 ust. 2 i 2a PIT, które jest weryfikowane wyłącznie ex post. W art. 33b ust. 7 u.r.o.n. przewidziano dla prezesa zarządu PFRON dwie możliwości sprawdzania, czy środki zostały udzielone zasadnie i we właściwej wysokości:
  • kontrolę, prowadzoną zgodnie z rozporządzeniem ministra pracy i polityki społecznej z 20 grudnia 2012 r. w sprawie trybu i sposobu przeprowadzania kontroli przez organy upoważnione do kontroli na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. poz. 29);
  • czynności sprawdzające prowadzone na podstawie art. 272 ordynacji podatkowej.
Jeżeli w wyniku weryfikacji ex post okaże się, że pracodawcy wypłacono zbyt wysoką kwotę, to powstaje obowiązek jej wpłaty do PFRON (art. 33b ust. 8 u.r.o.n.).
Gdy 20. dnia miesiąca następującego po ujawnieniu okaże się, że wpłata nie przekracza pięciokrotności obowiązujących w tym momencie kosztów upomnienia (obecnie jest to 5 x 16 zł = 80 zł) w postępowaniu egzekucyjnym, to potrąca się ją z wypłat środków za kolejne trzy miesiące (wykazuje się te dane w tabeli T2 w Wn-P-ZF), a kwota wpłaty w części niepotrąconej podlega niezwłocznej wpłacie na PFRON. Jeżeli wpłata jest wyższa od pięciokrotności kosztów upomnienia, deklaruje się ją w DEK-2-a lub DEK-2-b i wpłaca się ją od razu do PFRON. Wpłata ta nie obciąża ZFRON ani ZFA (zgodnie z art. 29 ust. 3a3 i art. 33 ust. 3b u.r.o.n.). [przykłady 6 i 7]
Wybory bieżące…
Generalnie nie można jednocześnie korzystać z uprawnień z art. 33b u.r.o.n. i art. 38 ust. 2 i 2a PIT. Dlatego należy zwrócić uwagę na kluczowe elementy nowego uprawnienia – tak, by wybór instrumentu uwzględniał sytuację i potrzeby pracodawcy. Pracodawca na podstawie art. 33b ust. 2 u.r.o.n. wybiera, czy do końca danego roku będzie korzystał z dotychczasowego instrumentu z uPIT, czy z nowych środków z art. 33b u.r.o.n. Oświadczenie o wyborze instrumentu składa się, zaznaczając w poz. 25 Wn-P-ZF pole „Wybieram korzystanie (…)”. Kreuje ono sytuację podatkową pracodawcy, ponieważ wybranie instrumentu z art. 33b u.r.o.n. oznacza zgodnie z art. 38 ust. 2d ustawy o PIT utratę uprawnień wynikających z art. 38 ust. 2 i 2a ustawy o PIT za okres objęty oświadczeniem. Dlatego terminu do złożenia Wn-P-ZF z tym oświadczeniem nie przywraca się, ale można go złożyć w kolejnym miesiącu. Inaczej jest w przypadku terminu do złożenia kolejnych wniosków z poz. 25 = „Korzystam (…)”, ponieważ wnioski te służą wyłącznie uruchomieniu środków i terminy te się przywraca.
Oświadczenie o wyborze instrumentu składa się w pierwszym wniosku Wn-P-ZF zwykłym za okres przypadający w danym roku (np. w Wn-P-ZF za styczeń, a nie za grudzień poprzedniego roku, złożonym 7 stycznia). Można zacząć składanie Wn-P-ZF zwykłych w dowolnym momencie w roku (np. nie można złożyć w Wn-P-ZF za lipiec 2022 oświadczenia za okres od maja 2022, ale oświadczenie w Wn-P-ZF za lipiec 2022 r., które obejmie okres od lipca do grudnia 2022 włącznie).
W celu umożliwienia wyboru instrumentu zsynchronizowano termin składania Wn-P-ZF (7. dzień miesiąca następującego po okresie sprawozdawczym) z pierwszą czynnością, którą wykonywałby pracodawca korzystający z uprawnień określonych w art. 38 ust. 2 i 2a PIT, tj. z przekazaniem na ZFRON środków pochodzących z nieodprowadzonych zaliczek PIT (7. dzień po dniu uzyskania środków z tego tytułu). Dlatego w art. 33 ust. 2 pkt 2 u.r.o.n. przesunięto dzień uzyskania środków z zaliczek PIT z dnia wypłaty wynagrodzeń na ostatni dzień miesiąca wypłaty wynagrodzeń. Jednocześnie okresem sprawozdawczym dla środków z art. 33b u.r.o.n. (poz. 2 Wn-P-ZF) jest miesiąc wypłaty wynagrodzeń, a więc, w którym pracodawca uzyskałby środki z części zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, zgodnie z art. 38 ust. 2 i 2a u.r.o.n. – gdyby z nich korzystał. Dzięki temu pierwsza czynność wykonywana przez pracodawcę korzystającego ze zwolnienia, o którym mowa w art. 38 ust. 2 i 2a ustawy o PIT, tj. przekazanie środków na ZFRON, następuje nie wcześniej od terminu złożenia wniosku Wn-P-ZF.
Przesunięcie terminu uzyskania środków z art. 38 ustawy o PIT z dnia wypłaty wynagrodzeń na ostatni dzień wypłaty wynagrodzeń usunęło problemy pracodawców wypłacających wynagrodzenia w terminie do 10. dnia następnego miesiąca i pozostających przy tym instrumencie, związane z przyporządkowaniem się do określonej grupy uprawnionych wynikających z art. 38 ust. 2a ustawy o PIT. [przykład 8]

przykład 3

Kogo wlicza się w ZPCH…
W ZPCH do ZON wlicza się pracowników i wykonawców, o których mowa w art. 28 ust. 3 u.r.o.n., dlatego jest on równy 85 etatom (75 + 10), a obecnie kwota środków w poz. 21 Wn-P-ZF to 9520 zł (tj. 0,04 x 2800 x 85). Natomiast zwolnienie z art. 38 ust. 2 u.r.o.n. byłoby naliczane od zaliczek na pit od wynagrodzeń i świadczeń 110 osób (ogółem).

przykład 4

… a kogo w ZAZ
W ZAZ do ZON wlicza się tylko pracowników, więc wynosi on 75 etatów, a obecnie kwota środków w poz. 21 Wn-P-ZF to 8400 zł (tj. 0,04 x 2800 x 75). Z kolei zwolnienie z art. 38 ust. 2 u.r.o.n. byłoby naliczane od zaliczek na PIT od wynagrodzeń i świadczeń 100 osób (ogółem).

przykład 5

…i w byłym ZPCH
W ZPCH do ZON wlicza się pracowników i wykonawców, o których mowa w art. 28 ust. 3 u.r.o.n., dlatego uwzględnia się 85 etatów (75 + 10), a obecnie kwota środków w poz. 21 Wn-P-ZF to 9520 zł (tj. 0,04 x 2800 x 85). Również zwolnienie z art. 38 ust. 2a u.r.o.n. byłoby naliczane od zaliczek na PIT od wynagrodzeń i świadczeń 85 osób niepełnosprawnych.

przykład 6

Jaka wpłata
W maju 2022 r. PFRON ujawnił różnicę środków w wysokości 1000 zł. Wpłata jest większa od pięciokrotności kosztów upomnienia z 20 czerwca 2022 r. (80 zł). W tym dniu należy ją wpłacić do PFRON.

przykład 7

Ile do potrącenia
W maju 2022 r. PFRON ujawnił różnicę środków w wysokości 80 zł. Wpłata nie przekracza pięciokrotności kosztów upomnienia z 20 czerwca 2022 r. (80 zł). Wpłatę można potrącić z wnioskowanych środków za lipiec, sierpień lub wrzesień 2022 r.

przykład 8

Zmiana terminu uzyskania środków z zatrzymanych zaliczek
Były ZPCH wypłaca wynagrodzenie do 10 maja za kwiecień i stosuje art. 38 ust. 2a PIT. Aby przyporządkować się do właściwej grupy uprawnionych, ustala wskaźnik ZON/ZOG. Zgodnie z art. 2 pkt 6 u.r.o.n. wskaźnik ten ustala się przeciętnie miesięcznie (na podstawie danych z całego miesiąca).
Przed zmianą pracodawca uzyskiwał środki z tego tytułu w dniu wypłaty wynagrodzeń (10 maja) i zgodnie z art. 33 ust. 3 pkt 3 u.r.o.n. w ciągu siedmiu dni odprowadzał część uzyskanego zwolnienia na ZFRON. Jako że wtedy nie znał jeszcze przeciętnego miesięcznego wskaźnika ZON/ZOG, nie wiedział, czy i w jakim zakresie jest uprawniony do zwolnienia określonego w art. 38 ust. 2a PIT, co generowało korekty.
Po zmianie pracodawca uzyskuje środki z tytułu zwolnień z art. 38 ust. 2a ustawy o PIT ostatniego dnia miesiąca, w którym wypłacił wynagrodzenia (31 maja). Zatem siedmiodniowy termin z art. 33 ust. 3 pkt 3 u.r.o.n. zawsze upływa w następnym miesiącu, a więc po zakończeniu okresu sprawozdawczego, za który można w sposób pewny ustalić wskaźniki, a w konsekwencji i zakres zwolnienia. ©℗
…i w okresie przejściowym
Specyficzna sytuacja występuje w 2022 r., ponieważ ustawa wprowadzająca art. 33b u.r.o.n. została opublikowana w Dzienniku Ustaw z 2022 r. pod poz. 558 i weszła w życie 10 marca 2022 r., a więc po upływie terminów składania wniosków Wn-P-ZF za styczeń i luty 2022. Dlatego przewidziano rozwiązania przejściowe – art. 5 ustawy wprowadzającej – tj. rozszerzono także na styczeń i luty 2022 okres, za który PFRON wypłaca środki, a na podstawie art. 5 ust. 2 ww. ustawy i wyznaczono termin złożenia wniosków za styczeń i luty 2022 r. na 20 kwietnia 2022 r. (a nie 7 lutego i 7 marca 2022).
Formalnie pracodawcy już skorzystali w odniesieniu do tych miesięcy z uprawnień przewidzianych w art. 38 ust. 2 i 2a ustawy o PIT, ponieważ nie mogli z nich nie skorzystać bez narażania się na obowiązki wpłat na PFRON, o których mowa w art. 33 ust. 4a w zw. z art. 33 ust. 3 pkt 3 u.r.o.n. i art. 38 ust. 2 ustawy o PIT. Zważywszy na to, że adresat prawa nie może być chwytany w pułapki prawne, ani nie wolno mu oferować uprawnień, z których w praktyce nie może skorzystać, nie można również w sposób dorozumiany w drodze interpretacyjnej rozciągać działania art. 33b ust. 2 u.r.o.n. na okresy objęte szczególną regulacją art. 5 ustawy wprowadzającej. Dlatego do wyboru środków za styczeń i luty 2022 r. nie stosuje się wprost art. 33b ust. 2 u.r.o.n. (a w konsekwencji i art. 38 ust. 2d ustawy o PIT). Nie oznacza to jednak podwójnego finansowania tego samego celu, ponieważ art. 33b u.r.o.n. i art. 38 ust. 2 i 2a ustawy o PIT nie mają wspólnego przedmiotu finansowania.
Należy zauważyć, że art. 5 ustawy wprowadzającej nie dotyczy środków za marzec 2022 r. (termin składania wniosków za marzec 2022 przypadał 7 kwietnia 2022 r., a więc po wejściu w życie art. 33b u.r.o.n.), a przez to okres ten nie jest objęty regulacją przejściową. Dlatego stosuje się tu wprost art. 33b ust. 2 u.r.o.n. Zatem w razie wcześniejszego skorzystania z uprawnienia z art. 38 ust. 2 lub 2a ustawy o PIT należy albo rozpocząć korzystanie z art. 33b u.r.o.n. od kwietnia 2022 r., albo dokonać zwrotów odwracających skorzystanie ze wspomnianych uprawnień określonych w ustawie o PIT. ©℗