Nowe przepisy gwarantują uproszczoną ścieżkę podejmowania pracy przez Ukraińców. Wystarczy, że pracodawca, który chce zatrudnić pracownika zza wschodniej granicy, powiadomi o tym fakcie urząd pracy w ciągu 14 dni
Tysiące ukraińskich uciekinierów, którzy przybyli do Polski, poszukują pracy. Specjalna ścieżka ich zatrudniania została określona w specustawie z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583).
Czy ukraińscy uciekinierzy mogą podjąć pracę w Polsce?
Nie ma żadnych przeszkód, aby Ukraińcy, którzy przybyli do Polski, uciekając przed wojną, mogli podjąć tu zatrudnienie. Specustawa wskazuje, kto może pracować w Polsce na uproszczonych zasadach. Wynika z niej, że obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku gdy:
- jego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 specustawy lub
- jest obywatelem Ukrainy przebywającym legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Oznacza to, że na podstawie tych przepisów pracować w Polsce mogą zarówno Ukraińcy, którzy otrzymali prawo do legalnego pobytu, przekraczając granicę od 24 lutego 2022 r., oraz pozostali, którzy zgodnie z prawem przebywają już na terytorium Rzeczypospolitej na mocy innych tytułów pobytowych.
Czy trzeba ubiegać się o zezwolenie na zatrudnienie ukraińskiego pracownika?
W przypadku ukraińskich uciekinierów nie jest wymagane np. zezwolenie na pracę. Wystarczy, jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę pracodawcy. Takie zgłoszenie należy wysłać w ciągu 14 dni od jej podjęcia, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego: praca.gov.pl. W powiadomieniu o powierzeniu pracy Ukraińcowi pracodawca musi przekazać m.in. informacje o: firmie, pracowniku czy rodzaju zawartej umowy (patrz: ramka). Niewypełnienie tych warunków oznacza brak możliwości wykonywania pracy bez zezwolenia.
Skąd pracodawca ma wiedzieć, że Ukrainiec, który uciekł do Polski przed wojną, przebywa w Polsce legalnie?
Jak informowali przedstawiciele rządu, dzięki specustawie wystarczy pieczątka o przekroczeniu ukraińsko-polskiej granicy po 24 lutego 2022 r. w paszporcie, aby korzystać z otwartego dostępu do rynku pracy. Stempel daje także prawo do legalnego pobytu w Polsce przez 18 miesięcy od 24 lutego 2022 r. Zatem najlepiej byłoby, gdyby obywatel Ukrainy miał taką pieczęć w dokumencie. Jeżeli natomiast z różnych przyczyn jej nie ma, to powinien się zarejestrować. Warto też, aby osoba starająca się o pracę zwróciła się do gminy o wydanie numeru PESEL. Wówczas oświadczy, pod groźbą odpowiedzialności karnej, że przyjechała z Ukrainy do Polski po 24 lutego 2022 r., a spełnienie tych warunków zapewnia jej prawo do legalnego pobytu. Rejestracja ruszyła wczoraj.
Czy obywatele innych państw, którzy również uciekli do Polski przed wojną, mogą skorzystać z uproszczonego trybu zatrudniania?
Co do zasady nowe rozwiązanie dotyczy obywateli ukraińskich, którzy uciekli do Polski przed wojną, oraz tych przebywających tu legalnie. Cudzoziemców innych narodowości, którzy mają prawo do legalnego pobytu w Polsce, można zatrudniać na podstawie do tej pory obowiązujących przepisów. Przykładowo obywateli Białorusi (ale też np. Rosji, Mołdawii, Gruzji) obowiązuje uproszczona procedura oświadczeniowa. Pozwala na zatrudnianie pracownika nawet przez dwa lata, a załatwienie formalności związanych z legalizacją pracy trwa do siedmiu dni.
Co będzie z ukraińskimi pracownikami, którzy już pracowali w Polsce, a kończą im się tytuły pobytowe?
Na rozwiązaniach specustawy skorzystają także oni. Artykuł 42 szczegółowo wskazuje, jakie dokumenty zostaną automatycznie przedłużone. Przykładowo, jeżeli ostatni dzień okresu pobytu obywatela Ukrainy w Polsce na podstawie wizy krajowej przypada w okresie od 24 lutego 2022 r., to okres ważności tej wizy ulega przedłużeniu z mocy prawa do 31 grudnia 2022 r. Podobnie w przypadku zezwoleń czasowych. Natomiast w przypadku kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości obywatela Ukrainy czy wiz Schengen wydanych obywatelom Ukrainy, ulega on przedłużeniu z mocy prawa o 18 miesięcy.
Te osoby również będą mogły dalej legalnie pracować w Polsce, skoro ich prawo do legalnego pobytu w Polsce zostało przedłużone.
Czy firma będzie mogła zatrudnić jedynie określoną liczbę pracowników z Ukrainy?
Na razie takich limitów nie ma. Jednak w specustawie znajduje się możliwość wydania rozporządzenia, w którym określona zostanie liczba Ukraińców, którym pracodawca może powierzyć wykonywanie pracy, ustalona w stosunku do liczby wszystkich zatrudnionych. Resort będzie kierować się przy tym względami bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego, ochroną lokalnych rynków pracy oraz zasadą komplementarności zatrudnienia cudzoziemców w stosunku do obywateli polskich.
Czy Ukrainiec może zarejestrować się jako bezrobotny?
Obywatel Ukrainy ma taką możliwość - może się zarejestrować oraz zostać uznany za osobę bezrobotną albo poszukującą pracy. Do obywateli Ukrainy nie będzie stosowane kryterium wieku - 60 lat w przypadku kobiet i 65 - mężczyzn. Oznacza to, że również osoby starsze będą mogły się rejestrować.
Czy obywatel Ukrainy może założyć w Polsce własną firmę?
Specustawa daje możliwość zakładania firm przez ukraińskich obywateli. Będą mieli możliwość prowadzenia własnych działalności na zasadach obowiązujących obywateli polskich. Uprawnienie to jednak będzie przysługiwało pod warunkiem uzyskania przez nich numeru PESEL. Z uzasadnienia ustawy wynika, że ten warunek został wprowadzony w celu zapewnienia bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Wczoraj ruszyła w gminach rejestracja Ukraińców, którzy chcą go otrzymać. Prawo do prowadzenia własnej działalności gospodarczej powiązane jest z legalnym pobytem w Polsce. W przypadku utraty prawa do legalnego pobytu na terytorium RP przedsiębiorca z Ukrainy zostanie wykreślony z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. ©℗
opinia
Ukraińcy również mogą liczyć na pomoc PIP
Uchodźcy z Ukrainy potrzebują natychmiastowej pomocy, nie tylko materialnej, lecz także w wymiarze prawnym. W trybie pilnym przygotowaliśmy materiały informacyjne zawierające podstawowe dane o zasadach wykonywania legalnej pracy na terytorium Polski, ze szczególnym uwzględnieniem nowych regulacji o uproszczonym trybie podejmowania zatrudnienia zawartych w specustawie. Przypominam też, że Państwowa Inspekcja Pracy pomaga pracującym cudzoziemcom (tak jak obywatelom polskim). W razie problemów z pracą wykonywaną w Polsce mogą uzyskać bezpłatną poradę prawną. Warto podkreślić, że porady z zakresu legalności zatrudnienia obywateli Ukrainy są udzielane także w języku ukraińskim pod numerami telefonów dostępnymi na stronie internetowej PIP. W ubiegłym roku w ramach infolinii dla cudzoziemców udzielono ponad 5 tys. konsultacji. Zatrudnieni obcokrajowcy mogą też złożyć skargę na pracodawcę naruszającego przepisy, przy czym przyjmujemy też te sporządzone w języku obcym, np. ukraińskim. not. ŁG ©℗
Niezbędne dane
Pracodawca w powiadomieniu o powierzeniu pracy Ukraińcowi musi przekazać informacje o:
1) podmiocie powierzającym wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy:
a) nazwę albo imię (imiona) i nazwisko,
b) adres siedziby albo miejsca zamieszkania,
c) numer telefonu lub adres poczty elektronicznej o charakterze służbowym,
d) numer identyfikacyjny NIP i REGON - w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą albo numer PESEL - w przypadku osoby fizycznej,
e) numer wpisu do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia - w przypadku podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy, który prowadzi agencję zatrudnienia świadczącą usługi pracy tymczasowej,
f) symbol PKD oraz opis wykonywanej działalności związanej z pracą obywateli Ukrainy;
2) dane osobowe obywatela Ukrainy:
a) imię (imiona) i nazwisko,
b) datę urodzenia,
c) płeć,
d) obywatelstwo,
e) rodzaj, numer i serię dokumentu podróży lub innego dokumentu stwierdzającego lub pozwalającego ustalić tożsamość oraz państwo, w którym wydano ten dokument,
f) numer PESEL - o ile został nadany;
3) rodzaj umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy,
4) stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy,
5) miejsce wykonywanej pracy. ©℗