W związku z trwającą na Ukrainie wojną, ustawą z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, wprowadzone zostały przepisy szczególne, które ułatwiają obywatelom tego kraju legalny pobyt i pracę w Polsce. Na czym polega ogólny dostępu do rynku pracy dla obywateli Ukrainy.

Kto może legalnie pracować w Polsce

W Polsce może pracować obywatel Ukrainy, który:

  • przebywa legalnie w Polsce i ma ważny tytuł pobytowy albo
  • przybył legalnie na terytorium Polski od 24 lutego 2022 roku, bezpośrednio z terenu Ukrainy i deklaruje zamiar pozostania w Polsce.

Podstawa prawna zatrudnienia

Obywatela Ukrainy można zatrudnić na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia.

Ważne. Tytuł pobytowy to dokument, która uprawnia do pobytu na terytorium Polski lub innego kraju Unii Europejskiej. Może to być zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt czasowy, paszport w przypadku wjazdu i pobytu na terytorium Polski w ruchu bezwizowym czy zaświadczenie o korzystaniu z ochrony czasowej wydane przez Urząd do Spraw Cudzoziemców.

Ochrona czasowa obywateli Ukrainy

Obywatele Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy od 24 lutego 2022 roku, korzystają z ochrony czasowej.

Ich pobyt jest legalny przez 18 miesięcy licząc od 24 lutego 2022 roku (niezależnie od daty rzeczywistego przekroczenia granicy), czyli do 23 sierpnia 2023 roku.

Termin, do którego obywatelom Ukrainy przysługuje prawo wjazdu do Polski od 24 lutego 2022 roku na szczególnych zasadach, zostanie określony w odrębnych przepisach.

Zgodnie z ustawą z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa przez obywatela Ukrainy rozumie się także małżonka obywatela Ukrainy, który nie ma obywatelstwa ukraińskiego, o ile przybył na terytorium Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa. Taka osoba będzie przebywać legalnie w Polsce i w związku z tym przysługuje jej prawo do legalnego zatrudnienia na podstawie zgłoszenia złożonego przez pracodawcę.

Jak potwierdzić legalność wjazdu do Polski

Osoby z Ukrainy, które przybyły do Polski od 24 lutego 2022 roku i chcą legalnie przebywać w Polsce, powinny mieć stempel w paszporcie lub innym dokumencie podróży, umieszczony przez polską Straż Graniczną. Stempel potwierdza legalne przekroczenie granicy wraz ze wskazaniem daty.

Uwaga. Obywatel Ukrainy, który:

  • przybył do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa;
  • posiada Kartę Polaka i przybył na terytorium Polski w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy - ale jego wjazd nie został zarejestrowany przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej, powinien złożyć wniosek o nadanie numeru PESEL nie później niż 60 dni od dnia wjazdu do Polski. Pobyt w Polsce zostanie zarejestrowany i będzie legalny.

Jak obywatel Ukrainy ma uzyskać PESEL

Obywatel Ukrainy, który legalnie wjechał do Polski otrzyma PESEL po złożeniu wniosku w dowolnym urzędzie gminy na terytorium Polski. Wniosek może wypełnić wnioskodawca albo pracownik urzędu na podstawie danych podanych przez wnioskodawcę.

Wniosek trzeba:

  • własnoręcznie podpisać
  • złożyć na piśmie w urzędzie gminy
  • złożyć osobiście.

Wniosek o nadanie numeru PESEL zawiera między innymi:

  • imię (imiona) i nazwisko,
  • nazwisko rodowe,
  • obywatelstwo,
  • numery PESEL rodziców, o ile zostały nadane i są znane,
  • datę, miejsce i kraj urodzenia,
  • płeć,
  • datę wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
  • datę złożenia wniosku,
  • adnotację o tym, czy odciski palców zostały pobrane.

Jeżeli obywatel Ukrainy chce założyć profil zaufany, musi podać we wniosku o nadanie numeru PESEL:

  • adres poczty elektronicznej
  • numer telefonu komórkowego
  • zgodę na wprowadzenie danych do rejestru danych kontaktowych osób fizycznych
  • zgodę na potwierdzenie profilu zaufanego.

Profil zaufany to bezpłatne narzędzie, dzięki któremu można:

  • potwierdzić swoją tożsamość w systemach elektronicznej administracji;
  • podpisać dokument podpisem zaufanym.

Profil służy tylko do kontaktów z administracją publiczną, czyli urzędami lub ministerstwami.

Zatrudnienie na podstawie stempla

Nowe zasady zatrudniania obywateli Ukrainy dotyczą również osób, które jeszcze nie mają tytułu pobytowego, ale przed 24 lutego 2022 roku rozpoczęły procedurę uzyskania takiego tytułu.

Uchodźcy z Ukrainy w Polsce. Odpowiadamy na pytania o pobyt, procedury i świadczenia
Uchodźcy z Ukrainy w Polsce. Odpowiadamy na pytania o pobyt, procedury i świadczenia

Zobacz również

Ich pobyt na terytorium Polski jest legalny od dnia złożenia wniosku:

  • o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy;
  • o przedłużenie wizy Schengen lub wizy krajowej;
  • o udzielenie zezwolenia na pobyt stały i zgody na pobyt rezydenta; długoterminowego UE
  • do dnia, w którym decyzja w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy stanie się ostateczna.

W takim wypadku wojewoda umieszcza w dokumencie podróży obywatela Ukrainy odcisk stempla potwierdzającego złożenie wniosku:

  • o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy,
  • o przedłużenie wizy Schengen
  • lub wizy krajowej
  • albo wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt stały lub pobyt rezydenta długoterminowego UE.

Taki odcisk jest również tytułem pobytowym.

Do kiedy ważne są tytuły pobytowe

Jeżeli ostatni dzień legalnego pobytu obywatela Ukrainy w Polsce na podstawie:

  • wizy krajowej
  • zezwolenia na pobyt czasowy
  • – przypada w okresie od 24 lutego 2022, okres ważności tych tytułów pobytowych ulega przedłużeniu do 31 grudnia 2022 roku.

Jeżeli ostatni dzień legalnego pobytu obywatela Ukrainy w Polsce na podstawie:

  • wizy Schengen wydanej przez organ polski;
  • wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen;
  • na podstawie dokumentu pobytowego, o którym mowa w artykule 1 ust. 2 lit. a Rozporządzenia Rady (WE) nr 1030/2002 wydanego przez inne państwo obszaru Schengen, albo innego dokumentu pobytowego wydanego przez organ tego państwa, uprawniającego do podróży po terytorium innych państw obszaru Schengen;
  • w ramach ruchu bezwizowego

– przypada w okresie od 24 lutego 2022 roku, a pobyt ten rozpoczął się przed tym dniem, jego pobyt uznaje się za legalny przez okres 18 miesięcy.

Dokument pobytowy, o którym mowa w Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1030/2002 oznacza upoważnienie wydane przez władze danego państwa członkowskiego Unii Europejskiej zezwalające obywatelowi państwa trzeciego na legalny pobyt na danym terytorium, z wyjątkiem:

  • wiz;
  • zezwoleń wydanych do czasu rozpatrzenia wniosku o dokument pobytowy lub wniosku o azyl;
  • upoważnień na okres pobytu nieprzekraczający sześciu miesięcy, wydanych przez państwa członkowskie niestosujące przepisów art. 21 Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen z 14 czerwca 1985 roku.

Jeżeli ostatni dzień okresu ważności:

  • kart pobytu;
  • polskich dokumentów tożsamości obywatela Ukrainy;
  • dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany”

– wydanych obywatelom Ukrainy przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 roku, ulega on przedłużeniu o okres 18 miesięcy.

Jak zatrudnić legalnie obywatela Ukrainy

Można zatrudnić legalnie obywatela Ukrainy lub małżonka obywatela Ukrainy, o ile jego pobyt na terytorium jest legalny.

Wystarczy poinformować powiatowy urząd pracy - właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania pracodawcy - w ciągu 14 dni od daty pojęcia pracy przez obywatela Ukrainy. Należy to zrobić elektronicznie, na portalu praca.gov.pl

Ta procedura dotyczy zarówno obywateli Ukrainy, którzy wjechali do Polski 24 lutego 2022 roku lub później, jak i osób, które przebywają legalnie w Polsce na innej podstawie, na przykład zezwolenia na pobyt czasowy.

Ważne. Pracownik z Ukrainy zatrudniony na podstawie zgłoszenia do powiatowego urzędu pracy może swobodnie zmienić pracodawcę. W okresie 18 miesięcy licząc od 24 lutego 2022 roku może pracować na podstawie ogólnego dostępu do rynku pracy dla obywateli Ukrainy.

Co trzeba podać w zgłoszeniu do urzędu pracy

W zgłoszeniu podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy do powiatowego urzędu pracy należy podać:

  • informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi;
  • dane osobowe cudzoziemca;
  • informacje dotyczące wykonywanej pracy.
  • Informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi:
  • nazwę albo imię (imiona) i nazwisko;
  • adres siedziby albo miejsca zamieszkania;
  • numer telefonu lub adres poczty elektronicznej o charakterze służbowym;
  • numery identyfikacyjne NIP i REGON – w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, albo numer PESEL – w przypadku osoby fizycznej;
  • numer wpisu do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia – w przypadku podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, który prowadzi agencję zatrudnienia świadczącą usługi pracy tymczasowej;
  • symbol PKD oraz opis wykonywanej działalności związanej z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pracę.

Dane osobowe cudzoziemca:

  • imię (imiona) i nazwisko;
  • datę urodzenia;
  • płeć;
  • obywatelstwo;
  • rodzaj, numer i serię dokumentu podróży lub innego dokumentu stwierdzającego lub pozwalającego ustalić tożsamość oraz państwo, w którym wydano ten dokument;
  • numer PESEL – o ile został nadany.

Informacje dotyczące wykonywanej pracy:

  • rodzaj umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy;
  • stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy;
  • miejsce wykonywanej pracy.

Uwaga! Jeśli pracodawca już wcześniej zatrudniał lub zatrudnia pracownika – obywatela Ukrainy, to nie musi w żaden sposób potwierdzać legalności jego pracy. Jeśli ten pracownik będzie chciał zmienić pracodawcę, nie potrzebuje ani zezwolenia na pracę ani oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi.