W jakiej wysokości należy wypłacić nauczycielowi pensję za okres kwarantanny w czasie ferii? Czy w trakcie zawieszenia w pełnieniu obowiązków można otrzymywać wynagrodzenie poniżej minimalnego? Na jakich zasadach wyznacza się urlop zdrowotny osobie, która wybiera się na emeryturę? Kto może otrzymać trzynastkę mimo nieprzepracowania sześciu miesięcy?

Podczas ferii zimowych nauczycielka została skierowana na kwarantannę. W jakiej wysokości w tym czasie należy się jej wynagrodzenie?
Kwarantanna stanowi usprawiedliwioną nieobecność w pracy i jest traktowana na równi ze zwolnieniem lekarskim. Powoduje ona, że urlop wypoczynkowy nauczycielki w okresie ferii szkolnych nie może się rozpocząć, a rozpoczęty ulega przerwaniu. Za ten okres nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie, o którym mowa w art. 92 kodeksu pracy (dalej: k.p.) albo świadczenie pieniężne z tytułu choroby. Obecnie informacja o przebywaniu na kwarantannie jest znana pracodawcy z uwagi na jej zamieszczenie w systemie PUE ZUS.
Dyrektor szkoły wiedząc, że pracownik jest na kwarantannie, ma też świadomość, że wystąpiły okoliczności wymienione w art. 165 pkt 2 k.p. oraz art. 166 pkt 2 k.p. (t.j., że są powody przesunięcia urlopu z powodu niemożności jego wykorzystania). Nie może on przyjąć rezygnacji nauczycielki z kwarantanny i umożliwić jej korzystania z wypoczynku z prawem do wynagrodzenia urlopowego w wysokości 100 proc., ponieważ ustawodawca zobowiązuje go do udzielenia urlopu wypoczynkowego w późniejszym terminie. W przypadku nauczycielki szkoły feryjnej będzie to dotyczyło ustalenia prawa do urlopu uzupełniającego po zakończeniu ferii letnich (art. 66 ust. 1 Karty nauczyciela; dalej: KN).
Zgodnie z art. 4hb ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: specustawa o COVID-19) za okres nieświadczenia pracy w trakcie kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych przysługuje wynagrodzenie, o którym mowa w art. 92 k.p. albo świadczenie pieniężne z tytułu choroby. Stosownie do art. 92 k.p. za czas niezdolności do pracy wskutek odosobnienia w związku z chorobą zakaźną ‒ trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej do 14 dni – pracownik zachowuje prawo do 80 proc. wynagrodzenia.
Wyjątek mógłby dotyczyć zdalnego podjęcia pracy przez nauczycielkę w czasie urlopu za zgodą dyrektora, ale tylko w zakresie i okresie wymienionym w art. 64 ust. 2 KN w zw. z art. 4h i 4ha specustawy o COVID-19. Wówczas przysługiwałoby jej 100 proc. wynagrodzenia za wykonaną pracę, nie dłużej niż za 7 dni (art. 64 ust. 2 KN, art. 80 k.p.). Ewentualnie nauczycielce mogłoby przysługiwać świadczenie chorobowe w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, jeśli jest w ciąży.
Nauczycielka skierowana na kwarantannę, która nie wykorzystała z tego powodu urlopu wypoczynkowego, będzie miała prawo do odebrania go pod warunkiem, że nie wykorzysta co najmniej 8 tygodni urlopu w roku kalendarzowym (art. 66 ust. 1 KN).
Podstawa prawna
• art. 4h, 4ha i 4hb ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 290)
• art. 80, art. 92, art. 165 pkt 2, art. 166 pkt 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162)
• art. 66 ust. 1, art. 64 ust. 2 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762)
• art. 6 ust. 2 pkt 1a w zw. z art. 11 ust. 2 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133; ost.zm. Dz.U. poz. 1621)
• par. 7 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 861; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 210)
Nauczyciel dopuścił się agresywnego zachowania wobec uczniów. Zostało wobec niego wszczęte postępowanie dyscyplinarne. W związku z tym jest zawieszony w pełnieniu obowiązków i ma otrzymać wynagrodzenie o 50 proc. niższe. Czy może dostać pensję w niższej wysokości niż obecne wynagrodzenie minimalne?
Obniżenie pensji przewiduje art. 85u Karty nauczyciela (dalej: KN). Przepis ten stanowi, że wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków może ulec zmniejszeniu, a tymczasowo aresztowanego ulega zmniejszeniu najwyżej do połowy, w zależności od stanu rodzinnego nauczyciela, począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zawieszenie. Przy czym zgodnie z art. 85t KN w zależności od okoliczności zawieszenie może być obligatoryjne lub fakultatywne – pozostające w decyzji dyrektora szkoły wobec nauczyciela lub organu prowadzącego szkołę wobec nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły.
Podkreślić zatem należy, że ani z art. 85u, ani z art. 85t KN nie wynika dla nauczyciela gwarancja otrzymywania wynagrodzenia minimalnego. Jedyną granicą obniżki zarobku jest połowa wynagrodzenia zasadniczego. Przepisy pozbawiają nauczyciela także dodatków. W myśl art. 85u KN w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków nie przysługują dodatki oraz wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe. W kontekście tej regulacji Sąd Najwyższy w wyroku z 23 maja 2019 r. (sygn. akt III PK 72/18) podał, że przepisy prawa pracy nie dopuszczają wyjątków w przyznawaniu prawa do wynagrodzenia za pracę w godzinach ponadwymiarowych lub nadliczbowych, których pracownik nie przepracował z jakichkolwiek przyczyn. Elementy te są zmiennymi składnikami płacy pracowniczej, a uzależnione są zawsze od efektywnego wykonania pracy ponadwymiarowej lub w godzinach nadliczbowych. Co więcej, SN zauważył, że wynagrodzenie za pracę w godzinach ponadwymiarowych, których nauczyciel nie przepracował z powodu zawieszenia go w pełnieniu obowiązków, nie może być zwrócone w przypadku umorzenia postępowania dyscyplinarnego lub karnego albo wydania orzeczenia lub wyroku uniewinniającego. Zgodnie bowiem z art. 85u ust. 4 KN, jeżeli postępowanie karne lub postępowanie dyscyplinarne zakończy się umorzeniem z braku dowodów winy albo wydaniem wyroku lub orzeczenia uniewinniającego, nauczycielowi oraz nauczycielowi pełniącemu funkcję dyrektora szkoły należy zwrócić zatrzymane kwoty wynagrodzenia.
Podstawa prawna
• art. 85t oraz 85u ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762)
Nauczycielce udzielono urlopu dla poratowania zdrowia na podstawie orzeczenia lekarskiego do 31 maja 2022 r., bo na początku czerwca 2022 r. odchodzi ona na emeryturę. Czy właściwie został wyznaczony jej urlop zdrowotny?
Tak, urlop dla poratowania zdrowia został prawidłowo wyznaczony. Zgodnie z art. 73 ust. 2 Karty nauczyciela (dalej: KN) nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, urlop dla poratowania zdrowia nie może być udzielony na okres dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nabywa on uprawnienia emerytalne. Wskazać należy, że Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z 27 września 2018 r. (sygn. akt VIII Pa 160/18) stwierdził, że jeżeli celem urlopu dla poratowania zdrowia jest odzyskanie przez nauczyciela pełnej zdolności do pracy, to zastosowanie tej instytucji traci sens, gdy nabywa on prawo do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Dlatego okres udzielenia urlopu jest z mocy art. 73 ust. 2 KN ograniczony końcową datą miesiąca poprzedzającego miesiąc nabycia przez nauczyciela uprawnień emerytalnych, a pracodawca nie ma obowiązku udzielenia tego urlopu nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć i mającemu stwierdzone prawo do emerytury.
Podstawa prawna
• art. 73 ust. 2 ustawy z 26 stycznia 1982 r. ‒ Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762)
Podczas urlopu rodzicielskiego nauczycielka ma zamiar zawrzeć umowę zlecenia w szkole, w której jest zatrudniona. Czy może ona podjąć pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej?
Nauczycielka korzystająca z urlopu rodzicielskiego może w trakcie tego urlopu podjąć zatrudnienie na podstawie umowy cywilnoprawnej, i to na rzecz zarówno swojego pracodawcy, jak i innego podmiotu. Przyznać jednak należy, że kwestii tej Karta nauczyciela (dalej: KN) wprost nie reguluje. Na mocy art. 91c ust. 1 KN należy zastosować przepisy kodeksu pracy (dalej: k.p.). Zgodnie z art. 1821e par. 1 k.p. pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Regulacja ta dotyczy wyłącznie wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę i to tylko u własnego pracodawcy. Nie pokrywa się więc z okolicznościami wynikającymi z pytania, jednak art. 1821e par. 1 k.p. może zostać pomocniczo wykorzystany, gdyż z przepisu tego wynika, że ustawodawca nie zakazał co do zasady wykonywania pracy przez pracownika korzystającego z urlopu rodzicielskiego. Biorąc dodatkowo pod uwagę, że nie ma przepisu zakazującego nauczycielowi korzystającemu z urlopu rodzicielskiego podjęcia zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych, należy stwierdzić, że pedagog korzystający z urlopu rodzicielskiego może w jego trakcie podjąć zatrudnienie na podstawie umowy cywilnoprawnej, i to zarówno na rzecz swojego pracodawcy, jak i na rzecz innego podmiotu. W takiej sytuacji nie będzie miał zastosowanie art. 1821f k.p. przewidujący wydłużenie okresu urlopu rodzicielskiego.
Podstawa prawna
• art. 1821e par. 1, art. 1821f ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162)
• art. 91c ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. ‒ Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762)
Od 1 września 2021 r. nauczycielka została zatrudniona na czas określony do 31 sierpnia 2022 r. Czy należy się jej trzynastka za rok 2021?
Tak, nauczycielka nabyła uprawnienie do trzynastki za 2021 r. Zgodnie z art. 48 Karty nauczyciela nauczycielowi przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (dalej: u.d.w.r.). Z kolei na podstawie art. 2 ust. 1 u.d.w.r. pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Natomiast w myśl art. 2 ust. 2 u.d.w.r. pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem że okres ten wynosi co najmniej sześć miesięcy. Zatem co do zasady pracownik, który nie przepracował w ciągu roku kalendarzowego co najmniej sześciu miesięcy, nie nabywa prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Zasada ta dotyczy również nauczycieli. Jednak art. 2 ust. 3 u.d.w.r. przewiduje wyjątki od powyższej zasady. Jeden z tych wyjątków znajduje zastosowanie w omawianym przypadku. Zgodnie z art. 2 ust. 3 pkt 1 u.d.w.r. przepracowanie co najmniej sześciu miesięcy warunkujących nabycie prawa do wynagrodzenia rocznego nie jest wymagane w przypadku nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem zgodnie z organizacją pracy szkoły.
Podstawa prawna
• art. 48 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762)
• art. 2 ust. 3 pkt 1 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1872)