Na jakich zasadach jest przyznawany dodatek dla opiekuna stażu, gdy osoba go odbywająca jest na długotrwałym zwolnieniu lekarskim? Kiedy umowa na zastępstwo nie ulega przedłużeniu do dnia porodu? Czy wynagrodzenie za zajęcia wspomagające należy wliczyć do podstawy nagrody jubileuszowej? W jakich przypadkach nauczyciel może odmówić zastępstwa za nieobecnego kolegę?
Nauczycielowi jest wypłacany dodatek funkcyjny za wykonywanie obowiązków opiekuna stażu. Osoba odbywająca staż przedstawiła jednak zwolnienie lekarskie związane z ciążą. Czy w tej sytuacji opiekunowi stażu przysługuje dodatek funkcyjny? Czy organ prowadzący w regulaminie wynagradzania może wskazać, że wystąpienie tej okoliczność pozbawia nauczyciela tego dodatku?
Opiekunowi stażu przysługuje dodatek funkcyjny nawet w trakcie nieobecności nauczyciela odbywającego staż. Utraty tego uprawnienia nie przewiduje ani ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (dalej: KN), ani rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy. Dodatek funkcyjny dla nauczyciela jest mu wypłacany w związku z powierzeniem mu określonej funkcji. W konsekwencji dopiero formalne jej pozbawienie uzasadnia wstrzymanie wypłacania tego składnika wynagrodzenia. Przy czym odwołanie powinno nastąpić w tym samym trybie co powołanie nauczyciela do pełnienia danej funkcji. Pogląd taki potwierdza wyrok WSA we Wrocławiu z 28 sierpnia 2012 r. (sygn. akt IV SA/Wr 732/11), w którym sąd podał, że dodatek funkcyjny przysługuje nauczycielowi będącemu opiekunem stażu już z samego tytułu pełnienia tej funkcji, a organ prowadzący nie jest upoważniony do ustalenia w regulaminie wynagradzania, że dodatek ten przysługuje tylko za dni rzeczywistego sprawowania funkcji. W związku z tym za okres, przez który nauczyciel nie był pozbawiony przez dyrektora funkcji opiekuna stażu, przysługuje mu dodatek mimo nieobecności nauczyciela odbywającego staż. Wskazać należy, że nieobecności tego nauczyciela w pracy – obejmujące nieprzerwane zwolnienia lekarskie przekraczające miesiąc, urlopy związane z rodzicielstwem lub nieprzerwane niezdolności do pracy i następujące bez przerw takie urlopy nieprzekraczające łącznie 1 roku i 6 miesięcy – wydłużają staż na podstawie art. 9d ust. 5 i 5a KN. W związku z tym w czasie ich trwania dyrektor szkoły mógł pozbawić funkcji opiekuna stażu i powierzyć ją ponownie po powrocie nauczyciela do pracy. Wówczas dodatek funkcyjny byłby wypłacany tylko za okresy pełnienia (powierzenia) tej funkcji. Jeśli natomiast funkcja nie została odebrana, to dodatek powinien być wypłacany opiekunowi stażu za czas zwolnień lekarskich, urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego i wypoczynkowego nauczyciela odbywającego staż.
A co do drugiego pytania, należy wskazać, że organ prowadzący nie może określić w regulaminie wynagradzania sytuacji i przypadków, kiedy dodatki funkcyjne nie przysługują. Z orzecznictwa wynika, że treść art. 30 ust. 6 pkt 1 KN jasno wskazuje, że rada gminy określa wysokość stawek dodatków, o których mowa w ust. 1 pkt 2 (tj. za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego, w tym z tytułu sprawowania funkcji wychowawcy klasy oraz za warunki pracy) oraz szczegółowe warunki przyznawania tych dodatków. W normatywnym pojęciu „warunków przyznawania dodatków” w żaden sposób nie mieści się uprawnienie do określania przez radę gminy jakichkolwiek warunków utraty tych dodatków, bądź też ich nieprzyznawania (por. rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Wielkopolskiego z 11 marca 2021 r., nr KN-I.4131.1.131.2021.23). WSA w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z 18 stycznia 2018 r. (sygn. akt II SA/Go 1146/17) zauważył, że ze sformułowania „szczegółowe warunki przyznawania dodatków”, które jest zawarte w art. 30 ust. 6 pkt 1 KN, nie sposób wywodzić kompetencji organu prowadzącego szkołę do wskazywania sytuacji, w których dodatki, o jakich mowa w art. 30 ust. 1 pkt 2 KN, będą albo nie będą przysługiwały. Rada nie posiada również kompetencji do dookreślania tych regulacji. Czyniąc to, wkracza tym samym w uregulowania wynikające z ustawy.
Podstawa prawna
• art. 30 ust. 1 pkt 2, ust. 6 pkt 1 ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762)
• par. 5 rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 416; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 787)
Na czas nieobecności nauczyciela w szkole w okresie korzystania z urlopu dla poratowania zdrowia (od 1 września 2021 r. do 31 grudnia 2021 r.) dyrektor zatrudnił osobę na zastępstwo. Okazało się, że pracownica ta jest w ciąży. Czy umowę z nią należy przedłużyć do dnia porodu, czy w związku z zatrudnieniem w celu zastępowania nauczyciela umowa ta się rozwiązuje wraz ze wskazanym w niej terminem?
We wskazanych okolicznościach nauczycielka została zatrudniona w celu zastępstwa nieobecnego pedagoga. Zatem umowa okresowa nie ulegnie przedłużeniu do dnia porodu i rozwiąże się z dniem powrotu do pracy nauczyciela zastępowanego lub z datą końcową umowy.
Podstawą prawną zatrudnienia okresowego jest art. 10 ust. 7 KN umożliwiający nawiązanie umowy na czas określony w celu zastępstwa nieobecnego nauczyciela. W odniesieniu do nauczycielki będącej w ciąży zastosowanie ma art. 177 par. 3 kodeksu pracy (dalej: k.p.). Zgodnie z treścią tego przepisu umowa o pracę zawarta na czas określony przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Od tej zasady k.p. zawiera jednak wyjątki, m.in. odnoszące się do umowy okresowej zawartej w celu zastępstwa pracownika. Zgodnie z art. 177 par. 31 k.p. umowa okresowa nie ulega przedłużeniu do dnia porodu w sytuacji zawarcia umowy okresowej zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Podstawa prawna
• art. 10 ust. 7, art. 91c ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762)
• art. 177 par. 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320)
Jedna z nauczycielek wspomagających obchodzi w tym miesiącu jubileusz 20 lat pracy. Czy jej wynagrodzenie za zajęcia należy wliczyć do podstawy nagrody jubileuszowej?
Tak, wynagrodzenie to należy wliczyć do podstawy nagrody jubileuszowej. Zajęcia wspomagające są realizowane w ramach stosunku pracy, wchodząc do pensum, albo są przydzielane jako godziny ponadwymiarowe. Zajęcia te we wskazanych szkołach mają wspomagać uczniów w opanowaniu i utrwalaniu wiadomości i umiejętności z wybranych obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego oraz zajęć z języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej i języka regionalnego.
Zgodnie z par. 3 ust. 1 rozporządzenia ministra edukacji i sportu z 30 października 2001 r. podstawę obliczenia nagrody jubileuszowej stanowi wynagrodzenie miesięczne przysługujące nauczycielowi w dniu nabycia prawa do nagrody, a jeżeli jest to dla nauczyciela korzystniejsze – wynagrodzenie przysługujące mu w dniu jej wypłaty. Co ważne, w podstawie tej uwzględnia się zarówno wynagrodzenie za ogólny czas pracy, jak i za godziny ponadwymiarowe – jako średnia z miesięcy roku szkolnego, poprzedzających miesiąc nabycia prawa lub wypłaty nagrody. Dotyczy to także uwzględniania w podstawie nagrody wynagrodzenia za zajęcia wspomagające.
Podstawa prawna
• par. 10f ust. 1 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493)
• par. 3 ust. 1 i 3 rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z 30 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania (Dz.U. nr 128, poz. 1418)
• par. 2 ust. 1, par. 4 i par. 6 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1455).
W zespole przedszkolno-szkolnym powstał wakat na stanowisku nauczyciela nauczania początkowego. Chcemy na nie przenieść, na zastępstwo, nauczycielkę oddziału przedszkolnego. Zatrudniona ona jest na podstawie mianowania, ponadto problemem jest to, że przesunięcie spowoduje zmniejszenie jej dodatku za wychowawstwo. Czy w tych okolicznościach możliwe jest przeniesienie?
Nauczycielka zatrudniona na podstawie mianowania może być przeniesiona na inne stanowisko na swój wniosek lub za jej zgodą. Zgodnie z art. 18 ust. 1 KN nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może być przeniesiony na własną prośbę lub z urzędu za jego zgodą na inne stanowisko w tej samej lub innej szkole, w tej samej lub innej miejscowości, na takie same lub inne stanowisko. Przy czym pojęcie „stanowisko pracy” z art. 18 ust. 1 KN należy interpretować zgodnie z jej art. 42 KN. Ten ostatni przepis dotyczy tygodniowego wymiaru zajęć, który odnosi do poszczególnych stanowisk pracy. W przepisie tym wyróżnia się stanowiska nauczycielskie w różnych typach (rodzajach) szkół, np. nauczycieli przedszkoli, szkół podstawowych, kolegiów nauczycielskich, praktycznej nauki zawodu, wychowawcy w świetlicach i internatach itp. Przeniesienie z jednej do drugiej z kategorii stanowisk wymienionych w tym przepisie jest przeniesieniem na inne stanowisko w rozumieniu art. 18 ust. 1 KN (wyrok Sądu Najwyższego z 5 lutego 2002 r., sygn. akt I PKN 849/00). W tym też znaczeniu nastąpi zmiana stanowiska w rozpatrywanej sytuacji. Nauczycielka na swój wniosek lub za jej zgodą może zostać przeniesiona ze stanowiska nauczyciela oddziału przedszkolnego na stanowisko nauczyciela szkoły podstawowej (z powierzeniem godzin na etapie edukacji wczesnoszkolnej), co może nastąpić na czas określony na zastępstwo. Jeżeli chodzi o dodatek za wychowawstwo, to należy wskazać, że dodatek funkcyjny przysługuje w wysokości zgodnej z pełnioną funkcją. Tak więc zmiana stanowiska spowoduje zmniejszenie dodatku funkcyjnego.
Podstawa prawna
• art. 18 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 2, art. 34a, art. 42 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762)
Nauczyciel matematyki pracuje w pełnym wymiarze w szkole podstawowej. Posiada też dodatkowy etat w liceum ogólnokształcącym. Czy nauczyciel może odmówić dyrektorowi podstawówki pełnienia zastępstwa za nieobecnego nauczyciela ze względu na wiążącą go umowę z liceum?
Dodatkowe zatrudnienie nie uzasadnia odmowy pełnienia zastępstwa za nieobecnego nauczyciela. Zgodnie z art. 35 ust. 2a KN przez godzinę doraźnego zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela. Treść tego przepisu nie w formułuje warunku wyrażenia zgody nauczyciela na przydzielenie mu godziny zastępstw doraźnych. Co więcej, o przydzielaniu godziny zastępstwa decyduje dyrektor szkoły – jego decyzja w tym zakresie przyjmuje formę polecenia służbowego. Nauczyciel, jak każdy pracownik, zgodnie z art. 100 par. 1 k.p. nie może odmówić wykonania polecenia służbowego, chyba że jest ono sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę (stosunkiem pracy). Godziny doraźnych zastępstw nauczyciel realizuje w ramach 40-godzinnego tygodniowego czasu pracy poza godzinami pensum. W ramach tygodniowego czasu pracy (do 40 godzin) nauczyciel jest zobowiązany do realizacji obok pensum innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły oraz zajęć i czynności związanych z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym. Dyrektor wydając polecenie służbowe w sprawie doraźnego zastępstwa, musi brać pod uwagę inne zajęcia i czynności realizowane przez nauczyciela wynikające z zadań statutowych szkoły oraz przygotowanie się do zajęć, samokształcenie i doskonalenie zawodowe. Nie musi jednak brać pod uwagę świadczenia pracy przez nauczyciela na rzecz innej szkoły. ©℗
Podstawa prawna
• art. 35 ust. 2a, art. 42 ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762)
• art. 100 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320)
