Od 1 stycznia miesięczne minimalne wynagrodzenie za pracę wzrośnie do 3010 zł brutto. Podwyżka ta pociąga za sobą wzrost innych świadczeń ze stosunku pracy, których wysokość odpowiada kwocie minimalnej pensji lub jej wielokrotności, oraz wszystkich podstaw, progów i wskaźników obowiązujących w prawie pracy oraz ubezpieczeniach społecznych, które są zależne od krajowego minimalnego wynagrodzenia. W górę poszybuje też minimalna stawka godzinowa ze zleceń – z 18,30 zł do 19,70 zł.

Izabela Nowacka, ekspert ds. wynagrodzeń
Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia ustanowionego przez Radę Ministrów. Od 1 stycznia 2022 r. wynagrodzenie minimalne dla pracowników wyniesie miesięcznie 3010 zł, czyli będzie wyższe o 210 zł od tego, które obowiązuje w 2021 r.
!W dodatku omawiamy coroczne zmiany związane z nową wysokością minimalnego wynagrodzenia oraz czasem pracy. Ważne zmiany dla pracodawców i pracowników wprowadzone w ramach Polskiego Ładu omówiliśmy m.in. w Poradniku Gazety Prawnej - „Rewolucja w PIT i składce zdrowotnej”, DGP nr 224 z 19-21 listopada 2021 r.
Do obliczenia wysokości wynagrodzenia - w celu porównania go z ustawowym minimum - przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych (premie, prowizje, dodatki, nagrody). Przy czym nie uwzględnia się:
1) nagrody jubileuszowej;
2) odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy;
3) wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;
4) dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej;
5) dodatku za staż pracy.
3010 zł brutto
Wynagrodzenie minimalne to zawsze wartość zawierająca w sobie również przymusowe daniny publicznoprawne, tj. składki społeczne, składkę zdrowotną, zaliczkę na podatek dochodowy, a także wpłatę na PPK, jeśli pracownik wszedł do tego programu oszczędzania. To, co pozostaje dla pracownika do wypłaty, to potocznie kwota netto. Kwotę netto kształtują stosowane po drodze ustawowe wskaźniki podatkowo-składkowe, tj. miesięczna norma kosztów uzyskania przychodów (tzw. kwota zmniejszająca podatek), o ile pracownik jest do niej uprawniony, stawka podatku z tabeli skali podatkowej oraz stopy procentowe składek na poszczególne ryzyka ubezpieczeń i wysokość wpłat na PPK. Od 1 stycznia 2022 r. z wymienionych pozycji zmieni się kwota zmniejszająca podatek - co miesiąc odliczane będzie 425 zł (dotychczas było to 43,76 zł). Od nowego roku na kwestie podatkowe wpłyną też składki zdrowotne. Jeszcze do 31 grudnia 2021 r. podlegają one odliczeniu od zaliczek na podatek w wysokości nieprzekraczającej 7,75 proc. podstawy wymiaru. Po tej dacie składki zdrowotne znikną z listy odliczeń od podatku.
Stawka netto
Wynagrodzenie minimalne netto dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, mającego prawo do:
1) kosztów uzyskania przychodów w wysokości 250 zł,
2) kwoty zmniejszającej podatek poprzez złożenie w zakładzie pracy oświadczenia PIT-2 (przed pierwszą wypłatą w danym roku podatkowym) - 425 zł,
3) stawki podatku - 17 proc.,
- wyniesie 2363,56 zł, co wynika z wzorcowej listy płac (bez PPK, o czym niżej). [tabela 1] Ze względu na podniesienie kwoty niepowodującej zapłaty podatku do 30 000 zł osoby zarabiające minimalną stawkę w ogóle nie zapłacą PIT.
Tabela 1. Lista płac 2022
Elementy Kwota Sposób wyliczenia
Wynagrodzenie 3010,00 zł 3010,00 zł
Składki na ubezpieczenia społeczne 412,68 zł • podstawa wymiaru: 3010 zł• składka emerytalna: 3010 zł x 9,76 proc. = 293,78 zł• składka rentowa: 3010 zł x 1,5 proc. = 45,15 zł• składka chorobowa: 3010 zł x 2,45 proc. = 73,75 zł• łączna kwota składek: 412,68 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne- do zapłaty do ZUS 233,76 zł • podstawa wymiaru: 2597,32 zł (3010 zł - po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne - 412,68 zł) 2597,32 zł x 9 proc. = 233,76 zł
Zaliczka na podatek dochodowy 0,00 zł przychód do opodatkowania: 3010 zł• podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do pełnych złotych: 2347 zł [3010 zł (przychód) - 250 zł (KUP) - 412,68 zł (składki na ubezpieczenia społeczne]• zaliczka do US: 0 zł (2347 zł x 17 proc.) - 425 zł (kwota zmniejszająca podatek) = 0 zł
Kwota wynagrodzenia netto 2363,56 zł 3010 zł - (412,68 zł - 233,76 zł)
W zależności od wskaźników podatkowych można wyróżnić cztery kwoty netto wynagrodzenia minimalnego. Na przyszłoroczne wartości wpłynie stosowanie lub nie kwoty zmniejszającej podatek, ponieważ normy kosztów dla końcowej kwoty już nie będą miały znaczenia - ważna będzie tylko kwota zmniejszająca podatek. [tabela 2]
Tabela 2. Wynagrodzenie minimalne netto w 2022 r.
Wynagrodzenie brutto Koszty uzyskania przychodów Kwota zmniejszająca podatek (PIT-2) Minimalne wynagrodzenie netto
Podstawowe Podwyższone Tak Nie
3010,00 zł 250 zł 2 363,56 zł
250 zł 1 964,56 zł
300 zł 2 363,56 zł
300 zł 1 973,56 zł
Wpłaty na PPK
Przy obliczaniu wynagrodzeń należy również wziąć pod uwagę uczestnictwo w PPK, które wiąże się z dokonywaniem wpłat. Obsługując PPK, trzeba wiedzieć, że:
1) wpłatę podstawową finansują: pracownik w wysokości 2 proc., pracodawca w wysokości 1,5 proc.; podstawę naliczenia wpłaty stanowi wynagrodzenie podlegające oskładkowaniu wypłacone w danym miesiącu, a nie należne za dany miesiąc;
2) od wpłaty finansowanej przez pracodawcę nie pobiera się składek na ZUS, stanowi ona jednak opodatkowany przychód pracownika, który powstaje w miesiącu dokonania wpłat przez pracodawcę do wybranej instytucji finansowej;
3) wpłata finansowana przez pracownika jest potrącana z jego dochodu po opodatkowaniu. [tabela 3] [przykład 1]
Tabela 3. Lista płac z wpłatą na PPK
Elementy Kwota Sposób wyliczenia
1) Wynagrodzenie2) Wpłata na PPK 3010 zł45,15 zł 3010 zł + 45,15 zł
Składki na ubezpieczenia społeczne 412,68 zł • podstawa wymiaru: 3010 zł• składka emerytalna: 3010 zł x 9,76 proc. = 293,78 zł• składka rentowa: 3010 zł x 1,5 proc. = 45,15 zł• składka chorobowa: 3010 zł x 2,45 proc. = 73,75 złŁączna kwota składek: 412,68 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne- do zapłaty do ZUS 233,76 zł • podstawa wymiaru: 2597,32 zł (3010 zł - po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne - 412,68 zł) 2597,32 zł x 9 proc. = 233,76 zł
Zaliczka na podatek dochodowy - Przychód do opodatkowania: 3055,15 zł• podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do pełnych złotych: 2392 zł [3055,15 zł (przychód) - 250 zł (KUP) - 412,68 zł (składki na ubezpieczenia społeczne)]• zaliczka do US: 0 zł (2392 zł x 17 proc.) - 425 zł (kwota zmniejszająca podatek) = 0 zł
Kwota wynagrodzenia netto 2 303,36 zł 3010 zł - (412,68 zł - 233,76 zł - 60,20 zł)

przykład 1

Przystąpienie do planu kapitałowego
Pracownik z minimalnym wynagrodzeniem za pracę przystąpił do PPK. Poniższa lista przedstawia jego rozliczenie uwzględniające wpłatę podstawową w standardowej wysokości:
• 45,15 zł (3010 zł x 1,5 proc.) - pracodawca,
• 60,20 zł (3010 zł x 2 proc.) - pracownik.
Wpłaty zostaną zapłacone do instytucji finansowej w styczniu 2022 r. Na liście płac za styczeń 2022 r. pracodawca wykaże 45,15 zł jako przychód pracownika, a 60,20 zł potrąci z wynagrodzenia styczniowego.
Wzrost stawki płacy minimalnej oznacza podwyżkę kosztów po stronie pracodawcy. Koszt pracy jednego pracownika to wynagrodzenie miesięczne brutto oraz koszt składek na rzecz ZUS, finansowanych przez pracodawcę jako płatnika:
  • składka emerytalna - 9,76 proc.
  • składka rentowa - 6,5 proc.
  • Fundusz Pracy - 2,45 proc.
  • Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych - 0,1 proc.
Pracodawca opłaca również pełną składkę na ubezpieczenie wypadkowe, zróżnicowaną co do wysokości w zależności od liczby ubezpieczonych i zagrożeń zawodowych. [tabela 4] Dla uproszczenia w podanej obok kalkulacji została przyjęta składka wypadkowa w wysokości 1,67 proc. Wynika z niej, że minimalna pensja będzie kosztowała pracodawcę o 253,02 zł więcej.
Tabela 4. Koszty pracy po stronie pracodawcy
Poszczególne elementy płacy Płaca minimalna w 2021 r. - 2800 zł Płaca minimalna w 2022 r. - 3010 zł
Składki na ubezpieczenia:• emerytalne 9,76 proc.• rentowe 6,5 proc.w części finansowanej przez pracodawcę 273,28 zł182 zł455,28 zł 293,78 zł195,65 zł489,43 zł
Składka na ubezpieczenie wypadkowe 46,76 zł 50,27 zł
Składka na Fundusz Pracy - 2,45 proc. 68,60 zł 73,75 zł
Składka na FGŚP - 0,1 proc. 2,80 zł 3,01 zł
Razem 3373,44 zł (573,44 zł + 2800 zł) 3626,46 zł (616,46 zł + 3010 zł)
Minimalne dla pracowników do ukończenia 26. roku życia
Zwolnione od podatku dochodowego są przychody:
  • ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy
  • umów-zlecenia, stanowiących przychód z działalności wykonywanej osobiście
  • z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, o której mowa w przepisach ustawy z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. z 2018 r. poz. 1244)
  • z tytułu odbywania stażu uczniowskiego, o którym mowa w art. 121a ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082)
- otrzymane przez podatnika do ukończenia 26. roku życia do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł.
Osoba zarabiająca minimum, czyli 3010 zł brutto miesięcznie, korzystająca z powyższej ulgi, otrzyma więc do wypłaty tyle, ile osoba bez tej ulgi, tj. 2363,56 zł (bez PPK, z oświadczeniem PIT-2). Wynagrodzenie ulegnie zmniejszeniu wyłącznie o składki na ubezpieczenia społeczne oraz pełną składkę zdrowotną.
Minimalne wynagrodzenie a niepełny wymiar czasu pracy
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, to wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę wysokość minimalnego wynagrodzenia ustalonego dla pełnego etatu. Prawidłowe ustalenie wynagrodzenia minimalnego dla niepełnoetatowca polega na pomnożeniu stawki wynagrodzenia, tj. 3010 zł, przez liczbę godzin do przepracowania w danym miesiącu odpowiednią dla części etatu i podzieleniu przez liczbę godzin do przepracowania w tym miesiącu dla pełnego etatu. . [tabela 5][przykład 2]
Tabela 5. Wynagrodzenie minimalne dla wybranych części etatu w 2022 r.
Wymiar czasu pracy Liczba godzin w miesiącu Kwota wynagrodzenia
Dla części etatu Dla pełnego etatu
1/2 7680848892 152160168176184 1505 zł
1/4 3840424446 152160168176184 752,50 zł
3/4 114120126132138 152160168176184 2257,50 zł
7/8 133140147154161 152160168176184 2 633,75 zł

przykład 2

Różne nominały czasu pracy
Od 1 stycznia 2022 r. pracownik zatrudniony na 3/4 etatu będzie otrzymywał nie mniej niż 2257,50 zł (3010 zł x 3/4).Można to sprawdzić, biorąc pod uwagę nominał czasu pracy np. w styczniu. Wtedy będą do przepracowania 152 godziny pracy w pełnym wymiarze, a dla 3/4 etatu - 114 godzin (152 godz. : 4 x 3). Wynagrodzenie minimalne wynosi więc:
[(3010 zł x 114 godz.) : 152 godz.] = 2257,50 zł
Wynagrodzenie w tej wysokości będzie prawidłowe dla całego 2022 r. W przyszłym roku oprócz wymiaru styczniowego będą jeszcze cztery nominały czasu pracy w różnych miesiącach: 160, 168, 176 i 184 godziny. Dla 3/4 etatu wymiar czasu pracy wynosi odpowiednio 120, 126, 132 i 138 godzin. Podstawiając te dane do wzoru, otrzymujemy po kolei (dla 114 godzin wynik już mamy wyżej):
• [(3010 zł x 120 godz.) : 160 godz.] = 2257,50zł
• [(3010 zł x 126 godz.) : 168 godz.] = 2257,50 zł
• [(3010 zł x 132 godz.) : 176 godz.] = 2257,50 zł
• [(3010 zł x 138 godz.) : 184 godz.] = 2257,50 zł ©℗
Wynagrodzenie minimalne na przełomie 2021/2022
Pracownicy wynagradzani stawką minimalną mają zagwarantowaną wyższą kwotę od 1 stycznia. Oznacza to, że wynagrodzenie za grudzień 2021 r. wypłacone w styczniu 2022 r., zgodnie z przyjętym w firmie terminem wypłat przesuniętym na miesiąc następny, przysługuje jeszcze w wysokości obowiązującej w 2021 r., a więc 2800 zł. Wynagrodzenie przysługuje bowiem za pracę wykonaną w danym okresie, czyli w grudniu. Od wynagrodzenia należnego za grudzień, wypłaconego w styczniu w stawce grudniowej, należy też opłacić składkę na Fundusz Pracy - z uwzględnieniem przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2021 r.
Inne świadczenia
Wzrost wysokości wynagrodzenia minimalnego podnosi również inne obowiązkowe świadczenia, należności, których podstawą jest płaca minimalna, jej część lub wielokrotność. Kwota minimalnego wynagrodzenia funkcjonuje również jako graniczna, np. przy dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia, a w przepisach ubezpieczeniowych także jako podstawa wymiaru składek na ZUS z niektórych tytułów.
1. Dodatek za pracę w porze nocnej
Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje specjalny dodatek do wynagrodzenia z tego tytułu, że wykazuje aktywność w szczególnej porze przeznaczonej na spoczynek. Dodatek przysługuje za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatek oblicza się, dzieląc minimalną stawkę przez wymiar czasu pracy ustalony dla każdego miesiąca zgodnie z art. 130 kodeksu pracy. Dodatek jest zmienny, bo stanowi 20 proc. otrzymanej stawki godzinowej. [tabela 6]
Tabela 6. Stawki dodatku za pracę w porze nocnej w 2022 r. ©℗
Miesiąc Kwota dodatku za 1 godz. Obliczenie
Styczeń 3,96 zł (3010 zł : 152 godziny) x 20 proc.
Luty 3,76 zł (3010 zł : 160 godzin) x 20 proc.
Marzec 3,27 zł (3010 zł : 184 godziny) x 20 proc.
Kwiecień 3,76 zł (3010 zł: 160 godzin) x 20 proc.
Maj 3,58 zł (3010 zł : 168 godzin) x 20 proc.
Czerwiec 3,58 zł (3010 zł : 168 godzin) x 20 proc.
Lipiec 3,58 zł (3010 zł : 168 godzin) x 20 proc.
Sierpień 3,42 zł (3010 zł : 176 godzin) x 20 proc.
Wrzesień 3,42 zł (3010 zł : 176 godzin) x 20 proc.
Październik 3,58 zł (3010 zł : 168 godzin) x 20 proc.
Listopad 3,76 zł (3010 zł : 160 godzin) x 20 proc.
Grudzień 3,58 zł (3010 zł : 168 godzin) x 20 proc.
2. Minimalna podstawa wymiaru zasiłków z ubezpieczenia społecznego
Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą stopie procentowej składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej ze środków pracownika.
W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy podstawa ulega odpowiednio zmniejszeniu, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Powyższe zasady mają zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru takich świadczeń, jak: wynagrodzenie chorobowe, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, zasiłek macierzyński, zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego i zasiłek opiekuńczy.
Najniższa podstawa wymiaru zasiłków nie ma zastosowania do ubezpieczonych będących pracownikami, do których wynagrodzenia nie mają zastosowania przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, np. pracowników młodocianych, a także do zleceniobiorców czy osób prowadzących działalność gospodarczą. [tabela 7]
Tabela 7. Minimalna podstawa wymiaru zasiłków w 2022 r. ©℗
Podstawa - pełny etat Obliczenie Podstawa - niepełny etat
1/2 1/4 3/4
2 597,32 zł 3010 zł - (3010 zł x 13,71 proc.) 1298,66 zł 649,33 zł 1947,99 zł
Pracownikom wynagradzanym stawką minimalną, którzy będą chorować na przełomie roku (np. grudzień-styczeń) oraz tym, którzy zachorują 1 stycznia 2022 r. lub później, przysługuje świadczenie zasiłkowe z podstawy podwyższonej do tej najniższej.
3. Podstawa wymiaru składek społecznych początkujących przedsiębiorców
Od 1 stycznia 2022 r. wzrośnie też najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób rozpoczynających działalność pozarolniczą. I tak podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej (obecnie ustawa z 6 marca 2018 r. - Prawa przedsiębiorców; t.j.Dz.U. z 2021 r. poz. 162) lub przepisów szczególnych (w tym wspólnicy spółek cywilnych) w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.
W 2022 r. minimalna podstawa będzie wynosiła 903 zł (3010 zł x 30 proc.), co oznacza jej wzrost o 63 zł w stosunku do 2021 r. (840 zł). Preferencyjna podstawa wymiaru nie dotyczy składki na ubezpieczenie zdrowotne. [tabela 8]
Tabela 8. Wysokość minimalnych składek społecznych z działalności gospodarczej w 2022 r. ©℗
Składki na poszczególne ubezpieczenia Rok 2021 Rok 2022
Emerytalne (19,52 proc.) 163,97 zł 176,27 zł
Rentowe (8 proc.) 67,20 zł 72,24 zł
Chorobowe (2,45 proc.) - dla osób z ubezpieczeniem dobrowolnym 20,58 zł 22,12 zł
Wypadkowe - przy założeniu, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność zgłasza do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób 14,03 zł 15,08 zł
Łączny koszt składek 265,78 zł(bez składki chorobowej - 245,20 zł) 285,71 zł(bez składki chorobowej) - 263,59 zł
4. Inne świadczenia/należności zależne od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę
  • Maksymalna odprawa pieniężna, przysługująca pracownikom z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn innych niż te dotyczące pracownika - 45 150 zł (15-krotność minimalnej stawki).
  • Odszkodowanie dla pracowników, wobec których pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu - nie niższe niż 3010 zł.
  • Odszkodowanie dla pracownika, który rozwiązał umowę o pracę z powodu mobbingu - nie mniej niż 3010 zł.
  • Minimalne wynagrodzenie za czas gotowości do pracy i przestoju - 3010 zł.
  • Wynagrodzenie gwarancyjne za niewykonywanie pracy z powodu rozkładu czasu pracy - nie niższe niż 3010 zł dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, wynagradzanego w inny sposób niż stałą stawką miesięczną.
  • Świadczenie pieniężne z tytułu odpłatnej umowy o praktykę absolwencką - 6020 zł (2-krotność minimalnej stawki).
  • Minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zawartej umowy zlecenia, w której odpłatności w ogólne nie określono lub określono, ale inaczej niż kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie - 3010 zł.
  • Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem, będących osobami duchownymi, podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej sześć miesięcy - 3010 zł.
  • Minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla pracowników przebywających na urlopach wychowawczych - 2257,50 zł (3010 zł x 75 proc.).
  • Podstawa wymiaru składki na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne dla osób fizycznych, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami sprawującymi osobistą opiekę nad dzieckiem, a które nie spełniają warunków do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym m.in. z tytułu działalności gospodarczej lub współpracy przy niej, umowy-zlecenia lub współpracy przy niej (nie mają tytułów wymienionych w art. 6a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) - 2257,50 zł (75 proc. minimalnego wynagrodzenia).
  • Minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe dla osób podlegających im dobrowolnie, niemających żadnego tytułu do ubezpieczeń obowiązkowych - 3010 zł.
5. Kwoty wolne od potrąceń
Wynagrodzenie za pracę podlega ochronie przed potrąceniami, polega ona m.in. na stosowaniu kwot wolnych, czyli gwarantowanych, w zależności od rodzaju ujęcia. Obowiązują one zarówno przy potrąceniach przymusowych (np. na podstawie tytułów wykonawczych), jak i dobrowolnych, co do których wymagana jest pisemna zgoda pracownika. Wyjątkiem są należności alimentacyjne, przy których nie ma kwoty wolnej.
Potrącenia przymusowe
Z wynagrodzenia za pracę po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłaty na PPK u uczestnika podlegają potrąceniu tylko następujące należności:
  • sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
  • sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
  • kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p. (kary porządkowe)
Są to potrącenia dokonywane w podanej kolejności bez zgody pracownika. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
  • minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy i wpłaty na PPK uczestnika - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
  • 75 proc. wynagrodzenia określonego wyżej - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;
  • 90 proc. wynagrodzenia w wysokości j.w. - przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p. [tabele 9 i 10]
Tabela 9. Kwoty wolne od potrąceń przymusowych w 2022 r. (bez PPK) ©℗
Rodzaj należności Podstawowe koszty uzyskania przychodów, PIT-2 Podstawowe koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2 Podwyższone koszty uzyskania przychodów, PIT-2 Podwyższone koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2
Należności inne niż alimentacyjne egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych 2363,56 zł 1 964,56 zł 2363,56 zł 1973,56 zł
Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi 1772,67 zł 1473,42 zł 1772,67 zł 1480,17 zł
Kary pieniężne porządkowe 2127,20 zł 1768,10 zł 2127,20 zł 1776,20 zł
Tabela 10. Kwoty wolne od potrąceń przymusowych w 2022 r. (z PPK - wpłaty podstawowe) ©℗
Rodzaj należności Podstawowe koszty uzyskania przychodów, PIT-2 Podstawowe koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2 Podwyższone koszty uzyskania przychodów, PIT-2 Podwyższone koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2
Należności inne niż alimentacyjne egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych 2303,36 zł 1896,36 zł 2303,36 zł 1905,36 zł
Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi 1727,52 zł 1422,27 zł 1727,52 zł 1429,02 zł
Kary pieniężne porządkowe 2073,02 zł 1706,72 zł 2073,02 zł 1714,82 zł
Potrącenia dobrowolne
Przy potrąceniach dobrowolnych, na których dokonywanie pracownik musi wyrazić pisemną zgodę, również stosuje się kwoty wolne. Wysokość kwot wolnych zależy od tego, na czyją rzecz potrącenia są dokonywane. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
  • 100 proc. wynagrodzenia minimalnego netto - przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,
  • 80 proc. kwoty określonej w pkt 1 - przy potrącaniu innych należności niż określone wyżej (innych niż na rzecz pracodawcy; np. składka dla związków zawodowych, składka z tytułu polisy grupowego ubezpieczenia na życie). [tabele 11 i 12]
Tabela 11. Kwoty wolne od potrąceń dobrowolnych w 2022 r. (bez PPK) ©℗
Rodzaj należności Podstawowe koszty uzyskania przychodów, PIT-2 Podstawowe koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2 Podwyższone koszty uzyskania przychodów, PIT-2 Podwyższone koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2
Należności na rzecz pracodawcy 2363,56 zł 1964,56 zł 2363,56 zł 1973,56 zł
Należności inne niż na rzecz pracodawcy 1 890,85 zł 1571,65 zł 1890,85 zł 1578,85 zł
Tabela 12. Kwoty wolne od potrąceń dobrowolnych w 2022 r. (z PPK - wpłaty podstawowe) ©℗
Rodzaj należności Podstawowe koszty uzyskania przychodów, PIT-2 Podstawowe koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2 Podwyższone koszty uzyskania przychodów, PIT-2 Podwyższone koszty uzyskania przychodów, bez PIT-2
Należności na rzecz pracodawcy 2303,36 zł 1896,36 zł 2303,36 zł 1905,36 zł
Należności inne niż na rzecz pracodawcy 1842,69 zł 1517,09 zł 1842,69 zł 1524,29 zł
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty wolne ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Dotyczy to obu rodzajów potrąceń, tj. zarówno przymusowych jak i dobrowolnych.
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty wolne ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Dotyczy to obu rodzajów potrąceń, tj. zarówno przymusowych jak i dobrowolnych.
Minimalna stawka godzinowa dla zleceniobiorców
Wysokość minimalnej stawki godzinowej z tytułu umowy-zlecenia lub umowy o świadczenie usług również zależy od wysokości miesięcznej stawki wynagrodzenia minimalnego. Wyższa stawka pracownicza przekłada się na wzrost wynagrodzenia za jedną godzinę pracy zleconej. W 2022 r. będzie ona wyższa o 1,40 zł i wyniesie 19,70 zł.
Przy założeniu, że zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ale nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, stawka minimalna godzinowa, po odliczeniu składek emerytalno-rentowych oraz zdrowotnej i zaliczki na podatek PIT (20-proc. koszty uzyskania przychodów), wyniesie 13,91 zł (netto). Natomiast z ubezpieczeniem chorobowym stawka ta wynosi 13,47 zł netto.
Z kolei zleceniobiorca w wieku do 26. roku życia, ubezpieczony ze zlecenia w pełnym zakresie, ale objęty ulgą „zerowy PIT” otrzyma na rękę 15,47 zł. Natomiast student/uczeń do 26. roku życia, który nie podlega żadnym ubezpieczeniom w ZUS i korzysta z ulgi podatkowej, otrzyma pełną stawkę 19,70 zł.
Mimo podwyższenia stawki minimalnej godzinowej zleceniobiorcy nie odczują jej znacząco ze względu na likwidację prawa do odliczenia składki zdrowotnej od zaliczki na podatek. Ci zleceniobiorcy, których roczny dochód nie przekroczy 30 000 zł, mogą złożyć u płatnika pisemny wniosek o niepobieranie miesięcznych zaliczek na PIT. Warunek jest taki, że nie mogą osiągać innych dochodów poza dochodami uzyskiwanymi od tego płatnika, od których zaliczki na podatek obliczane są z uwzględnieniem pomniejszenia na podstawie oświadczenia PIT-2 lub są opłacane samodzielnie z działalności gospodarczej.©℗
Podstawa prawna
•rozporządzenie Rady Ministrów z 14 września 2021 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r. (Dz.U. poz. 1690)
•art. 45, art. 47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
•art. 87 [1] par. 1, § 2, art. 91, art. 92 par. 1 i 2, art. 129 par. 5, art. 130, art. 151[8] ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320)
•art. 8 ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracę z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1969)
•art. 6 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2207)
•art. 5 ustawy 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1244)
•art. 18 ust. 5d, ust. 7, ust. 14 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
•ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2105)
poleca