1 stycznia 2022 r. wejdą w życie przepisy ustawy z 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Jednym z nich jest doprecyzowanie uprawnień ZUS w uzyskaniu informacji o sposobie wykorzystania zwolnienia lekarskiego. Co będzie mógł organ rentowy, by skutecznie skontrolować prawidłowość wykorzystywania zwolnień lekarskich (na przykład w przypadku osób zatrudnionych jednocześnie u dwóch pracodawców)?
Kontrola zwolnienia lekarskiego. Dane od płatników składek i ubezpieczonych
W noweli doprecyzowany został art. 61a. od nowego roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w celu ustalenia prawa do zasiłku i jego wypłaty, może pozyskiwać dane i informacje w zakresie niezbędnym do ustalenia prawa do zasiłków, ich wysokości, podstawy wymiaru oraz do ich wypłat od ubezpieczonych oraz płatników składek, którzy są obowiązani bezpłatnie je udostępnić.
Oznacza to, że od 1 stycznia 2022 r. ZUS będzie mógł bezpłatnie pozyskać dane od płatników składek i ubezpieczonych konieczne do przyznania lub weryfikacji świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Nowy przepis daje możliwość potwierdzenia przez ZUS okoliczności zawartych w oświadczeniach ubezpieczonych oraz weryfikację prawidłowości wykorzystania zwolnienia od pracy L4.
Znowelizowane przepisy m.in. zakładają:
- Możliwość skierowania przez ZUS przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej osoby przebywającej na L4 na badanie do lekarza orzecznika lub konsultanta w celu potwierdzenia czy przyznanie zwolnienia jest uzasadnione (przepis zaczął już obowiązywać 5 października 2021 r.),
- Możliwość pozyskiwania przez ZUS danych i informacji w zakresie niezbędnym do ustalenia prawa do zasiłków, ich wysokości, podstawy wymiaru oraz do ich wypłat od ubezpieczonych oraz płatników składek, którzy są obowiązani bezpłatnie je udostępnić (od 1 stycznia 2022 r.).
Kontrola zwolnienia a bilingi
ZUS w celu weryfikacji zwolnienia nie będzie mógł występować o bilingi od operatora sieci komórkowej. Nie będzie mógł też żądać od banku informacji o wykonanych transakcjach kartą. Zbierane dane pochodzić będą od pracodawców/płatników składek i mają pomóc zweryfikować czy pracownik zatrudniony w dwóch lub więcej miejscach przebywając na zwolnieniu lekarskim nie pracował w tym czasie w którymś z zakładów pracy.
Obecnie brak pełnej i rzetelnej informacji i dokumentacji od płatników składek lub ubezpieczonych utrudnia ustalanie prawa do zasiłków, ich terminową wypłatę oraz ich weryfikację. Dotychczas zdarzały się sytuacje, że płatnicy składek lub ubezpieczeni, powołując się na brak podstawy prawnej do udostępnienia danych, odmawiali przekazywania informacji lub dokumentów.
Nowy przepis ma być skutecznym narzędziem, który przyczyni się do pozyskiwania od płatników składek i ubezpieczonych danych koniecznych do przyznania prawa i wypłaty świadczenia z ubezpieczeń społecznych, bądź ich weryfikacji (np. dotyczących potwierdzenia okoliczności zawartych w oświadczeniach składanych przez ubezpieczonych.