Autorki tekstu to Karolina Schiffter adwokat, partner w kancelarii PCS Paruch Chruściel Schiffter | Littler Global i Agnieszka Król prawnik w kancelarii PCS Paruch Chruściel Schiffter | Littler Global
Zgodnie z art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy cudzoziemiec pełniący funkcję w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji i przebywający na terytorium Polski przez co najmniej 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy potrzebuje zezwolenia na pracę (tzw. zezwolenie na pracę typu B). Członek zarządu będący cudzoziemcem nie będzie zatem zobowiązany do posiadania zezwolenia na pracę, gdy okres jego pracy w Polsce będzie krótszy niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.
Do obliczenia długości pobytu mają zastosowanie ogólne zasady obliczania terminów. Miesiąc będzie zatem wynosił 30 dni, rok zaś 365 dni. W praktyce oznacza to, że cudzoziemiec pełniący funkcję członka zarządu będzie mógł pracować w Polsce bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę nie dłużej niż 180 dni w ciągu kolejnych 365 dni. Dniem, od którego 365-dniowy termin rozpocznie swój bieg, będzie dzień wjazdu do Polski w celu wykonywania funkcji członka zarządu. Zwolnienie z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę nie oznacza, że cudzoziemiec nie będzie musiał posiadać tytułu uprawniającego go do wjazdu i pobytu na terytorium Polski. Tytułem takim może być wiza krajowa, wiza Schengen lub ruch bezwizowy.
Urząd żąda więcej
Procedura uzyskiwania zezwolenia na pracę dla osób zarządzających jest zbliżona do procedury uzyskiwania zezwoleń dla innych pracowników, lecz trzeba dostarczyć dużo więcej dokumentów niż w przypadku szeregowych pracowników. Zezwolenie jest wydawane przez wojewodę właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy. Wniosek składa pracodawca i powinien do niego dołączyć:
  • aktualny wyciąg z KRS potwierdzający pelnienie funkcji w zarządzie przez cudzoziemca lub umowę spółki ‒ w przypadku gdy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, albo akty notarialne o zawiązaniu spółki ‒ jeżeli podmiotem powierzającym wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest spółka akcyjna w organizacji;
  • kopię wszystkich wypełnionych stron ważnego dokumentu podróży cudzoziemca (bądź innego dokumentu potwierdzającego tożsamość cudzoziemca);
  • oświadczenie o niekaralności podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi podpisane przez osoby uprawnione do jego reprezentowania.
Poza powyższymi standardowymi wymogami podmiot powierzający wykonywanie pracy będzie zobowiązany dołączyć:
  • kopię zeznania o wysokości osiągniętego dochodu lub poniesionej straty jako podatnika podatku dochodowego od osób prawnych w roku podatkowym poprzedzającym złożenie wniosku (zeznanie CIT-8);
  • dokumenty potwierdzające stan zatrudnienia za okres jednego roku poprzedzającego złożenie wniosku (np. potwierdzona przez upoważnioną osobę lista pracowników zawierająca rodzaje oraz czas trwania umów o pracę za dany okres).
Konieczność złożenia tych dokumentów wynika z art. 88c ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, który określa dodatkowe warunki do wypełnienia. Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi powinien wykazać, że w roku podatkowym poprzedzającym złożenie wniosku osiągnął dochód nie niższy niż 12-krotność aktualnego w dniu złożenia wniosku przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie. Wynagrodzenie to jest ogłaszane przez prezesa GUS. Na chwilę obecną nie zostało wydane obwieszczenie dotyczące wysokości wynagrodzeń w poszczególnych województwach za 2020 r., więc nadal zastosowanie mają wskaźniki z 2019 r. Prezes GUS ma na to czas do końca IV kwartału każdego roku, z praktyki wynika zaś, że wskaźnik ten jest ogłaszany pod koniec listopada. Tytułem przykładu obecnie dochód podmiotu gospodarczego z siedzibą w województwie mazowieckim nie powinien obecnie być niższy niż 71 311,08 zł. Kwota ta z pewnością ulegnie zwiększeniu w nowym obwieszczeniu.
Nie oznacza to, że w przypadku osiągnięcia niższego dochodu nie będzie możliwe zatrudnienie cudzoziemca będącego członkiem zarządu. W takiej sytuacji podmiot powierzający wykonywanie pracy będzie zobowiązany wykazać posiadanie środków lub prowadzenie działań, które w przyszłości pozwolą mu na spełnienie ustawowych progów dochodowych, np. tworzenie miejsc pracy, prowadzenie działalności przyczyniającej się do wzrostu inwestycji. Niemniej jednak urząd wojewódzki rozpatrujący sprawę może żądać wielu dokumentów dla potwierdzenia powyższych okoliczności, np. sprawozdania z działalności jednostki dominującej, bilansu, sprawozdania z działalności podmiotu gospodarczego, rachunku przepływów pieniężnych.
Warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 88c ust. 5 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ‒ niezależnie od spełnienia powyższych warunków ‒ w przypadkach uzasadnionych sytuacją na rynku pracy (np. wysoki poziom bezrobocia) wojewoda wydając zezwolenie na pracę, może ograniczyć zakres wykonywanych przez cudzoziemca obowiązków do czynności zarządzających i reprezentacji podmiotu. W takim przypadku osoba pełniąca funkcję członka zarządu nie mogłaby wykonywać równocześnie innych zadań, np. czynności związanych ze sprzedażą, gdyż dla nich konieczne byłoby uzyskanie odrębnego zezwolenia na pracę. W praktyce z uwagi na sytuację na rynku pracy takie ograniczenia nie są obecnie stosowane. Wspominane powyżej dodatkowe wymogi dla członków zarządu (określone w cytowanych art. 88c ust. 4 i 5) nie będą miały zastosowania, jeżeli cudzoziemiec:
  • w okresie trzech lat poprzedzających złożenie wniosku o wydanie zezwolenia ukończył studia w Polsce, w państwie Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii, albo jest doktorantem polskiej uczelni, lub
  • przez trzy lata przed dniem złożenia wniosku przebywał legalnie w Polsce, a jego pobyt był nieprzerwany; ciągłość pobytu ustala się zgodnie z zasadami obowiązującymi przy udzielaniu zezwolenia na pobyt stały.
Zezwolenie jest wydawane na okres nieprzekraczający trzech lat. Jednak w przypadku gdy podmiot powierzający wykonywanie pracy na dzień złożenia wniosku zatrudnia więcej niż 25 osób, wojewoda może wydać zezwolenie na okres do pięciu lat. By tak się stało, podmiot gospodarczy będzie zobowiązany w toku postępowania przedstawić informację o jego aktualnym stanie zatrudnienia.
W sytuacji gdy cudzoziemiec ‒ poza wykonywaniem obowiązków członka zarządu ‒ równolegle wykonuje inne prace, np. pełni funkcję dyrektora generalnego i takie stanowisko ma wpisane w umowie o pracę, konieczne będzie posiadanie dodatkowo zezwolenia na pracę typu A. Oznacza to, że pracodawca będzie musiał zainicjować dwa odrębne postępowania administracyjne.
Dodatkowo konieczne może być uzyskanie informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy. W takiej sytuacji pracodawca zobowiązany będzie złożyć ofertę pracy wraz z prośbą o weryfikację, czy nie ma zarejestrowanych bezrobotnych spełniających określone przez niego kwalifikacje. Procedura ta, w zależności od urzędu, trwa 14‒21 dni. Informacja starosty nie będzie jednak potrzebna, jeżeli dane stanowisko lub dany cudzoziemiec będzie zwolniony z tego obowiązku.
Wiza krajowa
Cudzoziemiec pełniący funkcję członka zarządu powinien zalegalizować pobyt w Polsce zarówno w sytuacji, gdy będzie zobowiązany posiadać zezwolenie na pracę, jak i wtedy, gdy będzie zwolniony z tego obowiązku. Może to być wiza lub zezwolenie na pobyt.
Postępowanie o wydanie wizy krajowej jest prowadzone przez konsula właściwego ze względu na miejsce zamieszkania cudzoziemca. W jego trakcie cudzoziemiec będzie zobowiązany do umówienia spotkania wizowego, na którym przedstawi dokumenty uzasadniające cel jego pobytu w Polsce. W przypadku cudzoziemca będącego członkiem zarządu, który jest uprawniony pełnić swoją funkcję bez posiadania ważnego zezwolenia na pracę, takim dokumentem może być np. uchwała o powołaniu go na członka zarządu. Cudzoziemiec powinien także wykazać, że okres, przez jaki zamierza przebywać na terytorium Polski, nie przekroczy 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Z kolei cudzoziemiec pełniący funkcję członka zarządu posiadający zezwolenie na pracę powinien konsulowi okazać zezwolenie, a do wniosku dołączyć także jego kopię.
Poza powyższymi dokumentami cudzoziemiec powinien w trakcie postępowania wizowego złożyć: kolorowe fotografie, paszport, ubezpieczenie medyczne w kwocie ubezpieczenia nie niższej niż 30 000 euro ważne przez okres planowanego pobytu cudzoziemca w Polsce oraz potwierdzenie posiadania środków finansowych, a także dokumenty potwierdzające zakwaterowanie. Poszczególne konsulaty mogą żądać od cudzoziemca dodatkowych dokumentów, dlatego przed wizytą należy dokładnie sprawdzić wymogi konsulatu.
Zezwolenie na pracę i pobyt
W przypadku gdy cudzoziemiec w związku z pełnioną funkcją członka zarządu zamierza przebywać w Polsce dłuższy czas, zasadne jest ubieganie się o tzw. zezwolenie jednolite, które jest wydawane na okres nieprzekraczający trzech lat. Zezwolenie jednolite pozwala cudzoziemcowi pracować i przebywać w Polsce.
Ustawa o cudzoziemcach przewiduje dwa rodzaje zezwoleń dla cudzoziemców pełniących funkcję członka zarządu, tj. zezwolenie czasowe na pracę i pobyt oraz zezwolenie na pracę w celu prowadzenia działalności gospodarczej. O tym, o które z zezwoleń cudzoziemiec powinien się ubiegać, decyduje posiadanie przez niego akcji lub udziałów w podmiocie, w którym pełni funkcję członka zarządu. Jeżeli cudzoziemiec nie posiada akcji lub udziałów, to powinien uzyskać zezwolenie na pobyt czasowy i pracę. Z kolei, gdy cudzoziemiec będzie łączył funkcję członka zarządu ze statusem akcjonariusza lub wspólnika, to powinien uzyskać zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej.
Warunkiem udzielenia obu rodzajów zezwoleń będzie posiadanie przez cudzoziemca ubezpieczenia zdrowotnego, źródła stabilnego i regularnego dochodu wystarczającego na pokrycie kosztów utrzymania siebie oraz członków rodziny pozostających na utrzymaniu cudzoziemca oraz miejsca zamieszkania. Podmiot zamierzający zatrudnić cudzoziemca powinien z kolei wykazać, że jego dochód w roku podatkowym poprzedzającym złożenie wniosku był nie niższy niż 12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie ogłaszanego przez prezesa GUS, lub zatrudnić na czas nieokreślony i w pełnym wymiarze czasu pracy przynajmniej przez okres jednego roku poprzedzającego złożenie wniosku co najmniej dwóch pracowników będących obywatelami polskimi lub cudzoziemcami zwolnionymi z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na podstawie art. 87 ust. 1 pkt 1–9 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Alternatywnie podmiot gospodarczy może wykazać, że posiada środki oraz podejmuje działania, by spełnić w przyszłości powyższe wymagania.
Podstawa prawna
• art. 88 ust. 1 pkt 2, art. 88c ust. 4 i 5 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1100; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1621)