Czy w czasie pandemii przeprowadza się badania lekarskie wstępne i okresowe pracowników? Kto jest z nich zwolniony?

Badania lekarskie pracowników

W Kodeksie pracy (dalej: k.p.) wymienione są trzy rodzaje badań, którym podlegają pracownicy. Należą do nich badania:

  • wstępne;
  • okresowe;
  • kontrolne.

Zgodnie z art. 229 par. 1 wstępnym badaniom lekarskim podlegają:

  • osoby przyjmowane do pracy;
  • pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają natomiast osoby:

  • przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą;
  • przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych (art. 229 par. 1(1) k.p.)

Pracownik podlega również okresowym badaniom lekarskim. Ma to miejsce w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku (art. 229 par. 2 k.p.).

Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych (art. 229 par. 3 k.p.).

Badania wstępne i okresowe w pandemii

Jak to wygląda w trakcie pandemii?

Od 16 grudnia 2020 r. na podstawie art. 12a ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.1842) zawieszeniu podlegają następujące obowiązki:

  • wykonywanie badań okresowych pracowników (art. 229 § 2 zdanie pierwsze k.p.),
  •  wydawanie przez pracodawcę skierowania na lekarskie badania okresowe (art. 229 § 4a k.p.);
  • wykonywanie okresowych badań lekarskich:

a) po zaprzestaniu pracy w kontakcie z substancjami i czynnikami rakotwórczymi lub pyłami zwłókniającymi;

b) po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami (art. 229 § 5 k.p.).

Obowiązek przeprowadzenia profilaktycznych badań lekarskich powinien być wykonany niezwłocznie po ustaniu przyczyny ich zawieszenia.

Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii albo po odwołaniu stanu epidemii, pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonanie zawieszonych obowiązków i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odwołania danego stanu.

Orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do upływu 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo od dnia odwołania stanu epidemii. Zawieszenie nie obejmuje wykonywania badań wstępnych oraz badań kontrolnych.

W przypadku braku dostępności do lekarza medycyny pracy uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego lub kontrolnego, badanie takie może przeprowadzić i wydać odpowiednie orzeczenie lekarskie inny lekarz. Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza ma charakter tymczasowy i traci moc po upływie 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo od dnia odwołania stanu epidemii. Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza włącza się do akt osobowych pracownika.

Ponadto, z dniem 16 grudnia 2020 r., we wspomnianej ustawie, wprowadzono nowe uregulowania dotyczące badań wstępnych. Zgodnie z dodanym zapisem, w trakcie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii:

  • w stosunku do osoby zatrudnianej na stanowisko pracy inne, niż administracyjno-biurowe, okresy, o których mowa w ww. art. 229 par. 1(1) k.p., zostają wydłużone do 180 dni (więcej o tym we wcześniejszej części tekstu)
  • wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby zatrudniane na stanowisko administracyjno-biurowe, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca stwierdzi, że warunki występujące u poprzedniego pracodawcy odpowiadają warunkom występującym na stanowisku pracy, na które przyjmowany jest pracownik.