Rzeczywiście, w przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) nie sprecyzowano mechanizmów związanych ze sprzeciwem wobec kontroli ZUS. Warto jednak zwrócić uwagę na art. 92a ustawy systemowej, gdzie postanowiono, że do kontroli płatnika składek będącego przedsiębiorcą stosuje się przepisy rozdziału 5 prawa przedsiębiorców. Z art. 59 prawa przedsiębiorców wynika, wobec jakich czynności można złożyć sprzeciw. Może on dotyczyć:
  • obowiązku uprzedniego powiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli,
  • obowiązku okazania przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności oraz po doręczeniu upoważnienia,
  • obecności przy czynnościach kontrolnych przedsiębiorcy, osoby przez niego upoważnionej, która może być uznana za osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 97 kodeksu cywilnego lub przywołanego świadka,
  • zasady, zgodnie z którą kontrolę przeprowadza się w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę w siedzibie przedsiębiorcy lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej,
  • zakazu podejmowania i prowadzenia równocześnie więcej niż jednej kontroli,
  • maksymalnego czasu trwania kontroli wykonywanej przez organ kontroli u danego przedsiębiorcy w ciągu jednego roku kalendarzowego,
  • zakazu przeprowadzania ponownej kontroli.
Sprzeciw przedsiębiorca wnosi na piśmie do organu kontroli, którego czynności sprzeciw dotyczy. O jego wniesieniu przedsiębiorca zawiadamia na piśmie kontrolującego.
Sprzeciw wnosi się w terminie trzech dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli lub wystąpienia przesłanki do wniesienia sprzeciwu. Jego wniesienie powoduje wstrzymanie:
  • czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego czynności sprzeciw dotyczy ‒ z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu;
  • biegu czasu trwania kontroli ‒ od dnia wniesienia sprzeciwu do dnia zakończenia postępowania wywołanego jego wniesieniem.
W jednym z nowszych orzeczeń z tego zakresu, tj. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 stycznia 2021 r., sygn. akt I GSK 1652/20, podkreślono m.in., że wniesienie sprzeciwu w trybie art. 59 prawa przedsiębiorców skutkuje wszczęciem postępowania mającego na celu ochronę praw przedsiębiorcy, które powinno zakończyć się wydaniem aktu podlegającego weryfikacji w administracyjnym toku instancji, a następnie kontroli sądowoadministracyjnej.
Kontrola ZUS krok po kroku [Gdzie, kiedy, zasady i zakres]
Kontrola ZUS krok po kroku [Gdzie, kiedy, zasady i zakres]

Zobacz również
Podsumowując, można więc stwierdzić, że przedsiębiorca ma możliwość wniesienia sprzeciwu od wielu czynności ZUS. Termin na jego wniesienie jest jednak bardzo krótki. Z punktu widzenia płatnika istotne jest to, że sprzeciw wstrzymuje automatycznie czynności kontrolne. ZUS nie ma w tym zakresie uznaniowości, skutek wstrzymania następuje bowiem z mocy samego prawa z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu.
Podstawa prawna
• 87 i 88 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1621)
• rozdział 5 ustawy z 6 marca 2018 r. ‒ Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162)
• art. 97 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. ‒ Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1509)