Jako biuro rachunkowe rozliczamy składki za przedsiębiorcę, który jest jednocześnie zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Z etatu jego wynagrodzenie wynosi 2000 zł miesięcznie. We wrześniu przez 2 tygodnie przebywał na urlopie ojcowskim i z tego powodu podstawa z umowy o pracę była niższa od minimalnego wynagrodzenia. Czy w okresie urlopu ojcowskiego powinny być za niego opłacane składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne z działalności?
Pracownik, który równocześnie prowadzi działalność gospodarczą, obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym ze stosunku pracy. Natomiast z działalności ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dla niego dobrowolne, o ile jego wynagrodzenie określone w umowie o pracę jest równe co najmniej minimalnemu. Gdy jest ono niższe, obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlega z obu tych tytułów.
W okresie urlopu ojcowskiego pracownik ma prawo do zasiłku macierzyńskiego. To świadczenie jest tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, co wynika z art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Każda osoba mająca prawo do zasiłku macierzyńskiego obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Posiadanie innego tytułu do ubezpieczeń nie ma znaczenia. Składki z zasiłku wykazuje pracodawca, jeżeli to on wypłaca zasiłek lub ZUS – gdy pracodawca nie jest uprawniony do wypłaty świadczeń. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę pobierającą zasiłek macierzyński stanowi kwota wypłaconego świadczenia. Składki te finansuje w całości budżet państwa, a rolą płatnika jest tylko ich wykazanie w dokumentach rozliczeniowych.
Gdy zasiłek macierzyński wypłaca pracodawca, do jego obowiązków należy przekazywanie do ZUS:
● informacji o okresie przerwy w opłacaniu składek ze stosunku pracy – w tym celu składa raport świadczeniowy ZUS RSA z kodem 01 10 xx, gdzie podaje okres w którym pracownik przebywał na tym urlopie, liczbę dni zasiłkowych, wypłaconą kwotę zasiłku i kod świadczenia przerwy,
raport składkowy ZUS RCA z kodem 12 40 xx, gdzie od kwoty wypłaconego zasiłku są naliczane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Zarówno w okresie wykonywania pracy, jak i pobierania zasiłku macierzyńskiego podczas urlopu ojcowskiego, działalność jest dla niego tytułem do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, a obowiązkowym – do ubezpieczenia zdrowotnego. Nie odgrywa też żadnej roli to, że podstawa wymiaru składek z umowy o pracę będzie niższa od minimalnego wynagrodzenia. W okresie przebywania na urlopie ojcowskim tytułem do ubezpieczeń nie jest bowiem stosunek pracy, lecz zasiłek macierzyński. Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1c ustawy systemowej, osoba prowadząca działalność, która spełnia jednocześnie warunki do objęcia jej ubezpieczeniami z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom z tytułu pobierania zasiłku. Może ona jednak dobrowolnie na swój wniosek być objęta ubezpieczeniami z działalności.
Oznacza to, że w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, do którego prawo powstało ze stosunku pracy, ubezpieczenia emerytalne i rentowe z działalności zawsze mają charakter dobrowolny.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1, art. 9 ust. 1c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).