Zezwolenie na pracę nie zawsze jest konieczne. Wszystko zależy od tego, czy obcokrajowiec przebywa w Polsce na podstawie wizy, czy karty pobytu
Chciałabym zatrudnić obcokrajowca – Ukraińca, który od października podejmuje studia na jednej z warszawskich uczelni. Czy dokument, na podstawie którego przebywa w Polsce w celu nauki, wystarczy, abym mógł go zatrudnić? Jakich formalności powinienem dopilnować?
Wszystko zależy od tego, na podstawie jakiego dokumentu student przebywa w Polsce. Pracodawca zamierzający zatrudnić cudzoziemca ma obowiązek poprosić go przed rozpoczęciem pracy o okazanie ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski. Powinien również sporządzić kopię takiego dokumentu i przechowywać ją przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca.
Bez żadnych formalności
Jeśli student z Ukrainy przebywa w Polsce na podstawie karty pobytu, to istotne jest, z jakiego tytułu została ona wydana. W przypadku gdy otrzymał kartę pobytu w związku z uzyskaniem zezwolenia na pobyt czasowy, wydanego w celu kształcenia się na studiach (tj. na podstawie art. 144 ustawy z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach; Dz.U. poz. 1650 ze zm., obowiązuje od 1 maja 2014 r.), lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, wydanego w celu podjęcia lub kontynuacji stacjonarnych studiów wyższych (tj. na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 16 poprzednio obowiązującej ustawy z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 264, poz. 1573 ze zm.), jest on zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. To zaś oznacza, że może podjąć pracę bez żadnych dodatkowych formalności. Aby zweryfikować tę informację, należy poprosić cudzoziemca o okazanie decyzji właściwego wojewody, na podstawie której otrzymał on kartę pobytu. Jeśli w podstawie prawnej takiej decyzji będą widniały wskazane powyżej przepisy, możemy bez obaw zatrudnić cudzoziemca.
Pod pewnymi warunkami
Sytuacja kształtuje się nieco inaczej, gdy student przebywa w Polsce na podstawie wizy. W takiej sytuacji nie może on korzystać ze zwolnienia z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, o którym mowa powyżej. Jednak również w takim przypadku, pod pewnymi warunkami, możliwe jest podjęcie zatrudnienia.
Cudzoziemcy będący studentami stacjonarnych studiów wyższych odbywanych w Polsce mogą podejmować pracę bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę w miesiącach wakacyjnych, tj. w lipcu, sierpniu i wrześniu. Zwolnienie to wynika z rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 20 lipca 2011 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz.U. nr 155, poz. 919, ze zm.; dalej: rozporządzenie). Jeśli więc student studiów dziennych przebywający w Polsce na podstawie wizy chciałby w wakacje podjąć praktyki lub po prostu pracę zarobkową, może to zrobić bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę.
A co, jeśli student chciałby pracować w pozostałych miesiącach roku? W większości przypadków będzie się to wiązało z koniecznością uzyskania zezwolenia na pracę. Obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Ukrainy i Rosji mogą jednak w niektórych przypadkach podejmować pracę w Polsce na uproszczonych zasadach, wynikających z rozporządzenia. Obywatele tych państw (a więc również student z Ukrainy) mogą przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy w okresie kolejnych 12 miesięcy wykonywać pracę w Polsce na podstawie pisemnej umowy, pod warunkiem iż przed podjęciem zatrudnienia pracodawca zarejestrował w powiatowym urzędzie pracy oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy temu cudzoziemcowi. Na stronach internetowych urzędów pracy można znaleźć wzór stosownego oświadczenia, a jego wypełnienie nie powinno stanowić dla pracodawcy trudności. Zarejestrowanie takiego oświadczenia często możliwe jest w trakcie jednej wizyty w urzędzie. Ponadto jeśli się okaże, że student jest dobrym pracownikiem i pracodawca chciałby zatrzymać go w firmie dłużej niż owe 6 miesięcy, w trakcie których możliwa jest praca na podstawie oświadczenia, możliwe będzie uzyskanie zezwolenia na pracę w uproszczonym trybie.
Zazwyczaj w przypadku zamiaru zatrudnienia cudzoziemca na podstawie umowy o pracę (lub cywilnoprawnej) przed złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca (typu A) konieczne jest uzyskanie w urzędzie pracy informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy. Jeśli jednak cudzoziemiec wykonywał pracę dla tego pracodawcy przez okres nie krótszy niż 3 miesiące na podstawie oświadczenia zarejestrowanego w urzędzie pracy, pracodawca może złożyć wniosek o wydanie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca bez konieczności uzyskiwania takiej informacji. Ponieważ procedura uzyskiwania zezwolenia na pracę trwa około miesiąca, warto złożyć taki wniosek ze stosownym wyprzedzeniem.
Magdalena Skwara associate z kancelarii Domański Zakrzewski Palinka