Pracodawca nie może się dowiedzieć od inspektora PIP, na podstawie czyjej skargi jest kontrolowany

Nawet napisanie pisma do przełożonych inspektora pracy lub do głównego inspektora pracy nie pozwoli uzyskać odpowiedzi na pytanie, czy kontrola jest przeprowadzana w wyniku skargi, a co za tym idzie, kto jest autorem skargi. / Shutterstock

Moja firma została ostatnio skontrolowana przez Państwową Inspekcję Pracy. Była to kontrola niezapowiedziana, sprawdzającą zagadnienia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, czasu pracy i wynagrodzeń. W trakcie czynności kontrolnych zapytałem inspektora, dlaczego akurat teraz jest przeprowadzana. Inspektor poinformował mnie, że do PIP wpłynęła skarga, a więcej informacji nie może przekazać, bo grożą mu konsekwencje służbowe. Czy nie mam prawa się dowiedzieć, kto napisał skargę?

Pracownicy wykonujący czynności kontrolne są obowiązani do nieujawniania informacji o tym, że kontrola przeprowadzana jest w następstwie skargi, chyba że zgłaszający skargę wyrazi na to pisemną zgodę. Wynika to wprost z art. 44 ust. 3 ustawy z o Państwowej Inspekcji Pracy. Ponadto na podstawie art. 15 pkt c Konwencji nr 81 dotyczącej inspekcji pracy w przemyśle i handlu, przyjętej w Genewie 11 lipca 1947 r., inspektorzy pracy zobowiązani są traktować jako absolutnie poufne źródło jakiekolwiek skargi informujące ich o naruszeniu lub złamaniu przepisów prawnych. Co więcej, nie mogą pracodawcy lub jego przedstawicielowi dać nawet żadnej wskazówki, że kontrolę przeprowadzono w następstwie otrzymania skargi.

Brak odpowiedzi jest uzasadniony

Oznacza to, że inspektor zapytany wprost przez pracodawcę, dlaczego jest kontrolowany, nie powinien udzielać odpowiedzi na takie pytanie, bo wiązałoby się to z naruszeniem przez niego przepisów ustawy o PIP. Inspektor pracy musi więc udzielić odpowiedzi wymijającej albo jej odmówić. Oczywiście zdarzają się sytuacje, kiedy skarżący wyraża zgodę na podanie do wiadomości swoich danych, a nawet żąda ich ujawnienia. Wtedy kontrolujący może poinformować kontrolowanego o tym, że kontrola jest skargowa, czego dotyczy skarga i jakie porusza problemy. Innej możliwości nie ma.

Nawet napisanie pisma do przełożonych inspektora pracy lub do głównego inspektora pracy nie pozwoli uzyskać odpowiedzi na pytanie, czy kontrola jest przeprowadzana w wyniku skargi, a co za tym idzie, kto jest autorem skargi. Bo nawet te instytucje nie są uprawione do udzielenia takiej informacji. Priorytetem jest ochrona skarżącego przed działaniem odwetowym ze strony pracodawcy. Ma go to chronić przed szykanami ze strony pracodawcy i zwolnieniem z pracy pod byle jakim pretekstem (K. Rączka [w:] M. Gersdorf, J. Jagielski, K. Rączka, „Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Komentarz”, art. 44, Warszawa 2008). Pracownik ma więc komfort psychiczny wynikający z tego, że jego przełożeni nie dowiedzą się o tym, kto złożył skargę.

Zawiadomienie dla skarżącego

Warto wskazać, że pracownicy, a zwłaszcza byli pracownicy, często inicjują postępowanie kontrolne. Konsekwencją przeprowadzonych czynności kontrolnych jest w przypadku stwierdzenia naruszeń praw pracowniczych zastosowanie przez organ PIP środków prawnych określonych w art. 11 i art. 11a ustawy o PIP, w tym decyzji administracyjnych zwanych nakazami. Natomiast załatwienie skargi pracownika następuje w jednoinstancyjnym postępowaniu uproszczonym zakończonym poinformowaniem pisemnym pracownika o sposobie załatwienia sprawy (art. 237 par. 3 kodeksu postępowania administracyjnego). Pisemne zawiadomienie nie jest decyzją administracyjną, od którego przysługuje odwołanie do organu administracji publicznej wyższego stopnia, lecz czynnością materialno-techniczną (por. postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 22 listopada 2010 r., sygn. akt II SAB/Wa 198/10).

Reasumując, trzeba stwierdzić, że inspektor pracy słusznie i zgodnie z obowiązującym prawem odmówił ujawnienia danych skarżącego. Pracodawca nie ma zaś żadnych środków prawnych pozwalających mu na pozyskanie takiej informacji. Nie przysługują mu żadne środki prawne, na podstawie których mógłby dochodzić ujawnienia tych danych. Żadne pismo, nawet skierowane do sądu lub do organu nadrzędnego nad inspektorem pracy, nie spowoduje uzyskania przez niego takiej informacji. ©℗

Z utrwalonej praktyki interpretacyjnej ZUS skorzysta więcej płatników

Artykuł 15 Konwencji nr 81 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej inspekcji pracy w przemyśle i handlu

Z zastrzeżeniem wyjątków, które może przewidzieć ustawodawstwo krajowe, inspektorzy pracy:

(…)

(c) będą traktować jako absolutnie poufne źródło jakiejkolwiek skargi informującej ich o naruszeniu lub złamaniu przepisów prawnych i nie dadzą żadnej wskazówki pracodawcy lub jego przedstawicielowi, że inspekcję przeprowadzono w następstwie otrzymania skargi.

Artykuł 44 ustawy o PIP

1. Pracownicy wykonujący czynności kontrolne są odpowiedzialni za sumienne wykonywanie swoich obowiązków, w szczególności za rzetelne i obiektywne ujmowanie i dokumentowanie wyników kontroli oraz za przestrzeganie przepisów o ochronie informacji niejawnych.

2. Pracownicy, o których mowa w ust. 1, w zakresie swojego działania są niezależni od jakichkolwiek wpływów postronnych i nie mogą uczestniczyć w interesach podmiotów kontrolowanych.

3. Pracownicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani do nieujawniania informacji, że kontrola przeprowadzana jest w następstwie skargi, chyba że zgłaszający skargę wyrazi na to pisemną zgodę.

Podstawa prawna

• art. 11 i 11a, art. 44 ust. 3 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1251)

• art. 237 par. 3 ustawy z 14 czerwca 1960 r. ‒ Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1491)

• art. 15 pkt c Konwencji nr 81 dotyczącej inspekcji pracy w przemyśle i handlu, przyjętej w Genewie 11 lipca 1947 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 72, poz. 450)