Tylko uczestnik PPK może w każdej chwili skorzystać ze zgromadzonych w tym programie oszczędności. Preferencyjne, bez obciążeń podatkowych, zasady wypłaty przewidziano także w sytuacji poważnego zachorowania uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka oraz na pokrycie wkładu własnego przy zaciąganiu kredytu hipotecznego.

Dodatkowe oszczędności na okres po zakończeniu aktywności zawodowej gromadzić możemy m.in. na indywidualnych kontach emerytalnych (IKE), na indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (IKZE), w pracowniczym programie emerytalnym (PPE) czy w pracowniczym planie kapitałowym (PPK). Jednak tylko w PPE i PPK oszczędności gromadzimy przy wsparciu finansowym pracodawcy. A w PPK dokłada się do nich także państwo. To niewątpliwa zaleta tych programów, które choć podobne, różnią się między sobą w szczegółach.

Czym jest PPE?

Cechą charakterystyczną PPE jest to, że jego utworzenie zależy od dobrej woli pracodawcy (natomiast utworzenie PPK jest jego obowiązkiem). Oznacza to, że pracownik nie będzie mógł oszczędzać w PPE, jeśli pracodawca nie utworzy tego programu. Dla pracownika udział w tym programie - podobnie jak w PPK - jest dobrowolny. Do PPE mogą przystąpić pracownicy (w rozumieniu ustawy o PPE), którzy legitymują się odpowiednim stażem pracy u danego pracodawcy, z wyłączeniem pracowników, którzy ukończyli 70 lat. Minimalny okres zatrudnienia, który uprawnia pracownika do udziału w programie, wynosi 3 miesiące, ale może zostać w umowie zakładowej wydłużony lub skrócony (okres ten nie może być dłuższy niż 3 lata).

Składki mogą być tylko od pracodawcy

Istotą PPE jest także to, że gromadzone w nim środki pochodzą niemal wyłącznie od pracodawcy, który finansuje tzw. składki podstawowe (maksymalnie 7% wynagrodzenia uczestnika). Pracownik - jeśli chce i nie zakazuje tego umowa zakładowa - może dokładać się do swoich oszczędności, finansując składki dodatkowe, które - podobnie jak to jest w PPK - potrącane są przez pracodawcę z wynagrodzenia pracownika po jego opodatkowaniu.

Skorzystanie z oszczędności po 60. roku życia

Środki gromadzone na rachunku PPE uczestnika są jego własnością, jednak może on uzyskać dostęp do tych środków dopiero po osiągnięciu określonego wieku. Wypłata może nastąpić, na wniosek, po ukończeniu przez uczestnika 60. roku życia lub po uzyskaniu przez niego wcześniejszych uprawnień emerytalnych. Po osiągnięciu 70. roku życia wpłata środków jest automatyczna, jeśli uczestnik nie jest już zatrudniony u pracodawcy prowadzącego program. To istotna różnica między PPE a PPK. W tym drugim programie – o czym napiszemy niżej – uczestnik PPK, przez cały okres oszczędzania, ma możliwość korzystania ze zgromadzonych na rachunku PPK oszczędności.

Odchodząc z pracy można dokonać transferu środków

Warto wiedzieć, że w przypadku zmiany pracodawcy uczestnik może pozostawić środki zgromadzone na rachunku PPE do czasu ich wypłaty, przetransferować je do nowego pracodawcy, o ile ten prowadzi PPE lub założyć IKE i tam przenieść środki. Natomiast w przypadku likwidacji PPE uczestnik powinien - w określonym terminie - wskazać inny rachunek PPE albo IKE, na który nastąpi wypłata transferowa. Brak takiego wskazania skutkuje zwrotem środków (zwrot środków wiąże się z negatywnymi konsekwencjami finansowymi).

Podobnie jak w PPK, środki zgromadzone w PPE podlegają dziedziczeniu. Otrzyma je osoba wskazana przez uczestnika w odpowiedniej deklaracji. W przypadku braku takiego wskazania, środki wejdą do masy spadkowej. [koniec Ważne]

Czym są PPK?

Pracownicze Plany Kapitałowe to jedyny program długoterminowego oszczędzania o kapitałowym charakterze, w którym do naszych prywatnych oszczędności dokłada się pracodawca i państwo. Pracodawca finansuje wpłatę podstawową (1,5% wynagrodzenia uczestnika), ale może zdecydować o finansowaniu także wpłaty dodatkowej (do 2,5% wynagrodzenia uczestnika). Uczestnik finansuje wpłatę podstawową (2% jego wynagrodzenia), a także - podobnie jak pracodawca - może zadeklarować wpłatę dodatkową (do 2% wynagrodzenia). Pracownik, który uzyskuje miesięczne wynagrodzenie nieprzekraczające 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia, ma możliwość obniżenia wpłaty podstawowej - nawet do 0,5% wynagrodzenia. Państwo finansuje jednorazową wpłatę powitalną w wysokości 250 zł i dopłatę roczną w wysokości 240 zł.

Do PPK obowiązuje tzw. automatyczny zapis. Oznacza to, że pracodawca ma obowiązek zawarcia umowy o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz każdej osoby zatrudnionej (w rozumieniu ustawy o PPK), która ukończyła 18. rok życia, ale nie ukończyła 55 lat i nie złożyła deklaracji o niedokonywaniu wpłat do PPK. Osoby, które ukończyły 55 lat, ale nie ukończyły 70 lat, mogą przystąpić do PPK wyłącznie na swój wniosek. Oszczędzanie w PPK jest dobrowolne. Uczestnik PPK, który nie chce dłużej gromadzić środków w tym programie, składa pracodawcy deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK.

Korzystanie z oszczędności bez względu na wiek

Środki gromadzone w PPK są prywatną własnością uczestnika, który może z nich skorzystać w dowolnym czasie. Zasadniczo środki w PPK gromadzone są na okres po zakończeniu aktywności zawodowej, w celu wypłaty po ukończeniu 60 lat. Środki te można jednak wycofać z rachunku PPK wcześniej, dokonując tzw. zwrotu (zwrot wiąże się z negatywnymi konsekwencjami finansowymi). Środki z rachunku PPK można także wypłacić w tzw. szczególnych sytuacjach życiowych. Tak jest w przypadku poważnego zachorowania uczestnika PPK, jego współmałżonka lub dziecka. W razie poważnego zachorowania, uczestnik PPK może zawnioskować o wypłatę do 25% środków zgromadzonych na rachunku PPK. Taka wypłata może być zrealizowana wielokrotnie, przy czym jedno ze zdarzeń mieszczących się w katalogu „poważnego zachorowania” (jednej osoby), może uzasadniać jedną taką wypłatę z rachunku PPK. Ponadto uczestnik PPK, który nie ukończył 45 lat, może wypłacić do 100% środków zgromadzonych na jego rachunku PPK na pokrycie wkładu własnego przy kredycie hipotecznym (z obowiązkiem ich zwrotu w terminie do 15 lat od dnia wypłaty).

Środki zgromadzone w PPK mogą podążać za uczestnikiem

W sytuacji zmiany pracodawcy, uczestnik może pozostawi środki zgromadzone na rachunku PPK do czasu ich wypłacenia albo przetransferować je do PPK wdrożonego przez nowego pracodawcę. Warto dodać, że wypłata transferowa jest możliwa w dowolnym momencie na wybrany przez uczestnika rachunek PPK.

Dziedziczenie

Środki zgromadzone w PPK podlegają dziedziczeniu. Jeśli uczestnik w chwili śmierci pozostawał w związku małżeńskim, 50% jego środków trafi do współmałżonka (w zakresie, w jakim stanowiły one przedmiot wspólności majątkowej), a pozostała część do wskazanych przez uczestnika osób uprawnionych. W przypadku, gdy uczestnik PPK nie wskazał instytucji finansowej takich osób, środki te - w zakresie, w jakim nie przysługują małżonkowi zmarłego - podlegają dziedziczeniu na zasadach ogólnych.

Podsumowując, obie formy oszczędzania - pomimo dzielących je różnic - niosą ze sobą wiele korzyści dla uczestników. W PPE głównym finansującym składki jest pracodawca. W PPK uczestnik ma stały dostęp do środków i może z nich skorzystać w dowolnym czasie. Środki gromadzone w obu programach są prywatną własności uczestnika i podlegają dziedziczeniu, a uczestnik ma wpływ na to, kto dostanie te środki po jego śmierci. I niezależnie od tego, który program bardziej nas przekonuje i który wybierzemy, jedno jest pewne - warto oszczędzać, a im wcześniej zaczniemy, tym więcej zgromadzimy.

Joanna Gawęda, ekspert PFR Portal PPK