Do składek na ubezpieczenia społeczne z mocy odesłania z art. 31 i 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stosuje się przepisy ordynacji podatkowej. Zgodnie z zasadami określonymi w ordynacji w przypadkach i w zakresie w niej przewidzianym za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie. O odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji. Zgodnie z art. 115 ordynacji podatkowej wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki. Stosuje się to również do odpowiedzialności byłego wspólnika za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy był on wspólnikiem. W przypadku składek chodzi o płatnika i osoby odpowiadające z nim solidarnie za zaległości składkowe.
Warto tu odnotować stanowisko zawarte w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 maja 2019 r., sygn. akt II FSK 1620/17. NSA stwierdził, że dla odpowiedzialności podatkowej przewidzianej w art. 115 ordynacji podatkowej bez znaczenia pozostaje, czy osoba odpowiedzialna jest aktualnym, czy byłym wspólnikiem spółki. Ustawodawca przewidział bowiem odpowiedzialność obu tych grup wspólników, przy czym odpowiedzialność byłego wspólnika ma nieco węższy zakres niż odpowiedzialność osoby nadal aktywnej w spółce. Dotyczy ona bowiem jedynie tych zaległości podatkowych z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy był on wspólnikiem.
Powyższe zasady najczęściej rozpatruje się w kontekście odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółek osobowych, jednak stosowane są także w przypadku wspólników spółki cywilnej. Ich sytuacja jest jednak o tyle specyficzna, że jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność opłacają składki na swoje własne ubezpieczenia, ale w stosunku do pracowników lub zleceniobiorców płatnikiem jest właśnie spółka. Spółka nie ma jednak osobowości prawnej, jest jedynie umową zawartą na zasadach określonych w kodeksie cywilnym. Majątek spółki to w rzeczywistości majątek wspólników.
Dlatego trzeba podkreślić, że możliwe jest prowadzenie egzekucji z majątku wspólnego i osobistego odpowiedzialnych solidarnie wspólników. Spółka cywilna nie ma własnego wyodrębnionego majątku, nie może więc chodzić o zobowiązania spółki, lecz o zobowiązania wspólników związane z działalnością spółki (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 24 czerwca 2014 r., sygn. akt III AUa 2196/13). Jak zaś podano w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z 3 września 2020 r., sygn. akt I SA/Ke 110/20, dla takiej odpowiedzialności bez znaczenia pozostaje to, na jakim etapie jest postępowanie egzekucyjne prowadzone wobec spółki oraz jaki był jego rezultat.
W opisywanej sytuacji decyzja ZUS wydaje się więc uzasadniona. Nieistnienie spółki cywilnej nie uchyla odpowiedzialności byłych wspólników za długi składkowe z okresu, gdy mieli status wspólników. Nie doszło także do przedawnienia ani składek, ani prawa do wydania decyzji przez ZUS. Decyzja mogła być wydana mimo trwających egzekucji z majątku spółki. ©℗
!Dla odpowiedzialności składkowej bez znaczenia jest, czy osoba odpowiedzialna jest aktualnym, czy byłym wspólnikiem spółki. Byli wspólnicy odpowiadają jednak tylko za te zobowiązania, których termin płatności upłynął w czasie, gdy mieli jeszcze ten status.
Podstawa prawna
• art. 107 par. 1, art. 108 par. 1, art. 115 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. ‒ Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1598)
• art. 31 i 32 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1621)