Moja córka rozstała się ze swoim mężem. Nie mogą się porozumieć co do alimentów na dzieci, które pozostały przy matce. Jaka jest prawna procedura w tej sytuacji? Jak córka ma dochodzić pieniędzy – pyta pani Krystyna.
Obowiązek alimentacyjny wynika z przepisów prawa rodzinnego, powstaje w chwili urodzenia się dziecka i ustaje, kiedy młody człowiek staje się w pełni samodzielny. W pełnych rodzinach ten obowiązek naturalnie rozkłada się na oboje rodziców, we wspólnym gospodarstwie domowym nie ma zazwyczaj sporów i potrzeby zasądzania alimentów. Dzieci mają przecież prawo żyć na takim poziomie jak ich rodzice. Jednak kiedy opiekunowie się rozstają, to jedno z nich ma obowiązek zaspokajać potrzeby dziecka, właśnie płacąc alimenty na jego rzecz. Rozporządza nimi rodzic pozostający z nieletnim i prowadzący z nim wspólne gospodarstwo domowe.
Wysokość i częstotliwość płacenia alimentów mogą wspólnie ustalić rodzice, może to być umowa prywatna lub notarialna. Ale jeśli nie dojdą do porozumienia, trzeba pójść do sądu. Pozew o ustalenie alimentów składa się w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania dziecka lub miejsca zamieszkania rodzica zobowiązanego do płacenia świadczenia. Opiekun dziecka, który składa pozew o alimenty, jest zwolniony z opłat administracyjnych.
Uwaga! Jeśli dzieci jest kilkoro, dla każdego musi być oddzielny pozew wraz z indywidualnym uzasadnieniem kosztów utrzymania i wydatków, rodzeństwo może dostawać świadczenia w różnej wysokości.
Do pozwu należy dołączyć wszelkie możliwe dokumenty, które uzasadniają taką, a nie inną kwotę alimentów (czyli rachunki za kolonie, szkoły językowe, ubrania, rehabilitację, leczenie ortodontyczne lub inne konieczne zabiegi). Sąd musi także mieć wgląd w dokumenty potwierdzające zarobki rodzica, z którym dziecko pozostaje. Na pierwszej rozprawie sąd zaproponuje ugodę, jeśli pozwany nie zgodzi się z wysokością alimentów, sąd przesłucha strony oraz wezwie świadków (najpierw wskazanych przez stronę powodową). W dalszej kolejności mogą zostać powołani biegli, jeśli są np. problemy z ustaleniem dochodów jednego z rodziców lub jeśli powołuje się na chorobę.
Przy orzekaniu o wysokości świadczenia sąd bierze pod uwagę potrzeby dziecka, jego dotychczasowy poziom życia oraz oczywiście możliwości zarobkowe rodzica. Ale uwaga! Możliwości zarobkowe to nie tylko faktyczne przychody jednego z rodziców, ale realne możliwości wykorzystania swojego wykształcenia i doświadczenia zawodowego. Nie ma więc co mydlić oczu w sądzie, że wykwalifikowany informatyk woli być pracownikiem ochrony na pół etatu i w takim razie jest w stanie płacić na dziecko ledwo 300 zł miesięcznie. Po zakończeniu rozprawy sąd wydaje wyrok. Jeśli pozwana strona została zawiadomiona, a nie stawiła się do sądu, wyrok będzie wydany zaocznie i także będzie mieć rygor natychmiastowej wykonalności. Taką samą drogę należy przejść w przypadku chęci zmiany zasądzonych alimentów. Też konieczne będą pozew i uzasadnienie zmiany kosztów utrzymania dziecka.
Jeśli mimo wyroku sądowego rodzic nie wywiązuje się z obowiązku łożenia na utrzymanie dziecka, a egzekucja komornicza jest bezskuteczna, opiekun prawny może wystąpić o alimenty do rodziny. Pozwać można inne dorosłe dzieci tego rodzica, jego rodziców (czyli dziadków dziecka, na które były zasądzone alimenty), a nawet rodzeństwo niepłacącego rodzica.
Podstawa prawna
Art. 128–138 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. nr 9, poz. 59 ze zm.).
PORADA EKSPERTA
Kiedy pomimo związania prawomocnym orzeczeniem sądu rodzic zobowiązany do zapłaty na rzecz dziecka comiesięcznych alimentów uchyla się od tego obowiązku, matka lub ojciec sprawujący opiekę nad dzieckiem, działając w jego imieniu jako przedstawiciel ustawowy (od osiągnięcia pełnoletności dziecko może już działać samo), ma prawo wystąpić z wnioskiem do komornika właściwego ze względu na miejsce zamieszkania o wszczęcie egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Istotne znaczenie ma tu fakt, że wszczęcie egzekucji powoduje zawieszenie biegu przedawnienia świadczeń alimentacyjnych. Natomiast jeżeli nie ma wiedzy o rodzicu zobowiązanym do uiszczania alimentów (nie jest znane jego miejsce pobytu etc.), komornik dysponuje możliwościami uzyskania informacji o takiej osobie, zaś gdy wiadomo, że ostatnie miejsce zamieszkania miała poza terytorium Polski, ale na terenie państwa członkowskiego Unii Europejskiej, wówczas należy złożyć wniosek o stwierdzenie wykonalności orzeczenia zasądzającego alimenty do sądu kraju, w którym dłużnik przebywa, tj. od razu do pańwtwa UE. Odnośnie do krajów spoza terytorium Unii odpowiedni wniosek na formularzu dostępnym w sądzie o dochodzenie alimentów składa się do sądu okręgowego swego miejsca zamieszkania, dołączając odpis wyroku zasądzającego alimenty i ostatni znany adres miejsca zamieszkania rodzica – dłużnika. Jednakże jeżeli prowadzona w kraju lub za granicami Polski egzekucja opisanych świadczeń alimentacyjnych okaże się bezskuteczna i mamy na potwierdzenie tego stosowne postanowienie komornika, wówczas z funduszu alimentacyjnego w kraju przysługują świadczenia w wysokości ustalonych wyrokiem alimentów, ale nie wyższej niż 500 zł miesięcznie. Niestety dodatkowym wymogiem uzyskania alimentów z tego funduszu jest to, aby dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekraczał kwoty 725 zł. Należy przy tym zauważyć, iż uporczywe uchylanie się od płacenia alimentów jest przestępstwem (art. 209 kodeksu karnego) i z racji tego uprawnionemu przysługuje prawo złożenia do prokuratury zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przez niepłacącego rodzica przestępstwa niealimentacji.