Planujemy zorganizować wernisaż, w którym weźmie udział wielu gości. Czy istnieje obowiązek pobierania od uczestników takich imprez oświadczeń o stanie zdrowia w związku z ogłoszonym stanem epidemii COVID-19, w tym danych osobowo-kontaktowych?

Zasady organizacji imprez w trakcie epidemii COVID-19 reguluje rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, które wprowadziło wiele obostrzeń dla organizatorów i uczestników.

Niezależnie od tego rozporządzenia również ministrowie wybranych resortów wydali zalecenia dla podległych im branż dotyczące przeciwdziałania epidemii COVID-19. Takie zalecenia zostały wydane m.in. przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu jako „Wytyczne dla organizatorów imprez kulturalnych i rozrywkowych w trakcie epidemii wirusa SARS-CoV-2 w Polsce”. Wśród licznych zaleceń zawartych w powyższym dokumencie pojawia się m.in. sugestia zbierania danych osobowych i kontaktowych, które umożliwiłyby łatwy kontakt z uczestnikami wydarzenia po jego zakończeniu. Napisano jednak wprost, że zbieranie ich nie jest obligatoryjne, ale rekomendowane, aby ułatwić służbom sanitarnym dochodzenie epidemiologiczne na wypadek wykrycia, iż osoba zakażona brała udział w danym wydarzeniu. Autorzy wytycznych sugerują, aby dane te były przechowywane przez organizatora przez dwa tygodnie.
Organizator imprezy w postaci wernisażu nie ma więc obowiązku pobierania od uczestników takiej imprezy oświadczeń o stanie zdrowia w związku z ogłoszonym stanem epidemii COVID-19, w tym danych osobowo-kontaktowych.
Podstawa prawna
• rozporządzenie Rady Ministrów z 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. poz. 861)
Nasz pracownik regularnie oddaje krew. Niedawno został mu udzielony dodatkowy dzień wolny na ten cel i wtedy właśnie pracownik uległ wypadkowi. Jak zakwalifikować to zdarzenie? Czy może zostać uznane za wypadek przy pracy?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy odwołać się przede wszystkim do definicji wypadku przy pracy. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawa wypadkowa) za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

  • podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
  • podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
  • w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Z przedstawionego opisu zdarzenia nie wynika, aby spełniało ono co najmniej jedną przesłankę wynikającą z definicji wypadku przy pracy, a tym samym nie może być za taki uznane.
Mimo że na podstawie art. 9a ust. 1 pkt 1 ustawy o publicznej służbie krwi pracownik ma prawo do dwóch dni wolnych od pracy w związku z oddaniem krwi jako honorowy dawca, to jednak czas ten jest wykorzystywany przez pracownika wedle jego uznania i nie ma żadnego związku z pracą. Tym samym brak związku z wykonywaną pracą wyklucza możliwość uznania zdarzenia za wypadek przy pracy. Pracodawca nie musi więc podejmować czynności zmierzających do określenia okoliczności i przyczyn wypadku zgodnie z zasadami wynikającymi z kodeksu pracy oraz rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.
Podstawa prawna
• art. 3 ust. 1 ustawy 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1205)
• art. 234 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162)
• art. 9a ust. 1 pkt 1 ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1777; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 159)
• rozporządzenie Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. nr 105, poz. 870)
Przygotowujemy oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy. Mamy wątpliwość dotyczącą identyfikacji zagrożeń na nim występujących. Pracownicy nie są zagrożeni bezpośrednio czynnikiem niebezpiecznym (m.in. będą zastosowane odpowiednie osłony). Czy należy taki czynnik uwzględnić w ocenie?

Zgodnie z art. 226 kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające to ryzyko. Pojęcie ryzyka zawodowego zostało zaś zdefiniowane w par. 2 pkt 7 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, który stanowi, że jest to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienie u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych powstających w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy. Podstawowym celem oceny ryzyka zawodowego jest zapewnienie poprawy warunków pracy i ochrony życia i zdrowia pracujących.

W praktyce ocena ryzyka zawodowego oznacza systematyczne identyfikowanie, monitorowanie i badanie wszystkich aspektów pracy w celu określenia związanych z nią zagrożeń mogących spowodować wypadek przy pracy, chorobę lub złe samopoczucie pracownika oraz stwierdzenia, czy zagrożenia te mogą być wyeliminowane, a jeżeli nie, to jakie środki ochrony powinny być zastosowane, aby ograniczyć wynikające z nich ryzyko.
Istnieje wiele metod szacowania ryzyka zawodowego, a należą do nich m.in. metody: RiskScore, PHA (Preliminary Hazard Analysis), OWAS, RULA, Polskiej Normy PN-N-18002:2011 „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego”. Z uwagi na to, że pracodawca ma pełną dowolność wyboru metody, może wybrać tę, jaka będzie najbardziej adekwatna do prowadzonej działalności, organizacji pracy, występujących zagrożeń itp.
Podstawową kwestią przy dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego jest identyfikacja zagrożeń występujących na stanowisku pracy, które następnie należy ocenić. Pojęcie zagrożenia zostało zdefiniowane jako potencjalne źródło szkody (urazu lub innego pogorszenia stanu zdrowia). Termin „zagrożenie” może być uszczegółowiony z podaniem jego pochodzenia (np. zagrożenie mechaniczne, zagrożenie elektryczne) albo charakteru oczekiwanej szkody (np. zagrożenie porażeniem elektrycznym, skaleczeniem, zatruciem, pożarem). W myśl tej definicji zagrożenie:
  • istnieje stale podczas zgodnego z przeznaczeniem użytkowania maszyny,
  • może wystąpić nieoczekiwanie.
Mimo że odpowiednia dobrana osłona jest środkiem profilaktycznym zmniejszającym ryzyko, to jednak nie eliminuje ono zagrożenia. Tym samym należy je uwzględnić w ocenie ryzyka zawodowego wraz z odpowiednim środkiem profilaktycznym.
Podstawa prawna
• art. 226 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162)
• par. 2 pkt 7 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 173, poz. 1034)
Przeprowadzaliśmy w naszej firmie inwentaryzację i odkryliśmy, że w magazynie znajduje się niewykorzystywana od wielu już lat obrabiarka wyprodukowana na początku lat 90. zeszłego wieku. Czy przed wprowadzeniem jej do użytkowania musimy uzyskać jakąś zgodę na jej uruchomienie?

W myśl art. 215 kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem, nadmiernym hałasem, działaniem drgań mechanicznych i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy, a także uwzględniały zasady ergonomii. Ponadto, zgodnie z par. 51 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, maszyny i inne urządzenia techniczne powinny spełniać wymagania bhp, określone w odrębnych przepisach, przez cały okres ich użytkowania. Montaż, demontaż i eksploatacja maszyn, w tym ich obsługa, powinny odbywać się przy zachowaniu wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, uwzględniających instrukcje zawarte w dokumentacji techniczno-ruchowej.

Zgodnie z par. 2 rozporządzenia ministra gospodarki w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy pracodawca powinien podjąć działania mające na celu zapewnienie, że maszyny udostępnione pracownikom na terenie zakładu pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę są właściwe do wykonywania pracy lub odpowiednio przystosowane do jej wykonywania oraz mogą być użytkowane bez pogorszenia bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników. Dokonując wyboru maszyny, pracodawca powinien brać pod uwagę specyficzne warunki i rodzaj wykonywanej pracy, a także istniejące w zakładzie pracy lub w miejscu pracy zagrożenia istotne dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, w szczególności na stanowisku pracy. Pracodawca powinien też uwzględniać dodatkowe zagrożenia związane z użytkowaniem maszyny. W przypadku gdy maszyny nie mogą być użytkowane bez ryzyka dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników, pracodawca powinien zastosować odpowiednie rozwiązania mające na celu zminimalizowanie ryzyka związanego z użytkowaniem maszyn.
Przepisy powyższego rozporządzenia obligowały pracodawców, aby maszyny nabyte przed 1 stycznia 2003 r. w terminie do 1 stycznia 2006 r. zostały dostosowane do minimalnych wymagań dotyczących maszyn określonych w rozdziale 3 tego rozporządzenia.
Maszyny nowe, wprowadzane po raz pierwszy na rynek już po wejściu Polski do Unii Europejskiej, muszą natomiast spełniać wymagania zasadnicze określone w przepisach rozporządzenia ministra gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn.
W sytuacji takiej jak opisana, w której pracodawca zamierza ponownie wprowadzić do użytkowania od dawna nieużytkowaną maszynę wyprodukowaną jeszcze w latach 90., powinien uprzednio dokonać oceny spełnienia minimalnych wymagań w zakresie bezpieczeństwa tej maszyny. Dopiero po dokonaniu takiej oceny i podjęciu ewentualnych działań profilaktycznych będzie uprawniony do jej ponownego użytkowania.
Działania mogą zostać przeprowadzone przez pracodawcę we własnym zakresie bez konieczności angażowania podmiotów zewnętrznych. Ponadto, jeżeli dana maszyna nie podlega pod dozór techniczny, to nie ma obowiązku uzyskiwania żadnej zgody na jej uruchomienie.
Podstawa prawna
• art. 215 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162)
• par. 51 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 173, poz. 1034)
• par. 2 i 34 rozporządzenia ministra gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191, poz. 1596: ost.zm. Dz.U. z 2003 r. nr 178, poz. 1745)
• rozporządzenie ministra gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz.U. nr 199, poz. 1228)