Pracownik zarabia 2500 zł wynagrodzenia zasadniczego oraz otrzymuje dodatek stażowy w kwocie 250 zł, a pracuje na 1/2 etatu w systemie podstawowym w jednomiesięcznych okresach rozliczeniowych. Zgodnie z umową o pracę ma on prawo do dodatku jak za nadgodziny po przekroczeniu przeciętnie 39 godz. pracy na tydzień w skali przyjętego okresu rozliczeniowego. Pracownik odszedł z pracy za porozumieniem stron 21 maja, przy czym do 21 maja pracował 76 godz. zgodnie z harmonogramem, a dodatkowo w sobotę 15 maja pracował przez 6 godz. oraz wypracował 4 nadgodziny dobowe. Jak powinien mieć rozliczone wynagrodzenie za maj?

W przypadku pracowników zatrudnionych na część etatu należy rozróżnić godziny ponadwymiarowe oraz nadliczbowe. Te pierwsze to praca powyżej wymiaru etatu danego pracownika, ale przypadająca do 8 godz. na dobę. Powyżej tej wielkości powstają nadgodziny dobowe, tak jak w przypadku pracowników zatrudnionych na cały etat. Ponadto w umowach o pracę pracowników zatrudnionych na niepełny etat powinien być limit, po przekroczeniu którego wypłaca się dodatki w wysokości dodatków za godziny nadliczbowe. Jednym z najbardziej rozpowszechnionych limitów jest zastosowany w pytaniu limit wynoszący przeciętnie 39 godz. na tydzień w okresie rozliczeniowym. W praktyce, w przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, oznacza to, że mogą u nich wystąpić cztery różne rodzaje dodatkowej pracy, tj.:
  • godziny ponadwymiarowe,
  • godziny ponadwymiarowe z dodatkiem jak za nadgodziny (powyżej limitu określonego w umowie),
  • nadgodziny dobowe,
  • nadgodziny średniotygodniowe.
W przypadku rozwiązania umowy o pracę w trakcie okresu rozliczeniowego należy rozliczyć czas pracy pracownika na dzień zakończenia pracy, co może oznaczać konieczność wypłaty godzin ponadwymiarowych lub nadliczbowych średniotygodniowych. Najczęściej jednak będą to godziny ponadwymiarowe, gdyż przekroczenie czasu pracy dla pełnego etatu w praktyce nie występuje za często. Dokonując takiego rozliczenia, należy jeszcze pamiętać, że w kodeksie pracy przyjęto pierwszeństwo w rozliczeniu nadgodzin dobowych, a więc te są zawsze odejmowane w pierwszej kolejności od czasu faktycznie przepracowanego. Dlatego też rozliczenie czasu pracy z pytania powinno wyglądać w następujący sposób:
  • czas faktyczny: 86 godz.,
  • nadgodziny dobowe: 4 godz.,
  • wymiar etatu do przepracowania: 52 godz. [(3 tyg. × 40 godz. – 2 święta × 8 godz.) × 1/2 etatu],
  • godziny ponadwymiarowe: 30 godz. (86 godz. – 4 godz. (nadgodziny) – 52 godz. (etat),
  • godziny ponadwymiarowe z dodatkiem: 0 godz., bo nie przekroczono limitu z umowy.
Praca w sobotę
W przypadku osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy co do zasady obowiązuje ogólna reguła wynikająca z art. 1513 k.p., zgodnie z którą w zamian za taką pracę pracownik powinien otrzymać inny dzień wolny udzielony w terminie z nim uzgodnionym do końca okresu rozliczeniowego. W przypadku nieudzielenia dnia wolnego najczęściej nie powstają z tego tytułu nadgodziny średniotygodniowe, bo nie dochodzi do przekroczenia 40-godzinnej tygodniowej normy czasu pracy. Odnosząc się do analizowanego przykładu, praca w sobotę przekroczyłaby normę tygodniową tylko wówczas, gdyby pracownik przepracował po odjęciu nadgodzin dobowych więcej niż 104 godz., czyli wymiar dla całego etatu określony proporcjonalnie do okresu zatrudnienia od 1 do 21 maja.
Godziny pracy w sobotę są zatem godzinami ponadwymiarowymi i pracownik otrzymuje w zamian jedynie normalne wynagrodzenie bez żadnego dodatku, chyba że doszło do przekroczenia limitu godzin ponadwymiarowych ustalonego w jego umowie o pracę. W naszym przykładzie limit wynoszący przeciętnie 39 godz. na tydzień nie został przekroczony, a więc za 6 godz. pracy w sobotę pracownik otrzyma jedynie normalne wynagrodzenie, gdyż będą to zwykłe godziny ponadwymiarowe.
Jakie wynagrodzenie
Kodeks pracy nie definiuje wprost, jak powinno być obliczane wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe, lecz powszechnie się przyjmuje, że sposób ten jest identyczny z obliczaniem tzw. normalnego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. Nie ma bowiem prawnego uzasadnienia, aby dodatkowa praca ponad wymiar niepełnego etatu była obliczana inaczej niż dodatkowa praca przekraczająca cały etat. Zatem do podstawy takiego wynagrodzenia przyjmujemy stałe składniki wynagrodzenia płatne miesięcznie, co wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego (np. wyrok SN z 19 marca 2019 r., sygn. akt III PK 32/18; wyrok SN z 3 marca 1986 r., sygn. akt I PRN 40/86). Zatem w naszym przykładzie podstawą do naliczenia normalnego wynagrodzenia będzie suma wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku stażowego.
Zgodnie z kolei z art. 1511 par. 3 k.p. dodatek za nadgodziny jest ustalany tylko na podstawie wynagrodzenia wynikającego z osobistego zaszeregowania pracownika określonego stawką godzinową lub miesięczną, a więc w naszym przypadku jedynie z wynagrodzenia stałego miesięcznego w kwocie 2500 zł.
Obliczając normalne wynagrodzenie oraz dodatki za nadgodziny, należy pamiętać, że w przypadku czasu pracy dzielnikiem wynagrodzenia jest zawsze nominał czasu pracy obowiązujący w danym miesiącu kalendarzowym (wymiar czasu pracy ustalany zgodnie z art. 130 k.p.), a nie czas pracy wynikający z harmonogramu pracownika. Wymiar czasu pracy w maju 2021 r. to 152 godz., a zatem dla pracownika zatrudnionego na 1/2 etatu będzie to 76 godz. i taki będzie dzielnik wykorzystywany w płacach przy obliczaniu składników wynikających z rozliczenia czasu pracy.©℗
Ile do wypłaty ©℗
Składnik wynagrodzenia Sposób obliczenia Wynagrodzenie do wypłaty
Normalne wynagrodzenie za nadgodziny dobowe 2750 zł ÷ 76 godz. = 36,18 zł × 4 godz. 144,72 zł
Dodatek 50 proc. za nadgodziny dobowe 2500 ÷ 76 godz. = 32,89 zł × 4 godz. 131,56 zł
Normalne wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe 2750 zł ÷ 76 godz. = 36,18 zł × 30 godz. 1085,40 zł
Ogółem do wypłaty za dodatkową pracę – 1361,68 zł