Pracownik naszej spółki zakończył okres wypowiedzenia, po czym wystąpił do sądu o zapłatę godzin nadliczbowych i zadośćuczynienia za naruszenia jego zdrowia, co, jak wynika z pozwu, zostało spowodowane przepracowaniem i nieprzestrzeganiem m.in. norm odpoczynku dobowego. Częściowo uznajemy pozew w zakresie zapłaty za nadgodziny. Czy pozew może zostać przez sąd uwzględniony także w zakresie zadośćuczynienia?

Normy czasu pracy zawarte w kodeksie czasu pracy mają charakter bezwzględnie obowiązujących i nie mogą zostać zmienione wolą stron, co ma chronić słabszą stronę relacji pracownik‒pracodawca. Ich przekroczenie nie jest dopuszczalne.
Dobra osobiste pracownika
W orzecznictwie SN zwracano także na uwagę, że jeżeli pracodawca nie zapewni pracownikowi dobowego lub tygodniowego odpoczynku od pracy, podwładny może żądać zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18 sierpnia 2010 r., sygn. akt II PK 228/09). Katalog dóbr osobistych zawarto w art. 23 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), gdzie postanowiono, że dobra osobiste człowieka, takie jak w szczególności zdrowie lub wolność, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Wynagrodzenie krzywdy
Za naruszenia dobra osobistego pracownika (np. prawa do wypoczynku) poszkodowany może ubiegać się od sprawcy zadośćuczynienia. W tym zakresie na uwagę zasługuje art. 448 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.). Zgodnie z nim w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.
Taką krzywdę mogą być np. cierpienia psychiczne spowodowane naruszenia wspomnianego dobra osobistego w postaci prawa do wypoczynku. Taki aspekt sprawy był analizowany w wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie z 17 grudnia 2020 r., sygn. akt IV P 352/19. Sąd, rozpatrując zbliżony stan faktyczny do opisywanej sytuacji, stwierdził, że niezagwarantowanie pracownikowi minimalnych standardów odpoczynku wpłynęło negatywnie na jego zdrowie fizyczne i psychiczne oraz skutkowało wypaleniem zawodowym i obniżeniem nastroju. Jako podstawę prawną odpowiedzialności pracodawcy sąd wskazał art. 415 w zw. z art. 448 i art. 23 k.c. Sąd uznał, że zostały spełnione wszystkie wymagane przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, tj. bezprawność działania lub zaniechania, wina po stronie sprawcy, wystąpienia szkody oraz związku przyczynowego między bezprawnością działania lub zaniechania sprawcy a szkodą poniesioną przez powoda. Skutkowało to zasądzeniem kilkutysięcznej kwoty zadośćuczynienia na rzecz pracownika od pracodawcy.
Biorąc pod uwagę argumentację z powyższego wyroku oraz orzecznictwo SN, można stwierdzić, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że sąd uzna za zasadne roszczenia byłego pracownika spółki także w zakresie zadośćuczynienia.
Podstawa prawna
• art. 132 i art. 133 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320)
• art. 23, art. 415 i art. 448 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. ‒ Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740)