Jestem zatrudniona w pewnej firmie na podstawie umowy o pracę i równocześnie prowadzę pozarolniczą działalność gospodarczą. Z tytułu zatrudnienia otrzymuję wynagrodzenie 3000 zł brutto miesięcznie i od tej podstawy są odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne. Z tytułu działalności gospodarczej opłacam jedynie składkę zdrowotną. Kiedy 23 kwietnia 2021 r. uległam wypadkowi przy pracy, ZUS odmówił mi jednak wypłaty zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego. Czy słusznie? Przecież podlegam ubezpieczeniu wypadkowemu.

Tak, ZUS postąpił zgodnie z przepisami. W opisywanej sytuacji nie przysługuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, bo wypadek wydarzył się podczas wykonywania czynności związanych z prowadzenie działalności, z której poszkodowany nie podlegał temu ubezpieczeniu.
Kiedy zdarzenie miało miejsce
Zgodnie z regułami określonymi w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych osoby, które podlegają ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, a podstawa składek jest równa co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu, nie muszą podlegać tym ubezpieczeniom z niektórych dodatkowych tytułów takich jak umowa zlecenia lub, tak jak w omawianym przypadku, prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Ubezpieczona skorzystała z tej możliwości i z tytułu działalności opłacała jedynie składkę zdrowotną. Nie podlegała ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, ale także – ubezpieczeniu wypadkowemu. Oznacza to, że podlegała ochronie ubezpieczeniowej jedynie w zakresie czynności wykonywanych w zakresie etatu – zgodnie z definicją wypadku przy pracy określoną w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za wypadek przy prowadzeniu działalności uważa się zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
  • podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
  • podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
  • w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
  • w czasie podróży służbowej w innych okolicznościach, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;
  • podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
  • przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Z chorobowego tak
Ocenianie tych okoliczności będzie miało miejsce jednak dopiero wtedy, gdy ubezpieczony podlega ubezpieczeniu wypadkowemu. Skoro jednak
Jeśli więc ubezpieczona nie podlega ubezpieczeniu wypadkowemu z tytułu prowadzenia działalności, ZUS nie ma podstaw do sporządzania karty wypadku ani podejmowania innych czynności zmierzających do ustalenia charakteru zdarzenia. Jest natomiast zobowiązany do wydania decyzji o odmowie prawa do przyznania świadczeń określonych w ustawie wypadkowej z powodu niespełnienia warunków do przyznania świadczeń.
Taka osoba może jednak nabyć prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego na ogólnie obowiązujących zasadach. W przypadku bowiem prawa do zasiłku chorobowego lub później świadczenia rehabilitacyjnego, nie ma znaczenia, że niezdolność do pracy powstała w trakcie wykonywania działalności niezwiązanej ze stosunkiem pracy, który jest tytułem ubezpieczenia chorobowego. Zasiłek z ubezpieczenia chorobowego będzie niższy niż te z ubezpieczenia wypadkowego (80 proc. podstawy wymiaru wobec 100 proc.). Będzie on wypłacany niezależnie od przyczyn zdarzenia (wyjątkiem są tu sytuacje związane np. ze spożyciem alkoholu) i aby go otrzymać, wystarczy przedstawić zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy (obecnie w formie elektronicznej).
Nie będzie jednak możliwości uzyskania jednorazowego odszkodowania, które jest świadczeniem przeznaczonym wyłącznie dla poszkodowanych w wypadkach przy pracy.
Podstawa prawna
• art. 3 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1205; ost.zm. M.P. z 2021 r. poz. 217)
• art. 9 ust. 1c i 12 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 619)