ZUS wypłaca świadczenia w razie choroby lub macierzyństwa także po rozwiązaniu umowy o pracę. Sprawdza wtedy spełnienie dodatkowych warunków i czasami musi ograniczyć ich wysokość.
Czy podstawa świadczenia jest limitowana
Przed rozwiązaniem stosunku pracy zachorowałem. ZUS przejął wypłatę zasiłku. Moje miesięczne wynagrodzenie wynosiło od ponad roku 5 tys. zł. Dostałem z ZUS decyzję, że podstawa zasiłku chorobowego zostanie ograniczona do 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Czy jest to zgodne z przepisami, jeśli prawo do zasiłku nabyłem w czasie trwania umowy?
Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie może być wyższa niż kwota wynosząca 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Dlatego wysokość zasiłku może czasem zaskoczyć byłych pracowników. Dotyczy to zwłaszcza tych, którzy uzyskiwali wysokie przychody. Ograniczenie wysokości podstawy obliczania zasiłku chorobowego wynikające z art. 46 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ma zastosowanie także wówczas, gdy okres zasiłkowy rozpoczął się w czasie trwania zatrudnienia. Tak postanowił także Sąd Najwyższy w wyroku z 7 kwietnia 2009 r. (sygn. akt I UK 337/08, OSNP 2010/21-22/269). Jeśli zatem faktyczna podstawa wymiaru zasiłku chorobowego stanowiąca przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, jest wyższa od 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ZUS ją ogranicza do tej kwoty. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od 3. miesiąca kwartału kalendarzowego, na okres trzech miesięcy, na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych. Od czerwca do sierpnia 2014 r. wynosi ona 3895,31 zł.
Podstawa prawna
Art. 36, art. 46 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).
Czy pracodawca prześle do ZUS ZLA
Pracodawca rozwiązał ze mną umowę z końcem lipca. Od 14 lipca korzystam ze zwolnienia lekarskiego. Jest to moja pierwsza niezdolność do pracy w tym roku. Lekarz wystawił mi ZUS ZLA na miesiąc. Dowiedziałam się, że żadne dokumenty dotyczące wypłaty świadczenia nie dotarły do ZUS. Pracodawca twierdzi, że mogę je od niego odebrać i dostarczyć do ubezpieczyciela. Czy to nie on powinien je przesłać?
Zaświadczenie lekarskie może obejmować okres, za który pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe finansowane ze środków pracodawcy, i zasiłek chorobowy, którego płatnikiem jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych z uwagi na ustanie zatrudnienia. W takiej sytuacji pracodawca po wypłacie wynagrodzenia chorobowego przekazuje zaświadczenie lekarskie do ZUS. Jego kopię potwierdzoną za zgodność z oryginałem pozostawia w aktach. Obowiązek ten wynika z par. 4 ust. 1 rozporządzenia w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Oprócz zaświadczenia lekarskiego o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby pracodawca musi przekazać do ZUS zaświadczenie płatnika składek na druku ZUS Z-3. Jest ono niezbędne do ustalenia podstawy wymiaru i wysokości zasiłku chorobowego. Natomiast były pracownik występujący o zasiłek chorobowy po ustaniu stosunku pracy musi dostarczyć do ZUS oświadczenie na druku ZUS Z–10. Formularz może wziąć z ZUS albo poczekać na jego przesłanie przez oddział. Oświadczenie zawiera informację o:
● zaprzestaniu i niepodjęciu działalności zarobkowej stanowiącej tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającej prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby,
● nieustaleniu prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
● niepodleganiu obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Podstawa prawna
Par. 2–4 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2012 r. poz. 444 ze zm.).
Czy możliwe jest obniżenie kwoty do wypłaty
30 czerwca rozwiązano ze mną umowę o pracę. 9 lipca zachorowałem. Lekarz orzekł niezdolność do pracy do 14 sierpnia. Dostałem dwa ZUS ZLA. Pierwsze od 9 do 27 lipca wystawione 9 lipca i drugie od 28 lipca do 14 sierpnia wystawione 28 lipca. W jakim terminie należało dostarczyć zwolnienia do ZUS? Czy możliwe jest pomniejszenie zasiłku w razie jego przekroczenia?
Termin złożenia dwóch zaświadczeń lekarskich w ZUS upłynął 4 sierpnia. Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że zostały spełnione warunki do przyznania zasiłku chorobowego osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego – po rozwiązaniu umowy o pracę. Niezdolność do pracy trwa bowiem bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania stosunku pracy.
Do osób, które zachorowały po rozwiązaniu umowy o pracę, stosuje się również sankcję w postaci obniżenia zasiłku o 25 proc. w przypadku nieterminowego złożenia w ZUS zaświadczenia lekarskiego.
ZUS w komentarzu do ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (zamieszczonym na stronie internetowej www.zus.pl) wyjaśnił, jak liczyć termin na dostarczenie zaświadczenia lekarskiego, gdy niezdolność do pracy powstała po rozwiązaniu umowy o pracę i jest orzeczona więcej niż jednym zaświadczeniem lekarskim. W takiej sytuacji termin siedmiu dni na dostarczenie dwóch ZUS ZLA liczy się od następnego dnia po dacie otrzymania drugiego zaświadczenia lekarskiego, z którego wynika, że nieprzerwana niezdolność do pracy trwa łącznie co najmniej 30 dni i uprawnia do zasiłku. Zatem w analizowanej sytuacji termin ten należy liczyć od 29 lipca i upływa on 4 sierpnia. W przypadku niedotrzymania tego terminu zasiłek ulega obniżeniu o 25 proc. za okres od ósmego dnia niezdolności do pracy orzeczonej tym zaświadczeniem, które łącznie z poprzednim obejmuje okres co najmniej 30 dni do dnia dostarczenia zaświadczeń lekarskich.
Należy pamiętać, że w przypadku, gdy siedmiodniowy termin na dostarczenie zaświadczenia lekarskiego przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień roboczy. Zgodnie z uchwałą Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 czerwca 2011 r. (sygn. akt I OPS 1/11, ONSAiWSA 2011/5/95) sobota jest dniem równorzędnym z dniem ustawowo wolnym od pracy.
Podstawa prawna
Art. 62 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).
Czy zawsze warto odwołać się od decyzji odmownej
Pozostając przez dwa lata w stosunku pracy, prowadziłem jednocześnie własną firmę. Umowa o pracę została rozwiązana z końcem lipca. Od 1 sierpnia zacząłem opłacać obowiązkowe składki z działalności, czyli bez dobrowolnej chorobowej. Na początku sierpnia zachorowałem. Gdy wystąpiłem do ZUS o zasiłek chorobowy, jaki przysługuje po ustaniu zatrudnienia, dostałem decyzję odmowną. Czy powinienem zakwestionować tę decyzję?
Zasiłek chorobowy z powodu niezdolności do pracy powstałej po rozwiązaniu umowy o pracę nie przysługuje, jeżeli kontynuowana jest działalność zarobkowa stanowiąca tytuł do objęcia obowiązkowo albo dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym. Prowadzenie działalności gospodarczej stanowi tytuł do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Ubezpieczony w przedstawionej sytuacji do niego nie przystąpił. Gdyby z tytułu działalności gospodarczej opłacał składki chorobowe, to mógłby skorzystać z zasiłku. Do okresu wyczekiwania na prawo do zasiłku chorobowego, który w przypadku ubezpieczonych dobrowolnie wynosi 90 dni, wlicza się bowiem poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni.
Podstawa prawna
Art. 7, 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).
Czy uprawnienia zależą od daty porodu
Gdy dowiedziałam się, że jestem w ciąży, postanowiłam z powodów osobistych odejść z pracy. Moje miesięczne wynagrodzenie wynosi ponad 6 tys. zł. Chciałabym nabyć prawo do zasiłku macierzyńskiego, więc muszę rozsądnie podjąć decyzję o terminie rozwiązania umowy. Czy jeśli urodzę dziecko przed upływem okresu wypowiedzenia, otrzymam to świadczenie?
Gdy poród nastąpi w okresie ubezpieczenia chorobowego – w trakcie zatrudnienia – to pracodawca wypłaci zasiłek za okres urlopu macierzyńskiego do czasu rozwiązania stosunku pracy. Natomiast wypłatę zasiłku macierzyńskiego za dalszy okres przejmie oddział ZUS, właściwy według miejsca zamieszkania byłej pracownicy.
W analizowanej sytuacji w przypadku urodzenia dziecka w czasie ubezpieczenia zasiłek macierzyński będzie przysługiwał nie tylko za przez okres ustalony w kodeksie pracy jako okres podstawowego urlopu macierzyńskiego, ale także przez okres ustalony w k.p. jako okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego.
Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego, przysługującego zarówno w czasie trwania zatrudnienia, jak i po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, będzie stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownicy za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym nastąpił poród. Gdy zatrudnienie trwało krócej niż rok, podstawę stanowi średnie miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. Bardzo istotne jest to, że podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego za okres po ustaniu zatrudnienia nie jest ograniczana do 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, tak jak w przypadku zasiłku chorobowego.
Podstawa prawna
Art. 29 ust. 1 pkt 1, art. 29 ust. 5, art. 47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).